ทำไมภูมิภาคตะวันออกกลางถึงเป็นศูนย์กลางการบินที่สำคัญของโลก

เวลาพูดถึงภูมิภาคตะวันออกกลาง หลายคนจะนึกถึงบรรดาประเทศขายน้ำมัน และมองว่าพวกเขา ‘ร่ำรวยมาก’ แต่ต้องเข้าใจก่อนว่าประเทศในตะวันออกกลางไม่ได้ร่ำรวยทุกประเทศ หลายประเทศยังคงอยู่ในระดับประเทศกำลังพัฒนา

อย่างไรก็ตาม ประเทศที่ร่ำรวยส่วนใหญ่จะอยู่บริเวณรอบอ่าวเปอร์เซีย ซึ่งมีชื่อเรียกอย่างเป็นทางการว่ากลุ่มประเทศ GCC หรือ Gulf Cooperation Council โดยประกอบไปด้วยประเทศหลัก เช่น สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์, บาห์เรน, ซาอุดิอาระเบีย, โอมาน, กาตาร์ และคูเวต

เดิมทีประเทศเหล่านี้ตั้งอยู่ในพื้นที่ทะเลทรายกว้างใหญ่ มีทรัพยากรธรรมชาติที่ไม่อุดมสมบูรณ์ และสภาพแวดล้อมที่ทำให้การทำการเกษตรเป็นไปได้ยาก แต่สิ่งที่ทำให้ประเทศเหล่านี้สามารถสร้างความมั่งคั่งได้อย่างมหาศาลก็คือ “น้ำมัน” และเป็นแหล่งทุนสำคัญในการพัฒนาเศรษฐกิจ

แต่การพึ่งพาแต่ทรัพยากรน้ำมันเพียงอย่างเดียวก็อาจไม่ใช่คำตอบ เพราะน้ำมันแปรผันไปตามสถานการณ์ที่ไม่แน่นอนของโลกเสมอมา ทั้งปัจจัยทางภูมิรัฐศาสตร์และความผันผวนของราคา อาจส่งผลกระทบในระยะยาว การจะสร้างความเป็นศูนย์กลางในภูมิภาคนี้ได้ ต้องมองหาโอกาสจากธุรกิจอื่นๆ ให้เติบโตไปด้วย 

ดังนั้นเราจึงจะเห็นการพัฒนาอุตสาหกรรมต่างๆ มากมายในโซนตะวันออกกลางที่ไม่ได้เกี่ยวกับการขายน้ำมัน ไม่ว่าจะเป็น อุตสาหกรรมการเงินและการธนาคาร, การท่องเที่ยวและโรงแรม, การก่อสร้างและอสังหาริมทรัพย์ รวมไปถึงการบินและโลจิสติกส์

หนึ่งในธุรกิจที่ถูกพูดถึงอย่างมาก นั่นคือธุรกิจการบิน ภูมิภาคตะวันออกกลางขึ้นชื่อว่าเป็นฮับการบินที่สำคัญแห่งหนึ่งของโลก มีทั้งสายการบินระดับโลกมากมาย รวมถึงสนามบินนานาชาติที่มีชื่อเสียงติดอันดับโลกด้วย ยกตัวอย่างเมืองที่โดดเด่นสำหรับธุรกิจการบิน ก็อย่างเช่น ดูไบ โดฮา และอาบูดาบี ซึ่งไม่ได้เป็นเพียงแค่จุดพักสำหรับเที่ยวบินข้ามทวีปเท่านั้น แต่ยังพัฒนาเป็นศูนย์กลางการบินที่ครอบคลุมระบบการขนส่งระหว่างประเทศ สนับสนุนเศรษฐกิจให้แข็งแกร่ง และขับเคลื่อนการท่องเที่ยวในภูมิภาค

ปัจจัยความสำเร็จของ Hub การบินในตะวันออกกลาง

ภูมิภาคตะวันออกกลางมีปัจจัยหลายประการที่ส่งเสริมให้เกิดการพัฒนาของศูนย์กลางการบิน ไม่ว่าจะเป็น  ทำเลที่ตั้งเชิงกลยุทธ์ โดยภูมิภาคตะวันออกกลางตั้งอยู่ตรงกลางของเส้นทางการบินที่เชื่อมยุโรป เอเชีย และแอฟริกา ทำให้เมืองใหญ่ ๆ ในภูมิภาคสามารถใช้เป็นจุดเชื่อมโยงการเดินทางข้ามทวีปได้อย่างมีประสิทธิภาพ สามารถทำเวลาในการบินได้ดี และกลายเป็นจุดแวะพัก (Transit Hub) ที่น่าดึงดูด 

