Do It Yourself ออกไปไหนไม่ได้ก็ทำเอง หนึ่งในวิธีคลายวิกฤติโควิด-19 ของชาวเช็ก

หน้ากากผ้าลวดลายและสีสันหลากหลาย ที่เกิดจากวัฒนธรรม DIY ของผู้คนชาวเช็ก

จากสถานการณ์ Covid-19 ที่ระบาดหนักไปทั่วโลก ทำให้เกิดผลกระทบทางลบต่อสภาพเศรษฐกิจ และความเป็นอยู่ของประชาชนเป็นอย่างมาก แต่ในสาธารณรัฐเช็ก ผู้คนกลับใช้วิกฤตโลกนี้เป็นแรงผลักดันในการสร้างสิ่งสวยงามทางสังคม ที่ซ่อนอยู่ในรากวัฒนรรม DIY หรือ Do It Yourself ที่เป็นวัฒนธรรมติดตัวชาวเช็กมาตั้งแต่สมัยการปกครองของลัทธิคอมมิวนิสต์

หากอาศัยอยู่ในสาธารณรัฐเช็กในช่วงนี้ สิ่งที่เราเห็นจนกลายเป็นสิ่งชินตาคือ ผู้คนต่างสวมใส่หน้ากากผ้าสีสันสวยงาม มีลวดลาย และรูปแบบที่แตกต่างกันออกไป ซึ่งล้วนแล้วแต่เป็นหน้ากากที่ผู้คนชาวเช็กได้เย็บขึ้นเองจากเศษผ้าเหลือใช้ในบ้านเกือบทั้งสิ้น ทำให้มองไปแล้วเพลินตา ลดความตึงเครียดของสถานการณ์ในช่วงนี้ได้ดีเลยทีเดียว

“วัฒนธรรม DIY ที่เกิดจากข้อจำกัดทางสังคม”

ชาวเช็กมักแนะนำตนเองว่าเป็นชนชาติที่เต็มไปด้วยผู้คนที่มีความคิดสร้างสรรค์ และมีทักษะในการประดิษฐ์ หรือเราอาจคุ้นหูกับคำว่า DIY ( Do It Yourself ) นั่นเอง ซึ่งทักษะเหล่านี้คาดว่าเกิดขึ้นตั้งแต่สมัยการปกครองของลัทธิคอมมิวนิสต์ ที่มีการจำกัดสิทธิ์การซื้อสินค้าของประชาชน รวมถึงการจำกัดอิสระในการเดินทางหรือท่องเที่ยว ทำให้ชาวเช็กสมัยนั้นเริ่มหันมาสร้างสรรค์ชิ้นงานต่างๆ ด้วยตนเองเพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น เช่น การปลูกผักทำสวนและสร้างสรรค์สิ่งจำเป็นต่อการดำรงชีวิตภายในบ้านของตนเอง นายเปร์เตอร์ กิบาส หนึ่งในผู้ค้นคว้าจากสถาบันสังคมวิทยาแห่งกรุงปาร์กกล่าวว่า นี่อาจเป็นจุดเริ่มต้นของวัฒนธรรม DIY (Do It Yourself) ที่ยังติดตัวผู้คนชาวเช็กจากรุ่นสู่รุ่น จนนำพาให้เกิดแนวคิดของการใช้เวลาว่าง เพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตให้ดีขึ้นในปัจจุบัน

แน่นอนว่าสถานการณ์ของโรคระบาด และมาตรการการคุมโรคของรัฐบาล ที่บังคับให้ประชาชนใส่หน้ากากอนามัย หรือหน้ากากผ้าทุกครั้งเมื่อเดินทางออกนอกบ้าน นำไปสู่การขาดตลาดของหน้ากากอนามัยในสาธารณรัฐเช็ก แต่เนื่องด้วยวัฒนธรรม DIY นี้เองทำให้ชาวเช็กต่างเริ่มผลิตหน้ากากผ้าใช้เองในครัวเรือน และแจกจ่ายแบ่งปันให้เพื่อนบ้าน รวมถึงในโซเชียลมีเดีย ผู้คนต่างสนุกกับการโพสต์รูปหน้ากากผ้าของตัวเอง จนเกิดเป็นกระแสสังคมเชิงบวก เรียกได้ว่านอกจากจะเป็นกิจกรรมที่ได้ใช้เวลาว่างที่เกิดประโยชน์ต่อสังคมแล้ว ยังเป็นสิ่งที่ช่วยบรรเทาความวิตกกังวลในช่วงวิกฤตินี้ได้ดีอีกด้วย

นายมีโรสราฟ์ โปรคาสคาร์ และภรรยา เลือกลาผ้าจากผ้าเก่าที่บ้าน เพื่อเตรียมทำหน้ากาก

นายมีโรสราฟ์ โปรคาสคาร์ อายุ 59 ปี หนึ่งในประชาชนชาวเช็กกล่าวว่า เมื่อรัฐบาลได้ออกมาตรการให้ประชาชนทุกคนใส่หน้ากาก หรือผ้าคลุมที่ปกปิดบริเวณจมูกและปาก เขาและภรรยาจึงได้หยิบจักรเย็บผ้าขึ้นมาเริ่มทำหน้ากากจากเสื้อผ้าเก่าในบ้านของเขาเอง และแจกจ่ายแบ่งปันให้เพื่อนบ้าน นอกจากนี้เขายังเป็นคนชอบประดิษฐ์และสร้างสรรค์ชิ้นงานต่างๆ ด้วยตนเองอยู่แล้ว รวมไปถึงบ้านที่เขาอยู่ จักรยานติดมอเตอร์ และของใช้ในบ้านอีกมากมาย เขาได้สร้างและประดิษฐ์เองเกือบทั้งหมด

