นักสร้างหุ่นจำลอง หน้าโรงหนัง ผู้สร้างความตื่นเต้น ก่อนการมาถึงของ VDO

ความบันเทิงที่เฟื่องฟูมากในอดีต คงหนีไม่พ้นโรงหนังสแตนอะโลน ที่ผุดเกิดขึ้นมากมายทุกจังหวัด โรงหนังจึงเป็นสถานบันเทิงที่เข้าถึงได้ง่าย นอกจากตัวหนังแล้ว หุ่นจำลองหน้าโรงหนังยังเป็นสิ่งหนึ่งที่เรียกร้องความสนใจ ก่อนตัดสินใจซื้อตั๋วหนังได้ไม่น้อย

นักสร้างหุ่นจำลองหน้าโรงหนัง จึงต้องจำลองตัวละครในภาพยนตร์ให้มีขนาดใหญ่ บอกเล่าถึงแนวภาพยนตร์เรื่องนั้น เพื่อดึงดูดตาผู้คนที่เดินผ่านไปมา ให้หยุดชมหุ่นจำลองด้านหน้าโรง ซึ่งขยับไปมาได้ เชิญชวนให้ผู้คนอยากเข้ามาดูหนังเรื่องนั้น

ย้อนกลับไปเมื่อหลายสิบปีก่อน ในยุคที่ภาพยนตร์ยังเป็นของใหม่ จะมีผู้รับสร้างหุ่นจำลองหน้าโรงหนังอยู่ 3 ร้านใหญ่ๆ ในเยาวราช รายแรกเป็นของร้านลี่เฮงเส็ง (อยู่ในซอยเต็งลั้งโกย ทำเกี่ยวกับเครื่องกระดาษไหว้เจ้า และงานกงเต๊กด้วย)  ส่วนร้านที่สอง เป็นของนายตั้งตงหั่ง โดยร้านนี้เปิดอยู่ใต้โรงหนังสินฟ้า(ซินฮั้ว)  ร้านที่3 อึ้งเลี่ยงฮวด อยู่ใกล้กับโรงหนังแคปปิตอล ร้านนี้ทำงานพวกเครื่องกระดาษไหว้เจ้าเป็นหลัก ทำหุ่นจำลองไม่มากนัก โดยทั้งสามร้านจะรับงานจากโรงหนังต่างๆในกรุงเทพฯ ซึ่งมีโรงหนังขาประจำของตน

จีรวัฒน์ เอื้อบำรุงพงษ์

อดีตนักสร้างหุ่นจำลองอย่าง จีรวัฒน์ เอื้อบำรุงพงษ์ (คกเท้า) เคยทำงานอยู่ใต้โรงหนังสินฟ้าอยู่นานหลายสิบปี เล่าถึงความหลังไว้ว่า

“ก่อนจะทำหุ่น ต้องเอาไม้ไผ่มาดัด  มัดไม้ไผ่ขึ้นโครง ตัวนี้ทำรามเกียรต์ ตัวนี้ทำหนุมาน มาปะกระดาษ  เราก็ปะกระดาษ เอาปูนซีเมนต์ปั้นขึ้นมา พอปั้นขึ้นมา แล้วก็ปะกระดาษ มาลอกหน้า มาประกอบ ลงแป้งเสร็จ ก็ขัดให้มันสวย หลังจากนี้ อาจารย์จะมาตกแต่งหน้าตา  ลงสีให้เสร็จ  ค่อยประกอบใส่หัว บางงานหัวก็ตั้งเอาไว้ก่อน  เดี๋ยวรุ่นพี่ชื่อเป็งกีจะมาเขียน วาดหน้าตา ตกแต่งผม ใส่เสื้อผ้า พวกนี้งานละเอียดหมดทั้งนั้นนะ” จีรวัฒน์ เล่าถึงความหลัง พร้อมกับดึงรูปถ่ายผลงานที่เขาเคยสร้างสรรค์ขึ้น ให้เราได้ร่วมชื่นชม

หุ่นจำลองขนาดใหญ่ที่เคลื่อนไหวได้ ส่งผลต่อผู้พบเห็นมาก หนังบางเรื่องแม้สร้างไม่ดี แต่หากใช้หุ่นจำลองยักษ์ สามารถสร้างรายได้เป็นจำนวนมาก โรงหนังหลายๆ แห่งจึงใช้หุ่นจำลองช่วยโปรโมตหนัง อาทิเช่น โรงหนังสุขุมวิท เท๊กซัส บอร์ดเวย์ สกาล่า คาเธ่ย์ เฉลิมบุรี เฉลิมเขตร์  พัฒนากร แกรนด์ คิงส์ ควีนส์  เฉลิมไทย  สตาร์ ฯลฯ เพราะแต่ละโรงมีการแข่งขันกันสูง จึงทำให้หุ่นจำลอง กลายเป็นสิ่งจำเป็นในยุคนั้น

