เช็กสาเหตุเกิด ‘โรคอะเฟเซีย’ ต้นเหตุทำให้ ‘บรูซ วิลลิซ’ เกิดภาวะบกพร่องทางการสื่อความ

การออกมาประกาศยุติบทบาทนักแสดงของ ‘บรูซ วิลวิส’ นักแสดงฮอลลีวูดวัย 64 ปี สร้างความแปลกใจบรรดาแฟนคลับ และทุกคนจับจ้องไปที่ประเด็นการยุติบทบาทนักแสดง ซึ่งป่วยและตรวจพบอาการของโรค อะเฟเซีย (Aphasia) หรือภาวะสูญเสียการสื่อความ 

ทำความรู้จัก โรคอะเฟเซีย (Aphasia)

ข้อมูลจากคลินิกฝึกพูด รามาธิบดี  ระบุว่า โรคอะเฟเซีย เป็นภาวะผิดปกติของสมองซีกซ้าย ซึ่งเป็นสมองซีกที่ควบคุมเกี่ยวกับภาษาและทักษะต่างๆ อาจส่งผลให้ผู้ป่วยมีความผิดปกติในด้านการพูด การออกเสียงพูด หรือความเข้าใจภาษา ภาวะเสียการสื่อความไม่ได้จำกัดอยู่ที่การพูดและฟังเท่านั้น มันรวมถึงการอ่าน การเขียน และการพิมพ์ด้วย ภาวะนี้ทำให้ไม่สามารถอธิบายหรือสื่อสิ่งที่ต้องการออกมาได้อย่างถูกต้อง การตอบสนองอาจผิดพลาดความผิดปกติของไวยากรณ์ในภาษาทำให้การเรียงลำดับและการจัดรูปประโยคผิดได้ หรือพูดคำที่ไม่มีความหมายเลย มีความผิดปกติในการใช้ภาษา ทั้งภาษาพูด และภาษาเขียน พูดลำบาก พูดได้ช้า พูดเป็นประโยคสั้น ๆ เป็นภาษาโทรเลข

สาเหตุที่ทำให้เป็นโรคอะเฟเซีย มาจาก 4 สาเหตุใหญ่คือ

• เส้นเลือดในสมองอุดตัน ตีบ หรือแตก
• เนื้องอกในสมอง
• ติดเชื้อในสมอง
• การบาดเจ็บที่กระทบกระเทือนถึงสมอง

โรคอะเฟเซีย มีอาการที่แตกต่างกันไปหลักมี 4 แบบใหญ่ๆ คือ บกพร่องด้านความเข้าใจ, การพูด, การพูดทวนซ้ำ บกพร่องทั้งด้านการพูดและการทำความเข้าใจ

แบบที่สามารถสื่อสารได้ (Wernicke’s Aphasia) อาการนี้เกิดจากส่วนกลางของสมองซีกซ้ายได้รับความเสียหาย ผู้ป่วยพูดได้ปกติ แต่ไม่สามารถเข้าใจในสิ่งที่ผู้อื่นพูด ไม่สามารถใช้ภาษาได้อย่างถูกต้อง มีแนวโน้มที่จะพูดประโยคยาว ๆ หรือประโยคที่ซับซ้อนติดต่อกันโดยไม่มีความหมาย หรือใช้คำไม่ถูก และไม่ทราบว่าผู้อื่นไม่เข้าใจ

แบบที่ไม่สามารถสื่อสารได้ (Broca Aphasia) อาการนี้เป็นผลมาจากส่วนหน้าของสมองซีกซ้ายได้รับความเสียหาย ส่งผลให้มีปัญหาด้านการสื่อสารโดยเข้าใจสิ่งที่ผู้อื่นสื่อสารได้ดีกว่าการพูดสื่อสารออกไป ผู้ป่วยจะสื่อสารได้แค่ประโยคสั้น ๆ พูดไม่จบประโยค และไม่สามารถเข้าใจสิ่งที่ผู้อื่นสื่อสารได้ทั้งหมด

แบบ Conduction คือ ผู้ป่วยมีความเข้าใจและสามารถใช้ภาษาได้ดีทั้งการพูด และการเขียน แต่ไม่สามารถพูดตามได้หรือหากพูดตามจะพูดผิด

แบบ Global อาการนี้เป็นผลจากสมองซีกซ้ายได้รับความเสียหายทั้งส่วนหน้าและส่วนกลาง ส่งผลให้ผู้ป่วยมีปัญหาทั้งการสื่อสารและการรับสาร ไม่สามารถอ่านหรือเขียนได้ มีอาการของภาวะบกพร่องทางการสื่อความแบบที่สามารถสื่อสารได้และไม่ได้รวมกัน