ส่วนในภาคธุรกิจ โรงงาน โรงหนังหรือร้านค้าต่างๆที่ถูกบังคับปิดตามมาตรการการแก้ปัญหาของรัฐบาลนั้น บางร้านค้าใช้โอกาสนี้ในการปรับเปลี่ยนพื้นที่ให้กลายเป็นโรงงานผลิตหน้ากากผ้าชั่วคราว เพื่อแจกจ่ายให้กับประชาชนที่ยังขาดแคลนอย่างเร่งด่วน ในด้านของสถาณฑูตไทยในสาธารณรัฐเช็ก ได้ช่วยเหลือคนไทยด้วยการแจกจ่ายหน้ากากผ้าให้แก่คนไทยทุกคนที่อาศัยอยู่ในสาธารณรัฐเช็ก และมีกิจกรรมสอนการทำหน้ากาก เพื่อให้สามารถทำเพิ่มเองได้ที่บ้าน

ที่มา: Fakultní nemocnice v Motole

นอกจากนี้ด้วยพื้นฐานความคิดสร้างสรรค์ของชาวเช็ก ยังนำพาให้เกิดโครงการ และสิ่งประดิษฐ์อื่นๆที่ช่วยบรรเทาสถานการณ์วิกฤตโรคระบาดในครั้งนี้ เช่น การคิดค้นหน้ากากสำหรับหมอที่รักษาผู้ป่วยจาก Covid-19 โดยทีมนักออกแบบได้ใช้หน้ากากดำน้ำมาพัฒนา และเปลี่ยนตรงส่วน “snorkel” หรือส่วนที่ใช้ในการหายใจ ให้เชื่อมต่อกับ P3R viral filter เพื่อป้องกันเชื้อโรคจากสิ่งแวดล้อมภายนอก ไม่ให้เข้ามาในหน้ากาก และยังมีการสร้างเว็ปไซด์เพื่อเป็นศูนย์กลางในการรวมรวมนวัตกรรม และไอเดียจากประชาชน เพื่อช่วยกันแก้ปัญหาสถานการณ์ Covid-19 นี้

สีสันของประชาชน ที่เกิดจากเจ้าหน้าที่พนักงาน

นอกจากวัฒนธรรม DIY ที่มีส่วนทำให้ความตึงเครียดของสถานการณ์บรรเทาลงแล้ว สิ่งที่เห็นได้อย่างชัดอีกสิ่งหนึ่งคือ ความมีอารมณ์ขันของผู้คน รวมถึงองค์กรที่มีหน้าที่รับผิดชอบต่างออกมาสร้างสีสันด้วยการทำคลิปวิดีโอร้องเพลง ไม่ว่าจะเป็นจากกลุ่มเจ้าหน้าที่ ที่ต้องไปรับประชาชนที่ติดค้างอยู่ต่างประเทศในช่วงก่อนภาวะฉุกเฉิน หรือการออกมาเต้นของเหล่าตำรวจ ต่างเป็นสิ่งบันเทิงที่มอบให้แก่ประชาชนในช่วงที่ต้องกักตัวอยู่บ้าน ทำให้ความหดหู่ที่ควรจะเกิดขึ้นจากการกักตัวบรรเทาลงได้ไม่น้อย

ในฐานะที่เป็นคนไทยที่อาศัยอยู่สาธารณรัฐเช็ก ผู้เขียนมองว่า ในยามวิกฤติเช่นนี้ แน่นอนว่าเรื่องราวด้านลบอาจเป็นสิ่งแรกๆที่ผู้คนนึกถึง แต่เมื่อเรามีสติ และมองลงไปในวิกฤติดังกล่าวอย่างเข้าใจ มันกลับมีโอกาสและความสวยงามมากมายซ่อนอยู่ ไม่ว่าจะเป็น พลังของการแบ่งปันที่เกิดจากวัฒนธรรม DIY ของชาวเช็ก ความสดใสและความน่ารักบนท้องถนนที่เกิดจากหน้ากากผ้าทำเอง ความคิดสร้างสรรค์และนวัตกรรมใหม่ๆที่เกิดขึ้นจากข้อจำกัด รวมไปถึงการที่ได้เห็นความสามัคคีของรัฐบาลและประชนชน ที่ร่วมมือกันทำหน้าที่ของตนเองอย่างเต็มที่เพื่อจุดประสงค์เดียวกันคือการผ่าวิกฤตินี้ให้ได้อย่างรวดเร็ว

การมองสถานการณ์อย่างมีสติ และแสวงหาความสวยงามที่ซ่อนอยู่ในวิกฤตนี้ กลับเป็นกำลังใจชั้นดีที่ทำให้วันที่คาดว่าจะมืดมนและไม่มีทางออก กลับมีชีวิตชีวาและพร้อมจะเดินหน้าอีกครั้งได้อย่างไม่น่าเชื่อ จนทำให้ปัจจุบันสถานการณ์การแพร่ระบาด Covid-19 ในสาธารณรัฐเช็ก อยู่ในภาวะที่สามารถควบคุมได้ และรัฐบาลจะยุติภาวะฉุกเฉินในเร็วๆนี้