ส่องผลกระทบ “โชห่วย-รถเร่” เมื่อทุนค้าปลีกเล็งส่ง “รถเร่” รุกถึงหน้าบ้าน

การรุกคืบของห้างค้าปลีกขนาดใหญ่ ทั้งการเปิดสาขาร้านสะดวกซื้อ และมีรถขายของเคลื่อนที่ ทำให้ร้านค้าโชห่วยบางรายแสดงความกังวล และอยากให้รัฐจำกัดการทำธุรกิจ ขณะที่ลูกค้าก็พร้อมที่จะทดลองใช้บริการ

วันที่ 26 มี.ค. 2561 ผู้สื่อข่าวรายงานว่า หลังจากสื่อสังคมออนไลน์ส่งต่อภาพรถบรรทุกขนาดเล็ก ติดป้ายว่า “มินิบิ๊กซี” สินค้าในรถตามรายงานข่าวที่ส่งต่อเป็นจำพวกขนมขบเคี้ยว และอาหารแช่แข็ง รวมถึงมีบริการจ่ายบิล ในหมู่บ้านจัดสรรแห่งหนึ่งในจังหวัดนครราชสีมา

ทำให้มีคำวิพากษ์วิจารณ์ทันทีว่า ค้าปลีกยักษ์ใหญ่ กำลังจะใช้กลยุทธ์เดียวกับรถเร่ขายของตามหมู่บ้าน ที่หลายคนเรียกว่า รถพุ่มพวง ใช่หรือไม่ กำลังจะเบียดบังช่องทางทำกินของคนเล็กคนน้อยหรืออย่างไร แต่ก็มีอีกกระแสข่าวว่าใช่รถสินค้าบิ๊กซี ที่เคยให้บริการช่วงโครงการก้าวคนละก้าวเพื่อ 11 โรงพยาบาลทั่วประเทศหรือไม่ ที่เดินทางพร้อมทีมงาน ให้บริการกับขบวนไปถึง อ.แม่สาย จ.เชียงราย

ในขณะที่ เทสโก้โลตัส ก็ไม่น้อยหน้า มีบริการเดลิเวอรี่ส่งถึงบ้าน หากมีการซื้อสินค้าผ่านออนไลน์ ที่กำหนดราคาซื้อขั้นต่ำ ใช้วิธีจูงใจที่บางวันมีโปรโมชั่นส่งฟรี และส่งใน 1 ชั่วโมง ดูไม่ต่างจากรถเร่ที่ส่งถึงหน้าบ้านเช่นกัน

วันนี้แม้จะยังไม่ได้คำตอบจากบิ๊กซีอย่างชัดเจน มีเพียงคำสัมภาษณ์ นายบุณยฤทธิ์ กัลยาณมิตร อธิบดีกรมการค้าภายใน ที่สอบถามจากบิ๊กซี และบริษัทแจ้งว่า โครงการนี้เป็นแนวคิดทดลองนำร่องของบริษัท ในการประกอบธุรกิจรูปแบบใหม่ และยังไม่ได้คิดจะทำจริงจัง

ชี้รูปแบบการตลาดเปลี่ยนตามพฤติกรรมคนซื้อ

ขณะที่ นายจริยา จิราธิวัฒน์ ประธานสมาคมผู้ค้าปลีกไทย ได้ให้คำตอบในทำนองเดียวกัน และย้ำว่าลูกค้าจะได้รับประโยชน์ อาจพูดได้ว่า ห้างค้าปลีกขนาดใหญ่ในตลาดกลาง-ล่าง ที่แข่งขันดุเดือดปัจจุบันมีเพียงแค่ บิ๊กซีและโลตัส ที่พยายามช่วงชิงส่วนแบ่งตลาด เร่งขยายสาขาอย่างมาก แต่ระยะหลังการขยายสาขาใหญ่ในกรุงเทพฯ และปริมณฑล อาจติดปัญหากฎหมายผังเมือง จึงปรับขนาดลงและกระจายตามชุมชนมากขึ้น ประกบคู่ร้านสะดวกซื้อ

กลยุทธ์ด้านราคาและส่วนลด อาจไม่เพียงพออีกต่อไป เพราะปัจจุบันพฤติกรรมลูกค้าเปลี่ยนไป ส่วนหนึ่งถูกการค้าระบบออนไลน์แย่งตลาด ห้างค้าปลีกจึงพยายามสร้างช่องทางใหม่ๆ ที่เข้าถึงลูกค้าโดยตรง แต่ไม่ว่าจะใช้กลยุทธ์ใด ผู้ค้ารายย่อย มักตกเป็นผู้รับผลกระทบ นายกสมาคมค้าปลีกส่ง-ปลีกไทย เป็นคนหนึ่งที่เรียกร้องมาตลอด ให้รัฐบาลควบคุมการรุกคืบของทุนขนาดใหญ่ ไม่ให้มากเกินไป

