เส้นทางสู่ตำแหน่ง “ผู้บัญชาการทหารบก”

วิวาทะ “เกาะโต๊ะ” ที่สร้างความฮือฮาในโซเชียลมีเดียแวดวงการเมือง ในสัปดาห์นี้ ทำให้มีคำถามตามมาว่า ตำแหน่ง “ผู้บัญชาการทหารบก” หรือ ผบ.ทบ. มีเส้นทางอย่างไร

กฎหมายใหญ่สำหรับการแต่งตั้งนายทหาร ชั้นนายพล คือ พระราชบัญญัติจัดระเบียบกระทรวงกลาโหม พ.ศ. 2551 กำหนดตั้งคณะกรรมการปรับย้ายทหารชั้นนายพล 7 คน มี รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม เป็นประธาน กรรมการ ประกอบด้วย รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงกลาโหม ปลัดกระทรวงกลาโหม ผู้บัญชาการทหารสูงสุด (ผบ.ทสส.) ผู้บัญชาการเหล่าทัพ เรียกตามความเข้าใจว่า “บอร์ด”

ในการแต่งตั้งข้าราชการของไทย เรื่องอาวุโส เป็นสิ่งสำคัญ โดยเฉพาะในระบบทหาร การบังคับบัญชากองทัพเป็นไปตามลำดับชั้น และสายการบังคับบัญชา ถือเป็นระเบียบปฏิบัติประจำที่ “ทหาร” รับรู้ร่วมกัน นอกจากนั้น “รุ่น” ความเป็นรุ่นพี่-รุ่นน้อง ก็เป็นอีกเรื่องหนึ่งที่สำคัญ

แต่ที่สำคัญที่สุดของผู้ที่จะก้าวขึ้นมาเป็น ผู้บังคับบัญชา กองทัพบก  คือ “ความชอบธรรม” ซึ่งมาจาก การเติบโต ระดับผู้บังคับหน่วยหลัก ในเหล่า ราบ-ม้า-ปืน (ทหารราบ, ทหารม้า, ทหารปืนใหญ่) ไต่มาตั้งแต่ ผู้บังคับกองร้อย ผู้บังคับกองพัน ผู้บังคับการกรม ผู้บัญชาการกองพล แม่ทัพภาค 5 เสือ (เหล่าทัพ) และ ผบ.เหล่าทัพในที่สุด หรือที่เรียกว่า “เส้นทางเหล็ก”

การเติบโตมาในสาย “คอมมานด์” (Command) เป็น “ผู้นำหน่วย” คือ คุณลักษณะสำคัญมากของกองทัพที่จะได้รับการยอมรับในเรื่องของการเป็นผู้นำ การตัดสินใจ แสดงถึงการเป็นผู้บังคับบัญชาที่มีความพร้อมจะขึ้นมาเป็น “ผู้นำสูงสุด” ไม่ใช่สายอำนวยการ ไม่ใช่มาจากผู้บังคับหน่วยสนับสนุน ที่แม้จะถูกผลักดัน แต่ก็จะถูกวิพากษ์วิจารณ์ และไม่ได้รับการยอมรับ

อีกส่วนคือ การพิจารณาของผู้บัญชาการระดับนโยบาย คือ นายกรัฐมนตรี และกระทรวงกลาโหม ที่จะใช้ดุลยพินิจจากการรับฟังข้อมูล การทำงาน ลักษณะนิสัย การตัดสินใจ วุฒิภาวะ การยอมรับในกองทัพ ประกอบการพิจารณา และที่เหนืออื่นใด คือ การเลือกคน “ไว้ใจ” มาคุมกองทัพ

และเรื่อง “ขั้ว” ที่แต่ละยุคบางขั้วก็จะได้รับการโปรโมต บางขั้วก็จะเงียบๆ โดยในแวดวงทหารมีการแบ่งเป็น ขั้วบูรพาพยัคฆ์-วงศ์เทวัญ ( อ่านเพิ่มเติม ต่อจิ๊กซอว์ รับมือเลือกตั้ง! ‘ตท.20’ สยายปีกหลังยุค ‘บูรพาพยัคฆ์’ )