จิตแพทย์ เตือนผู้ป่วยโรคซึมเศร้า ควร “เลี่ยงดูซีรีส์” คนเดียว ชี้อาจเพิ่มความโดดเดี่ยว

จิตแพทย์ห่วงการดูซีรีส์ออนไลน์ที่กำลังฮิตทั่วโลก ระบุให้ผลสร้างความสนุก คลายเครียดได้หากดูอย่างเหมาะสม แนะไม่ควรดูแบบมาราธอนรวดเดียวจบซีซันวันเดียว ชี้จะส่งผลให้สมองเพลีย คิดอ่านช้าลง หงุดหงิดง่าย โดยเฉพาะผู้ป่วยโรคซึมเศร้าต้องระวังเป็นพิเศษ ไม่ควรดูคนเดียว ชี้อาจเพิ่มความรู้สึกโดดเดี่ยว โดยเฉพาะหากเป็นซีรีส์ชีวิต อาจกระตุ้นความเศร้าใจซ้ำเติมตัวเอง นอนไม่หลับ อาการกำเริบได้ แนะวิธีไม่ติดลมดูซีรีส์ ประชาชนทั่วไปควรยึดวินัย 5 ข้อสมดุลทั้งกายใจสังคม ไม่ควรดูเกิน 2 ชั่วโมง

นายแพทย์กิตต์กวี โพธิ์โน ผู้อำนวยการโรงพยาบาลจิตเวชนครราชสีมาราชนครินทร์ จ.นครราชสีมา ระบุว่า มีความห่วงใยกระแสการดูละครชุดหรือซีรีส์ (series) ทางอินเตอร์เน็ต ซึ่งเป็นเทคโนโลยีใหม่กำลังได้รับความนิยมมากขึ้นทั่วโลก รวมทั้งในไทยด้วย เนื่องจากสามารถดูได้จากมือถืออย่างไม่มีข้อจำกัดทางด้านเวลาหรือสถานที่ ซึ่งในแง่ดีนั้นสามารถใช้สร้างความสนุกสนาน ผ่อนคลายความเครียดจากงานประจำได้วิธีหนึ่ง แต่การดูจะต้องมีความพอดี เหมาะสม ไม่เช่นนั้นอาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพกายและสุขภาพจิตได้เช่นกัน แม้ว่าในไทยจะยังมีข้อมูลการศึกษาเรื่องนี้น้อยมากๆ ก็ตาม แต่จากงานศึกษาวิจัยในต่างประเทศ เช่นที่อังกฤษ พบว่าวัยผู้ใหญ่ประมาณ 1 ใน 3 ใช้เวลาดูทีวีเฉลี่ย 1.42 วันต่อสัปดาห์ ส่งผลเกิดปัญหาอ้วน และอดนอน มีผลต่อปัญหาการจดจำ รวมทั้งยังเสี่ยงต่อการเสพติดเช่นเดียวกับการเสพติดสารเสพติด ซึ่งเกิดมาจากกลไกภายในสมอง

นายแพทย์กิตต์กวี โพธิ์โน ผู้อำนวยการโรงพยาบาลจิตเวชนครราชสีมาราชนครินทร์

ด้านแพทย์หญิงภรทิตา เลิศอมรวณิช จิตแพทย์ประจำ รพ.จิตเวชนครราชสีมา กล่าวเพิ่มเติมว่า กรณีของซีรีส์ ซึ่งจะมีเป็นตอนๆ และมีระบบต่อเนื่องแบบอัตโนมัติ อาจทำให้เกิดความเพลิดเพลินหรือติดลมคือดูแบบต่อเนื่องซึ่งเรียกว่า พฤติกรรมนี้ว่าบิงจ์ วอชชิ่ง (Binge watching) คือดูรวดเดียวจบเรื่อง หรือดูแบบมาราธอน อาจใช้เวลามากเป็นวันหรือข้ามวันข้ามคืน เนื่องจากบางเรื่องอาจยาวเป็นร้อยๆ ตอน ผลกระทบที่ตามมาที่เห็นชัดเจนคือการอดนอน จะมีผลต่อการทำงานของสมอง ทั้งด้านความคิดความจำ การเรียนรู้ทางด้านภาษา การตัดสินใจในลักษณะเชื่องช้าลงหรือเรียกว่าสมองตื้อ มีผลกระทบกับการทำงานและการเรียน และยังทำให้อารมณ์หงุดหงิดง่ายขึ้น หากอดนอนต่อเนื่องกันเป็นเวลานาน อาจทำให้เกิดอาการทางจิต (Psychosis) เช่น หูแว่ว ประสาทหลอน ได้เช่นกัน