สำหรับกรณีรถมินิบิ๊กซีมองว่า ทุนใหญ่ได้รับผลกระทบทั้งจากกำลังซื้อในประเทศ และผลกระทบจากนโยบายช่วยผู้มีรายได้น้อย ที่ทำให้คนหันไปซื้อของจากร้านชุมชนที่มีเครื่องรูดบัตร คิดเป็นเงิน 3,000 ล้านบาทต่อเดือน ทำให้ยอดขายบริษัทน้อยลง จึงอยากให้ภาครัฐพิจารณาว่า วิธีการของบริษัทใหญ่ผิดกฎหมายการค้า และการมีอำนาจเหนือตลาดหรือไม่

เสียงสะท้อน ผลกระทบรถเร่รุกคืบถึงหน้าบ้าน

กว่า 10 ปี ที่ พนารัตน์ เรืองอยู่ ยึดอาชีพรถเร่ ตระเวนขายของสดตามหมู่บ้าน ยอมรับว่า จำนวนรถเร่เพิ่มขึ้นทุกวัน สวนทางกับลูกค้าและยอดขายที่ลดลง ซึ่งหากห้างค้าปลีกขนาดใหญ่จะนำรถเร่มาให้บริการ เชื่อว่าจะกระทบต่อยอดขาย แต่ก็ยังมีโอกาสการค้าสำหรับเขาในการเจาะกลุ่มลูกค้าประจำ

การรุกคืบของห้างค้าปลีกขนาดใหญ่ ทั้งการเปิดสาขาร้านสะดวกซื้อ และมีรถขายของเคลื่อนที่ ทำให้ร้านค้าโชห่วยบางราย แสดงความกังวลและอยากให้รัฐจำกัดการทำธุรกิจ

ไม่ต่างจากเจ้าของร้านโชห่วยในหมู่บ้านแห่งหนึ่ง ที่ยอมรับว่า ได้รับผลกระทบจากการขยายสาขาของร้านสะดวกซื้อ ทำให้ต้องมีกลยุทธ์ดึงดูดลูกค้า ทั้งการขาย 24 ชั่วโมง, แบ่งขาย  และส่งสินค้าถึงบ้าน แม้ซื้อเพียงชิ้นเดียว

ต่างจากรถเร่อีกคัน ที่ทุกพื้นที่บนกระบะรถถูกจัดวางด้วยสินค้าหลากหลาย ทั้งของใช้ในชีวิตประจำวัน, เครื่องสำอาง, เสื้อผ้า, รองเท้า จนกระทั่งเครื่องใช้ไฟฟ้า

บุญยัง ประทุมทอด เจ้าของรถเร่ขายสินค้าอุปโภค เจ้าของรถเร่คันนี้ ระบุว่า กลุ่มลูกค้าหลักคือคนงานก่อสร้างตามไซต์งานต่างๆ ขณะนี้การแข่งขันระหว่างกันเองมีสูงอยู่แล้ว ทางร้านต้องยอมให้ลูกค้าผ่อนจ่าย เพื่อเพิ่มยอดขาย แต่หากจะมีรถเร่ของห้างค้าปลีกออกมาบริการเพิ่ม ก็เชื่อว่าจะได้ไม่ได้รับผลกระทบ

ทางด้านลูกค้ายอมรับว่า ช่วงแรกอาจจะไปลองซื้อและเปรียบเทียบราคา ขณะที่บางคนอยากไปซื้อที่ห้างฯ เพราะมีของให้เลือกมากกว่า และได้พักผ่อนในช่วงวันหยุดด้วย

ปัจจุบันการเข้าถึงสินค้าของผู้บริโภคมีทางเลือกหลากหลายมากขึ้น ไม่นับรวมพฤติกรรมการซื้อสินค้าผ่านออนไลน์ที่ขยายตัวต่อเนื่อง แต่ในแง่ของการแข่งขัน ไม่ว่าจะเป็นรายเล็กหรือ รายใหญ่จะครองใจผู้บริโภคได้ ขึ้นอยู่กับบริการ คุณภาพของสินค้า และราคาที่เหมาะสม ที่ถือเป็นปัจจัยสำคัญ