รู้จัก ‘Double Bind’ ออฟฟิศขี้หลอก พูดอย่าง แต่ทำอย่าง บอกให้พักแต่ไม่อนุมัติวันลา

แม้ ‘Work-life Balance’ จะไม่ใช่สิ่งที่ทำได้โดยง่าย แต่สถานการณ์แบบ ‘Double Bind’ กลับเป็นเรื่องที่สลับซับซ้อนยิ่งกว่า เพราะนอกจากจะสร้างความสับสนให้คนทำงานแล้ว ยังบ่อนทำลายความมั่นคงทางจิตใจด้วย

‘Double Bind’ แปลเป็นไทยก็คือ ‘ความผูกพันเชิงซ้อน’ คำนี้ถูกพูดถึงครั้งแรกในแวดวงมานุษยวิทยา โดย ‘Gregory Bateson’ ได้บัญญัติไว้ในปี 1956 เพื่ออธิบายสถานการณ์ที่ดูเหมือนจะเป็นไปไม่ได้ผ่านตัวเลือกที่จำกัด ไม่ว่าจะเลือกทางไหน ผู้เลือกก็ต้องตกอยู่ในสถานการณ์ ‘ไก่รองบ่อน’ ด้วยกันทั้งสิ้น

ซึ่งขณะนี้ ‘Double Bind’ ถูกนำมาอธิบายในแวดวงการทำงานมากขึ้น ผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิตในที่ทำงานบอกกับ Business Insider ว่า นี่คือสิ่งที่สร้างความหงุดหงิดใจให้คนทำงาน โดยเฉพาะกลุ่ม Gen Z ที่อาจรู้สึกท้อแท้หมดกำลังใจ เธอมองว่า การใช้กลวิธีดังกล่าวต่อรองกับพนักงาน คือความผิดพลาดครั้งใหญ่ของนายจ้างที่มีแต่จะทำให้สถานการณ์แย่ลง

[ Gen Z รู้สึกโดนหลอก เพราะออฟฟิศไม่ซื่อสัตย์ ]

เพราะคนรุ่นใหม่เชื่อในเรื่องความหลากหลายและการเปิดกว้าง นายจ้างและออฟฟิศที่พวกเขาต้องการจึงต้องมีความมั่นคงเป็นที่ตั้ง บางคนต้องการนโยบายที่ส่งเสริมสมดุลที่ดีในชีวิต ซึ่งก็รวมไปถึงการทำงานจากทางไกลแบบ Remote Work ด้วย ‘Business Insider’ บอกว่า การยึดถือเรื่องบาลานซ์ของคนรุ่นใหม่นั้นมากถึงขนาดที่พวกเขายอมรอนานขึ้น ยอมว่างงานต่อไปเรื่อยๆ หากยังไม่เจอครบทุกเช็กลิสต์ที่ต้องการในออฟฟิศนั้นๆ

แต่มากไปกว่าสวัสดิการจัดเต็มที่ Gen Z โหยหา ‘Jeanie Y. Chang’ ผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิตในที่ทำงานบอกว่า ‘ความซื่อสัตย์’ คือสิ่งที่คนทำงาน Gen Z ต้องการมากที่สุด ความไม่ซื่อสัตย์ที่ว่านี้ คือการที่ออฟฟิศใช้วิธีการสื่อสารแบบ ‘Double Bind’

‘Chang’ ยกตัวอย่าง ‘Double Bind’ ที่เกิดขึ้นในออฟฟิศว่า เป็นสถานการณ์ที่หลายคนเคยเจอแต่อาจไม่ได้ฉุกคิดหรือนำมาจับคอนเซปต์กับนิยามเหล่านี้ อาทิ บริษัทที่บอกให้พนักงานเลิกงานตอน 18.00 น. แต่พบว่า ผู้บริหารยังส่งอีเมลหลังเลิกงานตลอด หรือการที่หัวหน้าขอฟีดแบ็กจากทีมอย่างตรงไปตรงมา แต่กลับว่ากล่าวโทษเมื่อลูกน้องหยิบยกปัญหาขึ้นมาถกเถียง

