รีวิว ‘Servant of the People’ ซีรีส์ที่ทำให้ ‘เซเลนสกี’ ได้ตำแหน่งประธานาธิบดียูเครน

รีวิว ‘Servant of the People’ ซีรีส์ที่ทำให้ ‘เซเลนสกี’ ได้ตำแหน่งประธานาธิบดียูเครน

ถ้าอเมริกามีซีรีส์อย่าง ‘The Simpsons’ ที่ว่ากันว่าทำนายอนาคตได้ สำหรับยูเครนคงไม่มีซีรีส์เรื่องไหนทำนายอนาคตได้แม่นราวจับวางได้เท่ากับ Servant of the People ที่แปลว่า ‘ข้ารับใช้ประชาชน’ ซีรีส์ตลกที่ ประธานาธิบดีโวโลดีมีร์  เซเลนสกี ของยูเครน แสดงนำและร่วมก่อตั้งบริษัท Kvartal 95 ที่สร้างซีรีส์ชุดนี้ เพราะในปี 2019 หลังตอนสุดท้ายของซีซั่นสามฉายจบไม่นาน เขาก็ปล่อยแคมเปญลงเลือกตั้งภายใต้ชื่อพรรคเดียวกันกับชื่อซีรีส์ ก่อนจะชนะการเลือกตั้งแบบถล่มทลายด้วยคะแนน 73%^[1] ชนะตัวละครที่เขารับบทในซีรีส์ที่ได้คะแนนเสียง 67% ไปอีก

‘Servant of the People’ เป็นซีรีส์ตลกเสียดสีที่บอกเล่าเรื่องราวของ ‘วาซิลลี เปโตรวิช โกโลโบรอดโค’ (รับบทโดย โวโลดีมีร์ เซเลนสกี) ครูสอนประวัติศาสตร์พ่อหม้ายเมียหย่าธรรมดาคนหนึ่ง ที่ส้มหล่นได้รับเลือกเป็นประธานาธิบดี หลังจากที่ลงเลือกตั้งเพราะคลิปที่เขาก่นด่าการเมืองซึ่งนักเรียนของเขาเอาไปลงในอินเตอร์เนทกลายเป็นไวรัล และได้รับเงินเพื่อการสมัครจากการระดมทุนที่นักเรียนจัดให้ โกโบรอดโคได้รับเลือกด้วยคะแนนเหนือความคาดหมาย และชีวิตการเป็นประธาธิบดีสุดป่วนของเขาก็เริ่มต้นนับตั้งแต่นั้น

ซีรีส์ประสบความสำเร็จในยูเครนเมื่อเริ่มฉายซีซั่นแรกในปี 2015 และได้รับควาสนใจมากขึ้นเรื่อย ๆ หลังจากนตอนที่เขาขึ้นรับตำแหน่ง จนล่าสุดสถานีโทรทัศน์ช่อง 4 ของอังกฤษขอซื้อลิขสิทธิ์เพื่อไปฉาย^[2]

[เนื้อหาในบทความต่อจากนี้มีการเปิดเผยเนื้อหาสำคัญของซีรีส์]

เพราะเป็นซีรีส์ตลก Servant of the People จึงเต็มไปด้วยฉากโปกฮากับความทุลักทุเลและอุปสรรคที่คนธรรมดาคนหนึ่งต้องเจอเมื่อก้าวไปอยู่ในตำแหน่งที่ไม่เคยคาดคิด หลายฉากเกินจริงไปมาก แต่ก็มีหลายฉากเช่นกันที่สะท้อนความเป็นจริงซึ่งโดนใจผู้ชมไม่น้อย เช่นซีนเด็ดจากซีซั่นแรกอย่างฉากที่ครูท่านอื่นเกณฑ์ในเรียนในวิชาประวัติศาสตร์ของโกโบรอดโคไปแปะข้อความรณรงค์การเลือกตั้งจนเขาด่าการเลือกตั้งออกมาเพราะสุดทน แปลเป็นภาษาไทยได้ความว่า

