เลือกตั้ง 62 l รัฐธรรมนูญ 2560: ส.ส.-ส.ว. ทำอะไรได้บ้าง

ส.ส.-ส.ว. เป็นองค์ประกอบที่สำคัญในกลไกประชาธิปไตยที่กำลังจะมาถึงหลังการเลือกตั้ง
ทีมข่าวเวิร์คพอยท์พามาดูหน้าที่ของส.ส.และส.ว.กัน

ส.ส. และ ส.ว. ยังมีบทบาทในการแก้ไขรัฐธรรมนูญด้วย โดยส.ส. อย่างน้อย 100 เสียง (ไม่น้อยกว่า 1 ใน 5 ของสภาผู้แทนราษฎรทั้งหมด) หรือ ส.ส. และ ส.ว. รวมกันไม่น้อยกว่า 150 เสียง (1 ใน 5 ของสมาชิกทั้งสองสภารวมกัน) สามารถเข้าชื่อเพื่อเสนอแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญได้

ภายหลังจากเสนอแล้ว ต้องเข้าที่ประชุมรัฐสภาให้พิจารณา 3 วาระจึงจะแก้ไขได้

วาระแรก : ต้องมีคะแนนเห็นชอบไม่น้อยกว่า 376 เสียง (ไม่น้อยกว่ากึ่งหนึ่งของทั้ง 2 สภารวมกัน) และในจำนวนเสียงที่เห็นชอบนั้น ต้องประกอบด้วยเสียงเห็นชอบจาก ส.ว. อย่างน้อย 84 เสียง (1 ใน 3 ของสมาชิกวุฒิสภาทั้งหมด)

วาระที่ 2 : ต้องมีคะแนนเสียงสนับสนุนจากเสียงข้างมากของทั้งสองสภารวมกันรวมกัน

และวาระที่ 3 : ต้องได้เสียงเห็นชอบจากทั้งสองสภาต้องไม่น้อยกว่า 376 เสียง (มากกว่ากึ่งหนึ่งของจำนวนสมาชิกทั้งหมด) และในนั้นต้องมีเสียงจาก ส.ส. ที่มาจากพรรคต่างๆ ที่ไม่ได้มีสมาชิกเป็นรัฐมนตรี ประธานสภา หรือรองประธานสภา (พูดอย่างหยาบๆ คือ ส.ส. จากพรรคฝ่ายค้าน) คิดแล้วเป็น 20% ของจำนวนที่นั่ งส.ส. ที่พรรคเหล่านั้นมีรวมกัน อีกทั้งยังต้องมีเสียงของ ส.ว. อย่างน้อย 84 เสียง (1 ใน 3 ของสมาชิกวุฒิสภา) สนับสนุนด้วย

รัฐธรรมนูญนี้กำหนดให้ ส.ว. สามารถเลือกนายกรัฐมนตรีร่วมกับ ส.ส. ได้ในช่วง 5 ปีแรก

โดย ส.ส. อย่างน้อย 50 เสียง (ไม่น้อยกว่า 1 ใน 10 ของสภาผู้แทนราษฎร) มีอำนาจเสนอชื่อแคนดิเดตนายกรัฐมนตรีจากรายชื่อที่พรรคการเมืองส่งให้ กกต. ก่อนหน้านั้นได้ โดยรายชื่อที่จะได้รับการพิจารณาต้องเป็นรายชื่อของพรรคที่มี ส.ส. ไม่ต่ำกว่า 25 คนในสภา

ในช่วง 5 ปีแรก ตามบทเฉพาะกาล ส.ส. และ ส.ว. ร่วมเลือกนายกฯ ด้วยคะแนนเสียงอย่างน้อย 376 เสียง (มากกว่ากึ่งหนึ่งของทั้งสองสภา)

หากเลือกนายกฯ จากในรายชื่อนี้ไม่ได้ ต้องโหวตด้วยคะแนนเสียง 376 เสียง (ไม่น้อยกว่ากึ่งหนึ่งของทั้งสองสภา) เพื่อขอให้แคนดิเดตนายกฯ ไม่ต้องมาจากแค่ในบัญชีที่พรรคการเมืองยื่น และโหวตเลือกนายกฯ ตามขั้นตอนปกติ

หลังจากช่วง 5 ปีแรก รัฐธรรมนูญจึงจะให้ ส.ส. เป็นผู้เลือกนายกฯ เพียงสภาเดียว

ส.ส. และ ส.ว.ยังทำหน้าที่ถ่วงดุลอำนาจของฝ่ายบริหาร (คณะรัฐมนตรี) ด้วย โดย ส.ส. สามารถตั้งกระทู้ถามและเปิดอภิปราย หรือหากมีเหตุพอ ส.ส. อย่างน้อย 100 คน (ไม่น้อยกว่า 1 ใน 5 ) สามารถขอเปิดอภิปรายไม่ไว้วางใจ เพื่อลงมติไม่ไว้วางใจรัฐมนตรีเป็นรายบุคคลหรือคณะรัฐมนตรีทั้งคณะได้

หากมีการลงมติไม่ไว้วางใจโดยมีคะแนนเสียงอย่างน้อย 251 เสียง (มากกว่ากึ่งหนึ่ง) รัฐมนตรีคนนั้น หรือคณะรัฐมนตรีชุดนั้นก็จะพ้นจากตำแหน่ง

ในส่วนของ ส.ว. พ.ร.บ.การจัดทำยุทธศาสตร์ชาติ ยังให้อำนาจตรวจสอบและเร่งรัดให้รัฐบาลทำตามแผนยุทธศาสตร์ชาติไว้ด้วย โดยหากคณะรัฐมนตรีไม่ทำตามยุทธศาสตร์ชาติ ส.ว.ก็สามารถยื่นให้ศาลรัฐธรรมนูญตัดสินได้

ส.ส.ไม่มีอำนาจแต่งตั้งองค์กรอิสระ

ส่วน ส.ว. มีอำนาจในการอนุมัติเห็นชอบผู้ที่จะมาดำรงตำแหน่งตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ นอกจากนี้ในการแต่งตั้งคณะกรรมการองค์กรอิสระอื่น ๆ อย่างป.ป.ช., ก.ก.ต., ผู้ตรวจการแผ่นดิน, คณะกรรมการผู้ตรวจเงินแผ่นดิน ก็ต้องได้รับการโหวตรับรองจากวุฒิสภาหลังผ่านการสรรหามาแล้วเช่นกัน