นอกจากนี้ยังพบว่า นโยบายเรื่องวันลาพักร้อนก็เป็นอีกตัวแปรสำคัญที่ทำให้ Gen Z รู้สึกว่า พวกเขากำลัง ‘ถูกหลอก’ บางแห่งระบุว่า มีวันลาให้ใช้ได้ไม่จำกัด แต่เมื่อต้องการใช้จริงกลับได้รับการตั้งคำถามแบบ ‘Double Bind’ แม้จะวางแผนการลาล่วงหน้าแล้วก็ตาม ผู้เชี่ยวชาญบอกว่า วัฒนธรรมแบบนี้แหละที่ทำให้คนรุ่นใหม่ตัดสินใจลาออกและเปลี่ยนงาน แม้จะยังไม่มีงานรองรับหรือแผนสำรองอื่นๆ ก็ตาม

เธอบอกว่า การสื่อสารในลักษณะดังกล่าวค่อนข้างน่ากังวล ชวนให้คนทำงานอึดอัดอย่างมาก สอดคล้องกับงานศึกษาที่จัดทำขึ้นโดยบริษัทความงาม TRESemmé ในปี 2022 โดยมีกลุ่มตัวอย่างเป็นผู้หญิงจำนวน 2,000 คน ที่มีอายุระหว่าง 19-65 ปี พบว่า 68% ของผู้ตอบแบบสอบถามประสบกับสภาวะกลืนไม่เข้าคายไม่ออกในที่ทำงาน ในจำนวนนี้กว่า 80% บอกว่า พวกเธอรู้สึกเหนื่อยล้า มี 64% บอกว่า รู้สึกว่า ตนเองไม่เคยดีพอ และมี Gen Z กว่า 84% ที่บอกว่า ตนเองเคยตกอยู่ในสถานการณ์ดังกล่าวมาแล้วด้วย

[ Gen Z ไม่ได้เรื่องมาก เพียงแต่ยุคก่อนไม่เคยมีการตั้งคำถาม ]

แม้จะดูเป็นท่าทีที่ไม่ค่อยน่ารักจากฝั่งผู้บริหาร แต่ผู้เชี่ยวชาญก็อยากชวนเข้าใจมุมมองจากทั้งสองฝั่ง เธอคิดว่า ความตึงเครียดที่เกิดขึ้นเป็นลักษณะดั้งเดิมของออฟฟิศที่ถูกส่งต่อกันมาจากรุ่นสู่รุ่น พวกเขาไม่เข้าใจว่า สิ่งที่ Gen Z เรียกร้องร้ายแรงอย่างไร เหมือนกับที่เราเคยเห็นข้อถกเถียงระหว่างเจเนอเรชัน โดยเด็กๆ Gen Z มักถูกตีตราว่า เป็นตัวปัญหา มากเรื่อง ไม่ปรับตัว ส่วนเจเนอเรชันก่อนหน้ากลายเป็นคนหัวโบราณ ไม่รับฟัง ยึดติดกับสิ่งเดิมๆ

วิธีแก้ปัญหาที่ยั่งยืนที่สุด คือทั้งสองฝ่ายต้องทำความเข้าใจกันก่อนว่า ทั้งหมดนี้คือเส้นทางการเรียนรู้ที่ต้องเปิดกว้าง ขณะที่ Gen Z มีทัศนคติที่แปลกใหม่ เจนอื่นๆ ก็ต้องพร้อมรับฟังพวกเขาด้วย ซึ่งทุกคนสามารถเรียนรู้สิ่งนี้จากเด็กรุ่นใหม่ได้ 

เรียนรู้ซึ่งกันและกัน และจงระลึกไว้เสมอว่า ‘ไม่มีเจนไหนดีไปกว่าใคร’ 

อ้างอิง
https://www.businessinsider.com/gen-z-employees-turned-off-by-dishonesty-and-conflicting-messages-2024-7

https://www.linkedin.com/pulse/leaders-need-avoid-double-bind-communication-keith-riggs/