“คุณเข้าใจไหมว่ามันไม่มีอะไรให้เลือก! เรากำลังเลือกระหว่าไอ้สารเลวสองคน มันเป็นอย่างนี้มา 25 ปีรวดแล้ว รู้ไหมว่าอะไรที่น่าสนใจที่สุด? คือครั้งนี้ก็จะไม่มีอะไรเปลี่ยนไป เพราะอะไรรู้ไหม? เพราะคุณ พ่อผม และผมเองก็จะเลือกไอ้สารเลวสักคนอีกครั้ง! เพราะว่า “ใช่ เขาก็เป็นไอ้สารเลว แต่ก็ยังเลวน้อยกว่าคนอื่น”จากนั้นไอ้สารเลวพวกนี้ก็ขึ้นสู่อำนาจ แล้วก็โขมย และโขมย และโขมย ส่วนนังเวรทั้งหลายก็ทำตัวเหมือนกันหมดแค่เปลี่ยนชื่อไปเรื่อย แล้วก็ไม่มีใครสนเ*ยอะไรเลย ผมไม่สนเ*ยอะไร  คุณก็ไม่สน ไม่มีใครสนเ*ยอะไรทั้งนั้น!”^[3]

Servant of the People เต็มไปด้วยฉากที่พูดแทนใจชาวบ้านที่เหนื่อยหน่ายนักการเมือง การคอรัปชั่นและความเหลื่อมล้ำ ประเด็นคุ้น ๆ ซึ่งอาจจะทำให้ผู้ชมในอีกหลาย ๆ ชาติอินได้ไม่ยาก และคงปฏิเสธไม่ได้ว่าฉากนี้ และฉากอื่น ๆ เช่น

• ฉากที่ประธานาธิบดีรอรถเมล์ไปทำงานเพราะนั่นคือวิธีการปกติที่เขาใช้เดินทางตั้งแต่ยังเป็นครู แต่ไม่ได้ขึ้นรถเสียทีเพราะติดขบวนรัฐมนตรีทั้งหลายที่ปิดถนนเพื่อเดินทาง
• ฉากที่เขาเจอรัฐมนตรีที่เห็นประโยชน์ส่วนตนมาก่อนชาติ เขาต้องเผชิญกับเสียงในหัวที่คอยบอกเรื่องชั่วร้ายของแต่ละคนที่เขาเองก็รู้อยู่แก้ใจ และยุให้เขากำจัดพวกนั้นหรือลงโทษเสีย แบบที่เขารอมาตลอดชีวิต ในฉากนั้นโกโลโบรอดโคพูดถึงความเพิกเฉยต่อความลำบากของประชาชน ในขณะที่พวกเขาใช้ชีวิตสบายใจเฉิบกับรถหรูและบ้านที่แต่ละหลังสามารถทำประโยชน์ให้แก่ประชาชนได้มากมาย และเขาก็เข้าไปตั้งคำถามรัฐมนตรีพวกนั้นแบบรายตัว เช่น รัฐมนตรีกระทรวงศึกษาว่าเขาโอเคจริงเหรอ หรือว่าลูกเขาเรียนเมืองนอก ถึงได้ปล่อยให้ประเทศเป็นแบบนี้ และถึงแม้มันจะเฉลยในภายหลังว่าทั้งหมดแค่ความคิด แต่คำถามเหล่านั้นก็คงทำให้ผู้ชมสาแก่ใจไม่น้อย
• ฉากประกาศนโยบายแรกที่จะยุบให้ตึกบัญชาการทุกอย่างให้เล็กลงและตัดสวัสดิการข้าราชการเพื่อลดค่าใช้จ่าย และเอางบไปทำประโยชน์อย่างอื่น ถึงแม้จะทำให้โกโลโบรอดโคต้องพบเจออุปสรรคกับนักข่าวที่กังขา คนในรัฐบาลที่ไม่เห็นด้วย หรือปัญหาที่ไม่คาดคิดที่ตามมาบ้าง แต่นโยบายแบบนี้ก็คงตรงความคิดในหัวของที่หลายคนว่าถ้าหากลดสวัสดิการของข้าราชการยศใหญ่แล้วเอางบนั้นมาทำประโยชน์อย่างอื่นก็คงจะดีไม่ใช่น้อย

ด้วยฉากเหล่านี้และตัวละครโกโบรอดโคที่แม้จะซื้อบื้ออยู่บ้าง แต่มีความตั้งใจจริง จริงใจ อาจจะทำให้ผู้ชมรู้สึกชอบผู้นำที่เข้าอกเข้าใจมุมมองของประชาชนคนธรรมดาทั้งหลายเป็นอย่างดี ยังอาจจะเป็นสิ่งที่ทำให้ผู้ชมเห็นภาพได้ว่าหากเขาคนนี้ได้รับตำแหน่งจริงจะเป็นอย่างไร ซึ่งความประทับใจจากตัวละคร และความสิ้นหวังในนักการเมืองแบบเดิม ๆ เป็นสิ่งหนึ่งส่งเขาไปจนถึงตำแหน่งประธานธิบดี และทำให้ชีวิตจริงของเขาเหมือนเป็นภาคต่อของซีรีส์

