แอฟริกากำลังติดกับดักหนี้ของจีน?

 AFP PHOTO 

“เงินกู้จำนวนมหาศาลจากจีน เหมือนยาบ้า ยิ่งได้ยิ่งติดยิ่งอยากได้” จีนถูกมอง ปล่อยกู้หวังให้แอฟริกาติดกับดักหนี้ รูปแบบการล่าอาณานิคมแนวใหม่สไตล์จีน

จีนปูพรมแดงต้อนรับผู้นำ 54 ประเทศจากทวีปแอฟริกาเข้าร่วมการประชุมสุดยอดที่ประชุมว่าด้วยความร่วมมือจีน-แอฟริกาที่กรุงปักกิ่งเมื่อต้นเดือนกันยายน 2561 ซึ่งถือเป็นการรวมตัวของผู้นำชาติแอฟริกานอกทวีปครั้งใหญ่ที่สุดครั้งหนึ่งและประธานาธิบดีสี จิ้นผิงของจีนก็ไม่ทำให้ผู้นำเหล่านั้นผิดหวังด้วยการประกาศชัดเจนในที่ประชุมว่าจีนจะสนับสนุนเงินช่วยพัฒนาแอฟริกาในช่วง 3 ปีข้างหน้า 6 หมื่นล้านดอลลาร์ (เกือบ 2 ล้านล้านบาท) เท่ากับตัวเลขที่เคยให้คำมั่นในการประชุมแบบเดียวกันเมื่อ 3 ปีก่อน

แม้ท่าทีของจีนในครั้งนี้จะไม่ใช่เรื่องน่าประหลาดใจเพราะตั้งแต่ปี 2546 ถึงปี 2559 จีนปล่อยกู้ในแอฟริกาไปแล้วถึง 125,000 ล้านดอลลาร์ และก้าวขึ้นเป็นคู่ค้าอันดับหนึ่งของทวีปนี้แซงหน้าสหรัฐ แต่ทำให้หลายคนยิ่งห่วงกังวลอนาคตของแอฟริกามากขึ้น

Grant Harris (นั่งซ้าย)

Grant Harris อดีตที่ปรึกษาด้านแอฟริกาสมัยประธานาธิบดีบารัก โอบามาของสหรัฐ วิจารณ์นโยบายปล่อยเงินกู้ของจีนว่าเป็นการวางกับดักอย่างแยบยลให้รัฐบาลชาติต่าง ๆ ในแอฟริกาตายใจ “เงินกู้จำนวนมหาศาลจากจีนมาพร้อมเงื่อนไขแอบแฝงที่มองแทบไม่เห็น เหมือนยาบ้า ยิ่งได้ยิ่งติดยิ่งอยากได้ มีผลเสียในระยะยาว”

“เราอาจเรียกสิ่งที่จีนทำว่าเป็นการล่าอาณานิคมแบบใหม่สไตล์จีน ถึงตอนนี้จะยังมองไม่ออก แต่จากความพยายามครอบงำแอฟริกาทั้งทวีป อีกไม่นานคงเห็น” Tinashe Mugari นักศึกษาปริญญาเอกด้านความสัมพันธ์จีน-ซิมบับเว ยังมองว่าสุดท้ายแล้ว จีนเป็นฝ่ายได้ประโยชน์จากโครงการสาธารณูปโภคในแอฟริกาเพราะทั้งเทคโนโลยีทั้งวัสดุอุปกรณ์ที่ใช้ล้วนแต่เป็นของจีน อีกทั้งสินค้าราคาถูกของจีนยังทะลักเข้าไปในแอฟริกา ส่งผลกระทบต่ออุตสาหกรรมท้องถิ่น

AFP PHOTO

Musa Frimpong เจ้าของธุรกิจสตาร์ทอัพในกานา เตือนว่าชาติต่าง ๆ ในแอฟริกาต้องได้ข้อตกลงที่เป็นธรรมจากโต๊ะเจรจา “เรา(แอฟริกา)จำเป็นต้องร่วมมือกับจีนในแบบที่สองฝ่ายต่างได้ประโยชน์ ต้องเจรจาต่อรองให้ดี จะได้ไม่ต้องเสียทรัพยากรไปภายใต้ชื่อที่สวยหรูว่าการลงทุนหรือสาธารณูปโภค” เช่นเดียวกับอีกหลายคนที่ห่วงว่าหลายชาติอาจถูกบีบให้ต้องมอบสินทรัพย์ให้จีนถ้าไม่สามารถจ่ายหนี้ได้เหมือนอย่างที่เคยเกิดขึ้นกับศรีลังกาซึ่งต้องยกท่าเรือของตัวเองให้จีนบริหารดูแล 100 ปีเพราะไม่สามารถจ่ายคืนเงินกู้ 13,000 ล้านดอลลาร์ที่กู้จากจีนมาสร้างท่าเรือนี้ได้

ใช่ว่าจีนจะไม่รู้ว่าตัวเองถูกวิจารณ์ ประธานาธิบดีสี จิ้นผิงได้พูดดักคนที่วิจารณ์จีนกลางที่ประชุมว่า “มีแค่คนจีนกับคนแอฟริกาเท่านั้นที่จะพูดหรือตัดสินได้ว่า ความร่วมมือระหว่างจีนกับแอฟริกาดีหรือไม่ดี ไม่ควรเอาแต่วิจารณ์จากจินตนาการหรือจากการตั้งข้อสันนิษฐาน”

ที่มา Is Chinese cash for Africa actually debt trap diplomacy?
China-Africa summit: Xi Jinping’s promise of billions for projects brings clout and scrutiny