ศูนย์ข้อมูลสุขภาพพบแพทย์ อธิบายว่า ภาวะบกพร่องทางการสื่อความเป็นผลมาจากการที่สมองส่วนที่ทำหน้าที่ควบคุมการใช้ภาษาได้รับความเสียหาย ทำให้การลำเลียงเลือดเข้าสู่ในบริเวณดังกล่าวถูกขัดขวางจนทำให้เนื้อสมองตายในที่สุด ภาวะอะเฟเซีย อาจเกิดขึ้นได้อย่างกะทันหัน หลังเกิดภาวะเส้นเลือดในสมองแตก ภาวะสมองขาดเลือด การได้รับบาดเจ็บบริเวณศีรษะหรือการเข้ารับการผ่าตัดสมอง นอกจากนี้ยังพบว่าในบางรายอาการอาจจะเกิดขึ้นอย่างช้า ๆ โดยสาเหตุอาจมาจากเนื้องอก การติดเชื้อในสมอง โรคทางระบบประสาท หรือภาวะเสื่อมถอยของสมองอย่างโรคสมองเสื่อม

ในการวินิจฉัยโรค แพทย์จะตรวจร่างกาย ระบบประสาท การไหลเวียนของโลหิตบริเวณคอ และสังเกตการกลืนอาหารเพื่อทดสอบความผิดปกติของกล้ามเนื้อบริเวณใบหน้าและลำคอด้วยเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ และเครื่อง MRI ซึ่งจะช่วยให้แพทย์เห็นถึงความรุนแรงและจุดที่ได้รับความเสียหายในสมองของผู้ป่วย

โรคอะเฟเซียทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงด้านอารมณ์และพฤติกรรม เช่น

• มีอาการซึมเศร้า แยกตัว
• ช่วงความสนใจสั้น
• ร้องไห้ง่าย หงุดหงิดง่าย
• รู้สึกผิดหรือรู้สึกเป็รภาวระ
• คับข้องใจเนื่องจากสื่อสารลำบาก

การรักษาโรคอะเฟเซีย

แพทย์จะรักษาด้วยวิธีการบำบัดทางการพูดและภาษาเป็นหลัก เพื่อฟื้นฟูความสามารถด้านการใช้ภาษาและเสริมทักษะการสื่อสาร เริ่มจากการประเมินสุขภาพทั่วไปของผู้ป่วย วัดระดับความผิดปกติของการใช้ภาษา และทักษะทางสังคม จากนั้นเข้ารับการบำบัดจากแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญโดยแพทย์จะฝึกหรือทบทวนการใช้คำ ใช้ประโยคที่ถูกต้อง การพูดทวน และการถามตอบที่เหมาะสมให้แก่ผู้ป่วย รวมทั้งมีการใช้คอมพิวเตอร์เป็นเครื่องมือในการเรียนรู้คำศัพท์และเสียงของคำต่าง ๆ เพื่อช่วยให้ผู้ป่วยสามารถพัฒนาทักษะด้านการสื่อสาร เข้าร่วมบทสนทนา สื่อสารได้เมื่อถึงเวลาของตนเอง เข้าใจในข้อผิดพลาดทางการใช้คำและแก้ไขบทสนทนาที่ผิดพลาดนั้นได้

หลังได้รับการบำบัดอย่างต่อเนื่องอาการของผู้ป่วยจะค่อย ๆ ดีขึ้น จากการศึกษาแพทย์ระบุว่า การบำบัดจะได้ผลที่ดีที่สุดเมื่อเริ่มทันทีหลังร่างกายและสมองเริ่มฟื้นตัวจากอาการบาดเจ็บจนอยู่ในอาการที่ปลอดภัย ในบางรายอาจมีการใช้ยาในการรักษาร่วมด้วย

โรคอะเฟเซียป้องกันได้ด้วยการหลีกเลี่ยงพฤติกรรมที่สร้างความเสียหายต่อสมอง และดูแลสุขภาพของสมอง เช่น การออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ, รับประทานอาหารที่มีโซเดียมและไขมันต่ำ, งดการสูบบุหรี่, งดดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ควบคุมระดับความดันโลหิตและไขมันในเลือด สำหรับผู้ที่เป็นโรคเบาหวาน หรือมีปัญหาที่เกี่ยวข้องกับระบบการไหลเวียนโลหิต ควรปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างสม่ำเสมอ

4 วิธีสำหรับการสื่อสารกับผู้ป่วยโรคอะเฟเซีย

• ต้องพูดสั้นๆ เข้าใจง่าย
• รอคอยไม่เร่งเร้า
• ตัดสิ่งรบกวนขณะสื่อสาร เช่น ปิดทีวี ปิดเพลง
• ใช้ท่าทาง การเขียน หรือรูปภาพประกอบการสื่อสาร

ที่มา : ศูนย์เวชศาสตร์ฟื้นฟู สภากาชาดไทย , ข้อมูลสุขภาพ | พบแพทย์ , คลินิกฝึกพูด รามาธิบดี  , Rebrain กายภาพบำบัดโรคหลอดเลือดสมอง รักษาที่บ้าน

ข่าวที่เกี่ยวข้อง ‘บรูซ วิลวิส’ ประกาศยุติบทบาทนักแสดง หลังป่วยเป็นโรคอะเฟเซีย หรือภาวะสูญเสียการสื่อความ