ไทยพบผึ้งชนิดใหม่ของโลกที่ จ.อุบลราชธานี ตั้งชื่อ ‘หยาดอำพันภูจองนายอย’

ไทยพบผึ้งชนิดใหม่ของโลกที่ จ.อุบลราชธานี ตั้งชื่อ ‘หยาดอำพันภูจองนายอย’ 

วันที่ 24 มี.ค. 2565 มหาวิทยาลัยราชภัฎอุบลราชธานี ร่วมกับสำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) และจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย แถลงข่าวการค้นพบผึ้งชนิดใหม่ของโลก จากอุทยานแห่งชาติภูจองนายอย จ.อุบลราชธานี

ตั้งชื่อ ผึ้งหยาดอำพันภูจอง (Phujong resin bee) หรือ Anthidiellum (Ranthidiellum) phujongensis n. sp. เพื่อเป็นเกียรติแก่อุทยานแห่งชาติภูจองนายอย เพราะพบได้เพียงที่เดียวแห่งเดียวบนโลกเท่านั้น

ผึ้งหยาดอำพันภูจองจะอาศัยอยู่ในรังบนผาดินมีการใช้ยางไม้ในการสร้างรังและปากทางเข้ารัง ภายในรังจะมีผึ้งตัวเมียเพียงตัวเดียวที่ทำหน้าที่ทุกอย่างตั้งแต่สร้างรัง วางไข่ และ ออกหาอาหารให้กับลูก

นอกจากนี้ทางทีมผู้วิจัยยังได้ค้นพบผึ้งปรสิตชนิดใหม่ของโลกภายในรังของผึ้งหยาดอำพันภูจองอีกด้วย โดยได้ทำการตั้งชื่อว่าผึ้งบุษราคัม (Topaz cuckoo bee) หรือ Stelis flavofuscinular n. sp. โดยผึ้งชนิดนี้จะแอบวางไข่ในรังของผึ้งหยาดอำพันและแย่งอาหารของลูกผึ้งหยาดอำพันกิน ปัจจุบันยังค้นพบเฉพาะในผืนป่าของอุทยานแห่งชาติภูจองนายอยในประเทศไทยเท่านั้น

สำหรับตัวของผึ้งหยาดอำพันภูจองฯ มีลักษณะการดำรงชีวิตที่โดดเด่น เมื่อเทียบกับผึ้งให้น้ำหวานต่าง ๆ ที่มีการแบ่งวรรณะ มีนางพญา ผึ้งงาน ผึ้งเพศผู้ อาศัยอยู่กันในรังมาก ๆ แล้วในทางกลับกันตัวผึ้งหยาดอำพันภูจองฯ จะมีการดำรงชีวิตแบบโดดเดี่ยว ซึ่งเพศเมียจะสร้างรังและดูแลอยู่เพียงลำพัง โดยจะมีการสะสมยางไม้มาใช้สร้างรัง เกิดเป็นท่อยางไม้ใสสวยงาม ภายในรังจะแบ่งเป็นห้อง ๆ ที่เพศเมียจะวางไข่สะสมอาหารไว้ให้ตัวอ่อนแล้วปิดห้อง ไข่จะฟักเป็นตัวอ่อน กินอาหาร พัฒนาเป็นดักแด้ ผ่านกระบวนการเปลี่ยนสัณฐานพัฒนาเป็นผึ้งตัวเต็มวัยต่อไป

การสำรวจมามากกว่า 20 รอบในช่วง 3 ปีที่ผ่านมาไม่พบผึ้งชนิดนี้ ดังนั้นการพบตัวผึ้งหยาดอำพันภูจองฯ จึงมาจากการพบรังตามผาตัดที่มีโพรงดิน ใกล้แหล่งน้ำ คาดการณ์ว่าผึ้งหยาดอำพันภูจองน่าจะเลือกทำเลสร้างรังโดยคำนึงถึงแหล่งของยางไม้ที่ใช้สร้างรังเป็นหลัก สอดคล้องกับสภาพผืนป่าของอุทยานฯ ที่มีป่าเต็งรัง มีไม้เด่นที่ให้ยางไม้มากอย่างต้นชาด ผึ้งน่าจะเลือกอาศัยตามโพรงร้างเล็ก ๆ ที่มีอยู่ก่อนหน้า มีขนาดที่เหมาะสม

งานวิจัยชิ้นนี้นำทีมสำรวจโดย ดร.ประพันธ์ ไตรยสุทธิ์ จากสาขาวิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฎอุบลราชธานี และนายภากร นลินรชตกัณฑ์ จากภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้เป็นส่วนหนึ่งของการสำรวจความหลากหลายทางชีวภาพพื้นถิ่น จ.อุบลราชธานี โดยได้รับการสนับสนุนจาก สวทช.ในการพัฒนาพื้นที่อุทยานให้เป็นแหล่ง ecotourism ที่สำคัญของประเทศและของโลก

รายละเอียด www.facebook.com/CCUBRU/videos/282025244101452