แต่ดูเหมือนว่าในความเป็นจริงการครองตำแหน่งของเซเลนสกีอาจจะไม่ชวนให้ยิ้มได้เหมือนในซีรีส์นัก เมื่อยูเครนพบกับปัญหา COVID-19 เหมือนกับทุกประเทศในโลก คำสัญญาหลายอย่างทั้งที่จะยุติสงครามในยูเครนตะวันออกและหยุดการคอรัปชั่น และอื่น ๆ ค่อย ๆ เลือนหาย^[4] ไปพร้อมรอยยิ้งของประชาชน ด้วยการรับมือสถานการณ์โควิดได้ไม่ดีนัก ยอดผู้เสียชีวิตที่ขึ้นสูงเป็นหลักแสน การฉีดวัคซีนที่ล่าช้า สงครามที่ดอนบาสที่ยืดเยื้อ การเอาคนสนิทที่ไม่ได้มีประสบการณ์ด้านการเมืองมารับตำแหน่ง ข้อกล่าวหาว่าเขาเป็นหุ่นเชิดของนายทุน^[5] และอื่น ๆ ข้อสำคัญคือการเปิดเอกสาร Pandora Papers ว่าเขามีเครือข่ายบริษัทนอกอาณาเขต (offshore company) อยู่ในหมู่เกาะบริติชเวอร์จิน เบลีซ และไซปรัส ร่วมกับหุ้นส่วนอีกหลายคน ในจำนวนนั้นคือเพื่อร่วมงานของเซเลนสกีจากสตูดิโอ Kravtal 95  อีวาน บาคานอฟ ที่ปัจจุบันรับตำแหน่งหัวหน้าความมั่นคงของยูเครน ซึ่งทำหน้าที่ตรวจสอบคดีคอรัปชั่น และเซอร์ฮีย์ เชอร์ฟีร์ ที่ปรึกษาประธานาธิบดี ถึงแม้ก่อนการเลือกตั้งเซเลนสกีจะโอนถ่ายหุ้นบริษัทนอกอาณาเขตแห่งหนึ่งให้เชอร์ฟีร์ แต่ก็ยังมีข่าวว่าบริษัทนั้นแบ่งกำไรให้กับภรรยาของเซเลนสกีอยู่ดี^[6][7]

ข่าวเหล่านี้ทำลายภาพลักษณ์ประธานาธิบดีปลอดคอรัปชั่นของเซเลนสกีอย่างรุนแรง และเหตุการณ์ทั้งหมดทำให้เกิดข้อกังขาว่าเขาจะเป็นผู้นำของยูเครนได้จริงหรือ ความไว้วางใจในเซเลนสกีนั้นลดลงเรื่อย ๆ จนปลายปี 2020 โพลจาก Kyiv International Institute of Sociology เผยว่าจำนวนคนที่จะเลือกเซเลนสี้เป็นประธานาธิบดีอีกครั้งลดลงจาก 33.3% ในเดือนกันยายนเป็น 24.7% ในเดือนตุลาคม^[8]

แต่ทุกอย่างก็พลิกผันอีกครั้งเมื่อสงครามกับรัสเซียเริ่มขึ้น เซเลนสกียืนหยัดต่อสู้กับรัสเซียอย่างเข้มแข็ง และปฏิเสธการลี้ภัยที่สหรัฐฯ เสนอให้ แต่ร้องขอการสนับสนุนแทน ซึ่งสามารถเรียกศรัทธาจากประชาชนกลับมา^[9] พร้อมกับความชื่นชมและการช่วยเหลือจากอีกหลายประเทศที่หลั่งไหลเข้ามา

