ไฟป่าสาเหตุฝุ่นพิษ PM 2.5 ปกคลุมเชียงใหม่ มาจากฝีมือมนุษย์

“ที่เขาว่ากันว่า ไฟป่า ไฟป่า มันไม่ได้เกิดจากป่า แต่มันเกิดเพราะฝีมือคน”

เสียงสะท้อนจากชาวบ้าน ใน อ.เชียงดาว จ.เชียงใหม่ ซึ่งเป็นจุดที่เกิดปัญหาไฟป่าเกือบตลอดช่วง 2 เดือนที่ผ่านมานี้ ซึ่งพวกเขารู้ดีว่าไฟป่าที่เผาทำลายดอยเชียงดาว ล้วนมากจากการกระทำของมนุษย์ และรู้ดีว่าผลกระทบจากไฟไหม้ป่านี้ ทำให้เกิดหมอกควันพิษกระจายไปสู่ผู้คนในเมือง ซึ่งเป็นวิกฤตที่พวกเขาต้องเผชิญมาหลายสิบปี แต่ปีนี้ดูเหมือนว่าจะกินระยะเวลานานและรุนแรงมากที่สุด

แม้ล่าสุดสถานการณ์ปัญหาหมอกควันในพื้นที่ จ.เชียงใหม่ และ หลายจังหวัดภาคเหนือ เริ่มคลี่คลายลงแล้ว หลังสภาพอากาศเปลี่ยนแปลง ประกอบกับความพยายามเฝ้าระวังของเจ้าหน้าที่ และชาวบ้านในพื้นที่ ไม่ให้เกิดไฟไหม้ป่าซ้ำ แต่สิ่งที่ทุกคนยังกังวล คือ ปัญหานี้จะวนกลับมาอีกครั้งเมื่อถึงฤดูการเผา

นายชัชวาลย์ พุทธโธ นายอำเภอเชียงดาว เล่าว่า สาเหตุของการเกิดหมอกควันในพื้นที่ภาคเหนือ โดยเฉพาะที่ จ.เชียงใหม่ มีที่มาจาก 2 ส่วน ประกอบด้วยการเผาของคนในพื้นที่เอง และเนื่องจากเป็นพื้นที่ชายแดน ทำให้ควันจากการเผาในประเทศเพื่อนบ้านพัดเข้ามาในพื้นที่อย่างเลี่ยงไม่ได้ และด้วยลักษณะภูมิประเทศเชียงใหม่ ที่มีลักษณะเป็นแอ่ง ประกอบกับอากาศปิด ทำให้อากาศไม่ลอยตัว ฝุ่นควันพิษจึงลอยปกคลุมอยู่ในพื้นที่ไม่กระจายไปไหน

นายอำเภอ ยังเล่าว่า จากหมอกควันในพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่ปีนี้ ต่างจากในอดีตที่มาจากการเผาในพื้นที่การเกษตร ซึ่งการเผาส่วนใหญ่จะเกิดขึ้นในพื้นที่ป่าอุทยาน เพราะชาวบ้านส่วนใหญ่มีความเข้าใจและตระหนักรู้ดีว่าผลกระทบที่เกิดจากการเผานั้นทำลายสุขภาพคนในชุมชนอย่างรุนแรง

“เมื่อก่อนมันก็มีการเผา แต่ไม่เยอะเหมือนสมัยนี้ ซึ่งการเผาในพื้นที่การเกษตร ถ้าเราเผาไปเรารู้ว่ามันไม่ดี ทำให้เกิดหมอกควัน เกิดมลพิษในชุมชน ทุกวันนี้ชาวบ้านเลยหันมาใช้วิธีไถกลบ และยกแปลงเกษตรแทนการเผา” จันทร์ทิต ยิ่งยง ชาวบ้านหัวทุ่ง ต.เชียงดาว อ.เชียงดาว จ.เชียงใหม่ กล่าว

นายอำเภอกล่าวอีกว่า “เชียงดาวทุกวันนี้ไม่ใช่เป็นการเผาในพื้นที่การเกษตรแล้ว แต่ไปเกิดในพื้นที่ป่า หนึ่งอาจจะเป็นเพราะการหาของป่าล่าสัตว์ อาจจะไม่สะดวก ก็จะหาวิธี หรืออาจะเป็นการเผาเพื่อให้สัตว์ออกมา และส่วนหนึ่งก็มาจากการเข้าไปตัดไม้ เช่น ไม้ไผ่ เมื่อตัดแล้วใบไผ่ก็กลายเป็นเชื้อเพลิงอย่างดี”

ซึ่งปัญหาการเผาป่า เป็นวิถีของชาวบ้านมานาน เพราะความเชื่อว่าจะช่วยให้พืชต้องไปเก็บจะเจริญเติบโตได้ดี

“เขาว่ากันว่าถ้าไม่เผาป่า เห็ดจะไม่มี จะไม่ได้กิน ปีไหนไม่ได้เผา เห็ดจะไม่ออก เขาพูดกันนะ ก็คนที่ไปหาเห็ด ไปเดินป่า มันก็ถือว่าเป็นรายได้เขานะ เห็ดไม่ออกก็ไม่มีรายได้” พรรณี หงส์ทอง ชาวบ้านวังมะริว ต.เมืองคอง อ.เชียงดาว จ.เชียงใหม่ กล่าว

ด้านนายกล อะนุ ชาวบ้านห้วยบ้าน ต.เมืองคอง อ.เชียงดาว จ.เชียงใหม่ เชื่อว่า ที่มาเกิดปัญหาในช่วงนี้ คาดว่ามาจากความเสื่อมโทรมของป่าและพืชพันธุ์ ประกอบกับความเปลี่ยนแปลงสภาพอากาศ (Climate Change) เพราะเมื่อสมัยยังเด็กๆ ก็เห็นว่ามีการเผาป่าแบบนี้แต่มันไม่รุนแรงเท่านี้ เผากันคืนเดียวไฟดับเอง แต่ทุกวันนี้ไม่เป็นแบบนั้น เพราะอากาศมันแล้งมาก