“กลุ่มที่น่าเป็นห่วงก็คือผู้ป่วยซึมเศร้า ซึ่งผลสำรวจของกรมสุขภาพจิต พบคนไทยมีอัตราป่วยร้อยละ2.7 คาดว่าทั่วประเทศมีประมาณ 1.5 ล้านคน เฉพาะในพื้นที่ 4 จังหวัดในเขตสุขภาพที่ 9 คือนครราชสีมา ชัยภูมิ บุรีรัมย์และสุรินทร์ คาดมีประมาณ 148,000 กว่าคน เข้ารักษาแล้วร้อยละ70 อีกร้อยละ30 ยังไม่ได้รับการรักษา หากจะดูซีรีส์ สามารถดูได้ โดยดูร่วมกับคนในครอบครัว หรือกับเพื่อนและดูจบเป็นตอนๆ

 ไม่แนะนำให้ดูคนเดียวเนื่องจากจะเพิ่มเวลาในการอยู่คนเดียว ตัดตัวเองออกสังคมผู้คนมากขึ้น โอกาสที่จะมีปฏิสัมพันธ์กับคนอื่นๆ ลดลง หรือทำให้การออกไปใช้ชีวิตข้างนอกเช่นการออกกำลังกายน้อยลง ซึ่งไม่เป็นผลดีทั้งในแง่ผลการรักษา อาจทำให้อาการแย่ลงไปอีก โดยซีรีส์ที่ผู้ที่มีอาการซึมเศร้าไม่ควรดูคือซีรีส์ที่เกี่ยวข้องกับชีวิตหรือเรื่องเศร้าๆ เนื่องจากจะทำให้อารมณ์ที่เศร้าอยู่เดิม เกิดหดหู่ เหงาหงอย เพิ่มขึ้น หรือนอนไม่หลับ อาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ “ แพทย์หญิงภรทิตา กล่าว

แพทย์หญิงภรทิตา เลิศอมรวณิช จิตแพทย์ประจำ รพ.จิตเวชนครราชสีมา

แพทย์หญิงภรทิตา กล่าวต่อไปอีกว่า สำหรับประชาชนทั่วไป รพ.จิตเวชนครราชสีมา มีคำแนะนำในการดูซีรีส์ 5 ประการ เพื่อให้ได้ผลต่อการดูคือมีความสุข คลายเครียด ป้องกันปัญหาติดลม โดยต้องจัด ตารางชีวิต ฝึกวินัย แบ่งเวลาให้เหมาะสม ดังนี้

1. ควรกำหนดเวลาดูให้ชัดเจน ไม่ควรเกิน 2 ชั่วโมง เพื่อให้ร่างกายพักผ่อนอย่างเต็มที่ คือผู้ใหญ่ ควรนอน7-8 ชั่วโมง เด็กมัธยม ควรนอน 8-9 ชั่วโมง เด็กวัยประถมควรนอน 10-11 ชั่วโมง
2. ไม่ดูซีรีส์ในห้องนอน เพื่อไม่ให้รบกวนเวลานอน
3. ในการหยุดดูซีรีส์ ควรหยุดเมื่อจบตอน หรือหยุดดูในช่วงกลางๆของตอน เนื่องจากในช่วงท้ายตอนมักจะทิ้งปมค้างไว้ ทำให้เราอยากจะดูต่อ
4. ควรจัดเวลาออกกำลังกายควบคู่ไปด้วย อย่างน้อยสัปดาห์ละ 3-4 วัน ครั้งละไม่ต่ำกว่า 30 นาที การออกกำลังกายจะช่วยได้ทั้งคลายความเครียดและทำให้สุขภาพแข็งแรง
5. ควรจัดเวลาให้ครอบครัว เช่น ช่วยกันเตรียมอาหาร รับประทานอาหารร่วมกัน

ภาพโดย mohamed Hassan จาก Pixabay

ทั้งนี้ รพ.จิตเวชนครราชสีมา ได้ให้เจ้าหน้าที่เพิ่มคำแนะนำเพื่อป้องกันผลกระทบจากการดูซีรีส์แก่ผู้ป่วยโรคซึมเศร้าทุกรายและญาติด้วย เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการดูแลรักษา ซึ่งผู้ป่วยโรคซึมเศร้าที่มาใช้บริการที่ รพ.จิตเวชนครราชสีมา นั้น เป็นรายที่มีอาการรุนแรงซับซ้อนทั้งสิ้น โดยมีผู้ป่วยนอกปีละประมาณ 9,000 คน มากเป็นอันดับ 2 รองจากโรคจิตเภท