ในฉากท้าย ๆ ของซีซั่นสามที่ออกฉายในปี 2019 โกโลโบรอดโคกล่าวสุนทรพจน์ ถึงความหวาดกลัวว่าคนรุ่นเขาจะส่งต่อประเทศที่สิ้นหวังให้กับลูกหลานและคนรุ่นใหม่และคำพูดที่ปลุกใจให้ทุกคนออกมาเปลี่ยนแปลงเพื่อพลิกประวัติศาสตร์ เพื่อให้อิสรภาพที่ยูเครนได้รับมาก่อนหน้านี้เป็นอิสระภาพที่แท้จริงไม่ใช่แค่เพียงในนามบนหน้ากระดาษ นั้นราวกับจะทำนายอนาคตของยูเครนในอีกไม่ปีข้างหน้า และสะท้อนภาพของเซเลนสกีที่ขอให้ชาวยูเครนสู้สุดกำลังเพื่อส่งต่ออนาคตที่ไม่ต้องหวาดกลัวให้กับลูกหลานได้อย่างน่าประหลาด แต่ตอนจบของสงครามที่กำลังดำเนินอยู่นี้ จะจบลงด้วยชัยชนะของชาวยูเครนเหมือนในเรื่องที่โกโลโบรอดโคพาประเทศหลุดพ้นหนี้จนเป็นไทได้อย่างแท้จริงหรือไม่ เรายังต้องติดตามสถานการณ์กันต่อไป

ในประเทศไทย ขณะนี้ Servant of the People สามซีซั่นหาดูได้ที่ช่อง Youtube  Слуга народа (สโลกา นาโรดา) ที่แปลว่า Servant of the People โดยมีซับไตเติ้ลบางตอนเป็นภาษาอังกฤษ และซีซั่นสองและสามมีเวอร์ชั่นภาพยนตร์ ซีซั่นสองมาพร้อมซับอังกฤษ  ส่วนซีซั่นสามยาวสองชั่วโมงครึ่งนั้นยังไม่มีซับไตเติ้ล หน้าปกเป็นข้อความสองภาษา ใจความว่า ‘ระหว่างที่คุณกำลังชมวิดีโอนี้ ชาวยูเครนกำลังล้มตายการจากโจมตีของรัสเซีย หยุดมันเสีย!’

ต่อจากนี้เราคงได้เห็นว่าเขาจะรักษาคำพูดที่เขาเคยให้ไว้ว่า “ตลอดชีวิตของผม ผมพยายามทำทุกอย่างเพื่อให้ชาวยูเครนยิ้มได้ อีกห้าปีข้างหน้า ผมจะทำทุกอย่างเพื่อให้คุณ ชาวยูเครนทั้งหลาย ไม่ร้องไห้” ได้ดีแค่ไหน^[10]

อ้างอิง

• Playlist ซีซั่น 1:
  https://www.youtube.com/watch?v=GZ-3YwVQV0M&list=PLSoP62RB3ymnt6ct60SF-2ZsSpC_Mbrjv
• Playlist ซีซั่น 2:
  https://www.youtube.com/watch?v=T9kL5XSMBxo
  ภาพยนตร์ ซีซั่น 2:
  https://www.youtube.com/watch?v=T9kL5XSMBxo&list=PLJo-obgJSqxbzEDvUHX9jiX2DXWGSvv0T&index=23
• Playlist ซีซั่น 3: https://www.youtube.com/watch?v=pWAh0ViLorM&list=PLSoP62RB3ymlTJFKQrPXJ30laWyeGfKZl&index=2
  ภาพยนตร์ ซีซั่น 3: https://www.youtube.com/watch?v=xr9UnMcdPaY&list=PLJo-obgJSqxbzEDvUHX9jiX2DXWGSvv0T&index=24

• https://www.bbc.com/news/world-europe-48007487
• https://deadline.com/2022/03/ukraine-president-volodymyr-zelensky-series-servant-of-the-people-sells-to-uks-channel-4-and-others-1234968826/
• https://edition.cnn.com/2022/02/25/europe/volodymyr-zelensky-profile-cmd-intl/index.html
• https://edition.cnn.com/2022/02/11/opinions/ukraine-president-zelensky-comedian-russia-bociurkiw/index.html
• https://www.aljazeera.com/news/2021/10/4/pandora-papers-ukraine-leader-seeks-to-justify-offshore-accounts
• https://www.aljazeera.com/news/2021/10/5/pandora-papers-no-re-election-for-ukraines-comedian-president
• https://www.wilsoncenter.org/blog-post/just-all-others-end-zelensky-alternative
• https://www.bbc.com/thai/international-60548880
• https://www.politico.eu/article/ukraine-servant-people-president-volodymyr-zelenskyy-war-russia/
• https://edition.cnn.com/2019/04/20/europe/ukraine-election-tv-show-intl/index.html
• https://www.bbc.com/culture/article/20200103-the-ukrainian-tv-show-that-predicted-the-future