“สวัสดิกะนาซี” เหตุใดจึงละเอียดอ่อน

“สวัสดิกะ” คือสัญลักษณ์ที่ใช้ในศตวรรษที่ 20 โดยกลุ่มคนที่สังหารคนหลายล้านคนในสงครามที่สร้างรอยแผลให้โลกมากที่สุดในประวัติศาสตร์ แต่ก่อนเครื่องหมายนี้จะกลายมาเป็นสัญลักษณ์ของนาซี สัญลักษณ์นี้ถูกใช้มาหลายพันปีในหลากหลายวัฒนธรรมด้วยกัน

จุดเริ่มต้น มาจากเครื่องหมายศักดิ์สิทธิ์ทางศาสนา

คำว่าสวัสดิกะเป็นภาษาสันสฤตหมายความว่าสัญลักษณ์แห่งโชคและความอยู่ดีมีสุข มีความหมายเชิงจิตวิญญาณทั้งในวัฒนธรรมฮินดูและพุทธ กรีกโบราณ เซลติก และนอร์ดิก ตลอดจนคริสศาสนาในยุคแรก ๆ ก่อนเรื่องหมายนี้จะถูกหยิบมาใช้โดยกองทหารเยอรมันยุคกลาง สะท้อนความเชื่อมันในศาสนาคริสต์อย่างเข้มข้น

ในปี 1979 P.R. Sakar นักวิชาการด้านสันสกฤติ กล่าวว่าความหมายของคำว่าสวัสดิกะ จริง ๆ แล้วคือคำว่า “ชัยชนะตลอดกาล” และยังวิเคราะห์ว่าเครื่องหมายนี้มีทั้งความหมายในแง่บวกและลบ ในวัฒนธรรมมสันสกฤติ สวัสดิกะวนขวาหมายถึงพระวิษณุและดวงอาทิตย์ ขณะที่วนซ้ายหมายถึงกาลีและศาสตร์มืด ส่วนในวัฒนธรรมพุทธเราก็จะเห็นสัญลักษณ์สวัสดิกะตามพระพุทธรูปฝ่ายมหายาน

 จากสัญลักษณ์แห่งความโชคดี สู่สัญลักษณ์นาซี

ในต้นศตวรรษที่ 20 เครื่องหมายสวัสดิกะเข้ามาในวัฒนธรรมสวัยใหม่ขอยุโรปในฐานะสัญลักษณ์แห่งความโชคดี มีบริษัทห้างร้านต่าง ๆ ใช้เป็นโลโก้

ส่วนสวัสดิกะกลายมาเป็นเครื่องหมายของนาซีได้อย่างไร วารสารสมิธโซเนียน ตั้งข้อสังเกตว่า น่าจะเป็นการเชื่อมโยงจากการขุดพบเครื่องหมายสวัสดิกะในเมืองทรอยกว่าหลายพันชิ้นเมื่อปี 1870 โดยนักธุรกิจชาวเยอรมัน เมื่อข่าวนี้ถูกกระพือออกไปก็มีผู้จับมาเชื่อมโยงกับเครื่องหมายสวัสดิกะของทหารเยอรมันโบราณ นำมาสู่ข้อสรุปว่าชาวเยอรมันคือผู้สืบทอดเชื้อสายอารยันต่อจจากชาวกรีก นำมาสู่ความพยายามสร้างสายเลือดอารยันบริสุทธิ์ซึ่งกลายเป็นการต่อต้านกวาดล้างชาวยิวในที่สุด

องค์การต่อต้านชาวยิวแห่งแรก ๆ ในเยอรมันเป็นผู้หยิบเครื่องมหายสวัสดิกะขึ้นมาใช้ ต่อมาฮิตเลอร์ก็ได้ใช้เครื่องหมายสวัสดิกะสีดำ เอียง 45 องศาในวงกลมสีขาวบนพื้นแดงมาเป็นสัญลักษณ์นาซี

ในหนังสือเรื่อง “การต่อสู้ของข้าพเจ้า” ฮิตเลอร์กล่าวว่าตนเองออกแบบเครื่องหมายยนี้ด้วยตนเอง โดยให้ความหมายว่า “สีแดงแทนสังคม สีขาวแทนชาติ และสวัสดิกะแทนชัยชนะของชาวอารยัน”

เครื่องหมายแห่งการทำลายล้างมนุษยชาติ

กองทัพนาซีสร้างรอยแผลใหญ่หลวงไว้แก่ประวัติศาสตร์โลก โดยตลอดการเรืองอำนาจได้จับกุมชาวยิวทั่วภาคพื้นยุโรปเพื่อสังหาร หลังจบสงครามมีบันทึกผู้เสียชีวิตกว่า 6 ล้านคน หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 สัญลักษณ์นี้จึงเคลื่อนมาเป็นสัญลักษณ์แห่งอาชญากรรมต่อมนุษยชาติ แม้หลายๆที่จะยังปรากฎเครื่องหมายสวัสดิกะที่ตกทอดมาจากยุคก่อนนาซี แต่ก็ต้องถูกควบคุมบริบทและความหมายอย่างเคร่งครัด

นอกจากบริบทของวัฒนธรรมโบราณแล้ว การใช้เครื่องหมายสวัสดิกะในบริบทอื่น ๆ ถูกมองว่าเป็นการไม่เคารพต่ออาชญากรรมที่ทำลายล้างชีวิตคนมากมาย และอาจส่งเสริมให้เรื่องดังกล่าวดูเบาไปกว่าความเป็นจริง ในวัฒนธรรมตะวันตกรวมถึงกระแสวัมนธรรมโลกปัจจุบันจึงเข้มงวดมากที่จะไม่ให้สัญลักษณ์นี้ปรากฎพร่ำเพรื่อ เพราะอาจนำมาสู่การปลูกจิตสำนึกให้ประวัติศาสตร์สะเทือนขวัญอย่างเหตุการณ์นาซีย้อนกลับมาเกิดใหม่อีกครั้งได้