“ในรูปที่มีตัวหมา ตั้งที่โรงหนังสุขุมวิท  เรื่องนี้เป็นช่วงหลังแล้ว  ชื่อเรื่อง ริบบี้ อะไรเนี่ย (พยายามนึก) ตัวนี้ทำไม่นาน  แต่ทำลำบาก ตรงส่วนขน มันทำยาก ต้องไปซื้อพวกใย มาดึงให้เป็นขน คล้ายใยสัปปะรด สมัยก่อนจะเอามาทำเชือกมะนิลา แต่เราไม่ได้ซื้อเป็นเชือกมาทำ มันเป็นใย  เราเอามาย้อมสีแดงๆ มาติดตัวหมา ปากของหมาจะขยับได้ เหมือนเห่า มีเสียง เพราะเราใส่ลำโพงเข้าไป”

ส่วนอีกรูป คือภาพยนตร์เรื่อง อีนกยักษ์  ติดตั้งหน้าโรงหนังสตาร์ แถวตึกใบหยก ย่านประตูน้ำ เป็นช่วงระยะหลัง ก่อนจะหันเหไปสร้างสรรค์ผลงานอื่น

“นกตัวนี้ ตอนแรก จะทำให้ขยับปีก บินได้ แต่มันหนักมาก เลยบินไม่ได้  แต่ตรงตัวผู้หญิงตรงขานก ที่ถูกจับตัว ผู้หญิงจะขยับได้ ปากนกขยับได้ เหมือนนกร้อง ตรงตานกมีไฟ” จีรวัฒน์ กล่าว

สำหรับการทำหุ่นจำลองจะต้องใช้คนทำหลายคน โดยในส่วนของการติดตั้งระบบไฟฟ้า จะเป็นช่างอีกคนที่มีความรู้เรื่องไฟฟ้า

สมปอง หอบุญชิน ผู้เติบโตอยู่ในย่านเยาวราชมาตั้งแต่เด็ก เล่าถึงผลงานของร้านตั้งตงหั่ง ไว้ว่า “สมัยก่อนเค้าทำหุ่น หน้าโรงหนังนี่ สวยเลยนะ ฝีมือเค้าดี ตอนเด็กๆแอบไปดูเค้าทำ ตัวหุ่นหน้าโรง ขยับไปมา ตั้งเป็นบู้ทเลย ตอนนั้นเห็นคกเท้ากำลังทำอยู่”

เป็งกี ในวัยหนุ่ม

ส่วน เป็งกี แซ่เตีย อดีตนักสร้างหุ่นจำลอง ซึ่งเป็นรุ่นพี่ของจีรวัฒน์ ในวัย 80 กว่า เล่าถึงหุ่นยักษ์ เรื่องยูลีซิส ยักษ์ตาเดียว ไว้ว่า “ตัวหุ่นยักษ์ทำนานเป็นเดือน  ทำกันหลายคน ตัวใหญ่ เท่าตึก 3-4 ชั้น เถ้าแก่รับงานมา เราก็ไปช่วยเค้าทำ การขึ้นโครงใช้ไม้ไผ่ มัดไม้เป็นโครงสร้าง  ปะกระดาษทับ ทำทีละท่อน ลำตัวท่อนหนึ่ง หัวท่อนหนึ่ง ทำเสร็จค่อยเอามาประกอบต่อกัน ทำท่ายกก้อนหิน สมัยนั้นเถ้าแก่รับงานมาตั้งหลายหมื่นบาท ตั้งที่โรงหนังสุขุมวิท ฉายหนังฝรั่ง” อดีตนักสร้างหุ่นจำลอง กล่าว

ยูลิซีส ยักษ์ตาเดียว

หุ่นจำลองหน้าโรงหนัง เป็นสิ่งที่สร้างความตื่นเต้นกับผู้คนมาหลายสิบปี และได้เสื่อมความนิยมลง เพราะการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยี เริ่มมีวีดีโอเข้ามาบุกตลาด เทคโนโลยีใหม่ที่เข้ามา ทำให้หุ่นจำลองหน้าโรงหนัง ไม่ใช่สิ่งที่น่าตื่นเต้นอีกต่อไป หุ่นจำลองจึงสูญหายไป พร้อมกับจูงนักสร้างหุ่นจำลองให้หายไปด้วย