วิธีใช้ ‘ยาคุมฉุกเฉิน’ อย.ย้ำป้องกันโรคติดต่อเพศสัมพันธ์ไม่ได้ หากลืมกินยาคุมจะทำอย่างไร 

อย. แนะนำวิธีใช้ยาเม็ดคุมกำเนิด หรือ ‘ยาคุมฉุกเฉิน’ ป้องกันท้องได้น้อยกว่ายาคุมรายเดือน และป้องกันโรคติดต่อเพศสัมพันธ์ไม่ได้

สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ย้ำถึงการใช้ยาเม็ดคุมกำเนิด ปัจจุบันมีทั้งแบบแบบรายเดือนที่ต้องทานประจำและยาเม็ดคุมกำเนิดฉุกเฉิน ซึ่งยาเม็ดคุมกำเนิดฉุกเฉิน เป็นทางเลือกหนึ่งในการคุมกำเนิดที่ใช้สำหรับกรณีจำเป็น อาทิ มีเพศสัมพันธ์โดยไม่ได้ป้องกัน หรือเกิดความผิดพลาดจากการคุมกำเนิดด้วยวิธีอื่นเท่านั้น โดยมีประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์น้อยกว่าการใช้ยาเม็ดคุมกำเนิดแบบรายเดือน และไม่สามารถป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ได้

สำหรับ ยาเม็ดคุมฉุกเฉิน เป็นยาที่มีปริมาณฮอร์โมนโปรเจสโตเจนสูง มีด้วยกัน 2 ขนาด คือ ขนาด 0.75 มิลลิกรัมต่อเม็ด และ 1.5 มิลลิกรัมต่อเม็ด

วิธีใช้แบ่งเป็น 2 แบบ คือ

1. กินยาขนาด 0.75 มิลลิกรัม ให้เร็วที่สุดหลังมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ได้ป้องกัน ภายในไม่เกิน 72 ชั่วโมง และกินเม็ดที่ 2 ภายใน 12 ชั่วโมงต่อมา
2. กินยาขนาด 1.5 มิลลิกรัม ให้เร็วที่สุดหลังมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ได้ป้องกัน ไม่เกิน 72 ชั่วโมง

อาจพบอาการข้างเคียงได้ เช่น ปวดศีรษะ วิงเวียน คลื่นไส้ อ่อนเพลีย ปวดท้องน้อย และความผิดปกติของประจำเดือน เช่น ประจำเดือนมานานขึ้น หากพบอาการผิดปกติ หรือสงสัยภาวะตั้งครรภ์ ควรรีบไปพบแพทย์

ข้อมูลจากกรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข ระบุว่า การคุมกำเนิดมีหลากหลายวิธีและมีประสิทธิภาพแตกต่างกันออกไป เช่น

• ยาเม็ดคุมกำเนิด ประสิทธิภาพ 99.7%
• ยาเม็ดคุมกำเนิดฉุกเฉิน มีประสิทธิภาพ 85%
• ถุงยางอนามัยชาย ประสิทธิภาพ 98%
• ถุงยางอนามัยหญิง ประสิทธิภาพ 95%
• วงแหวนคุมกำเนิด มีประสิทธิภาพ 99.7%
• ยาฝังคุมกำเนิด มีประสิทธิภาพ 99.95%

ลืมกินยาคุมกำเนิด ทำอย่างไร หากลืมกินยาคุมกำเนิด จะเพิ่มความเสี่ยงในการตั้งครรภ์มากขึ้น

โดยทั่วไปแล้วยาเม็ดคุมกำเนิดจะมี 2 ชนิด คือ แบบ 21 เม็ดและ28 เม็ด วิธีการรับประทานยาจะแตกต่างกัน คือ

1. ยาคุมกำเนิดแบบ 21 เม็ด (เป็นเม็ดที่มีฮอร์โมนทั้ง 21 เม็ด) ให้เริ่มกินเม็ดแรกในวันแรก หรือไม่เกินวันที่ 5 ของการมีประจำเดือน จากนั้นให้กินเม็ดต่อ ๆ ไปในเวลาเดียวกันของทุกวันจนหมดแผง เมื่อทานหมดแผงให้เว้น 7 วัน แล้วค่อยเริ่มแผงใหม่

2. ยาคุมกำเนิดแบบ 28 เม็ด (แบ่งเป็นเม็ดที่มีฮอร์โมน 21 เม็ด อีก 7 เม็ดที่เหลือจะไม่มีฮอร์โมน) ให้เริ่มกินเม็ดแรกในวันแรกหรือไม่เกินวันที่ 5 ของการมีประจำเดือน และกินต่อเนื่องทุกวันไปจนครบ 28 เม็ด โดยไม่ต้องเว้น 7 วัน เมื่อกินครบ 28 เม็ดก็สามารถเริ่มกินแผงใหม่ได้เลย

การลืมกินยาคุมกำเนิดมีได้หลายกรณี เช่น

1. ลืมกินเม็ดยาที่ไม่มีฮอร์โมน (เม็ดแป้ง) : ให้แกะเม็ดที่ลืมทิ้งไป และวันถัดไปให้กินเม็ดที่เหลือได้ตามปกติ

2. ลืมกินเม็ดยาที่มีฮอร์โมน 1 เม็ด : ให้กินเม็ดที่ลืมทันทีที่นึกได้ และกินเม็ดต่อไปตามเวลาปกติ

3. ลืมกินเม็ดยาที่มีฮอร์โมน 2 เม็ดขึ้นไป : ให้กินเม็ดสุดท้ายที่ลืมทันทีที่นึกได้ และกินเม็ดต่อไปตามเวลาปกติ (นั่นคือในวันนั้นจะกินยารวมเป็น 2 เม็ด) ส่วนเม็ดก่อนหน้านั้นที่ลืมกินให้ทิ้งไป และให้ใช้วิธีคุมกำเนิดอื่นร่วมด้วยจนกว่าจะกินยาฮอร์โมนครบ 7 วัน และควรดูว่า

• ถ้าเม็ดที่ลืมเป็น 7 เม็ดแรกของแผง กรณีมีเพศสัมพันธ์ให้กินยาคุมฉุกเฉินและให้เพศชายใช้ถุงยางอนามัยป้องกัน 7 วัน
• ถ้าเม็ดที่ลืมเป็น 7 เม็ดสุดท้ายของแผง

– กรณี 21 เม็ด เมื่อกินแผงนั้นหมดให้เริ่มแผงใหม่เป็นเม็ดฮอร์โมนทันที โดยไม่ต้องเว้น 7 เม็ด

– กรณี 28 เม็ด ให้ทิ้งเม็ดที่ไม่มีฮอร์โมนไปเลย และเริ่มกินยาคุมกำเนิดแผงใหม่ในวันถัดไป