จากเรื่องความได้เปรียบทางภูมิศาสตร์ และเงินทุนที่แข็งแกร่ง ความสำเร็จยังมาพร้อมวิสัยทัศน์ของรัฐบาลหลายๆ ประเทศในตะวันออกลาง ที่มองว่าสามารถดันให้ธุรกิจการบินเติบโตในภูมิภาคนี้ได้ นำมาซึ่งการลงทุนในโครงสร้างพื้นฐานและเทคโนโลยีการบินอย่างต่อเนื่อง

เช่น UAE, กาตาร์ และซาอุดิอาระเบีย ได้ลงทุนอย่างมหาศาลในสนามบินและเทคโนโลยีการบิน โดยสร้างสนามบินมาตรฐานระดับโลก เช่น ดูไบ อินเตอร์เนชันแนล (DXB) และสนามบินฮาหมัด (DOH) ที่ติดท็อปการจัดอันดับสนามบินที่ดีที่สุดมาแล้วหลายต่อหลายครั้ง โดดเด่นด้วยเทคโนโลยีล้ำสมัย มีสิ่งอำนวยความสะดวกมากมาย เช่น โรงแรมภายในสนามบิน ระบบขนส่งที่สะดวก และพื้นที่ช้อปปิ้ง Duty Free

ไม่เพียงแต่สนามบินเท่านั้น แต่ธุรกิจสายการบินในภูมิภาคนี้ก็เติบโตก้าวหน้าเช่นเดียวกัน โดยมีสายการบินชื่อดังมากมายที่มีชื่อเสียง ติดอันดับท็อปของโลก ได้รับการยอมรับในระดับนานาชาติ ขึ้นชื่อเรื่องคุณภาพการบริการที่ยอดเยี่ยม โดยเฉพาะอย่างยิ่งในชั้นธุรกิจและชั้นหนึ่ง ที่มีบริการครบครันและสิ่งอำนวยความสะดวกที่หลากหลาย ตั้งแต่อาหารบนเครื่องที่หลากหลายไปจนถึงพื้นที่นั่งที่สะดวกสบาย การบริการที่ดีนี้ทำให้ผู้โดยสารพึงพอใจและยินดีเลือกบินกับสายการบินเหล่านี้ซ้ำอีกครั้ง

ตัวอย่างความสำเร็จ : การบิน หัวใจสำคัญของเศรษฐกิจดูไบ

บทบาทของ Hub การบิน ถือว่ามีบทบาทสำคัญต่อเศรษฐกิจอย่างมากต่อภูมิภาคตะวันออกกลาง สามารถสร้างเม็ดเงินมหาศาลให้กับประเทศต่างๆ สร้างโอกาสทางเศรษฐกิจที่หลากหลาย ไม่ว่าจะเป็นการดึงดูดนักท่องเที่ยว การเพิ่มการลงทุนจากต่างชาติ และการขยายการค้าระหว่างประเทศ

นอกจากนี้ยังก่อให้เกิดตำแหน่งงานจำนวนมาก ทั้งในส่วนของการบริหารสนามบินและการบริการที่เกี่ยวข้อง ซึ่งยังช่วยส่งเสริมทักษะทางเทคนิคและการจัดการที่ทันสมัยในภูมิภาคนี้อีกด้วย เพื่อให้เห็นภาพที่ชัดเจนมากยิ่งขึ้น ขอหยิบยกตัวอย่างเคสของดูไบ เมืองสุดล้ำของสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์

ภาคการบินเป็นหัวใจสำคัญของเศรษฐกิจดูไบ โดยมีส่วนช่วยอย่างมากในการผลักดันให้เมืองนี้กลายเป็นศูนย์กลางทางเศรษฐกิจและการท่องเที่ยวระดับโลก อย่างในปี 2023 คาดการณ์ว่าภาคการบินของดูไบซึ่งประกอบไปด้วยกลุ่มบริษัทเอมิเรตส์ สนามบินดูไบ และหน่วยงานอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง จะมีมูลค่ารวมกว่า 137 พันล้านดีแรห์ม หรือราว 37.3 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ ซึ่งคิดเป็น 27% ของ GDP ของดูไบ ซึ่งรายได้เหล่านี้แบ่งออกเป็นมูลค่าจากการดำเนินงานโดยตรงและผลกระทบที่เกิดจากการท่องเที่ยวที่เชื่อมโยงกับภาคการบินโดยเฉพาะ

ภาคการบินยังมีบทบาทสำคัญในด้านการสร้างงาน โดยในปี 2023 ภาคการบินของดูไบได้สนับสนุนตำแหน่งงานกว่า 631,000 ตำแหน่ง ซึ่งคิดเป็น 1 ใน 5 ของตำแหน่งงานทั้งหมดในสายการบินเอมิเรตส์ นอกจากนี้ยังคาดว่าจำนวนงานในภาคการบินจะเพิ่มขึ้นถึง 816,000 ตำแหน่งภายในปี 2030 สะท้อนให้เห็นถึงการเติบโตและความสำคัญที่เพิ่มขึ้นของภาคการบินในฐานะเสาหลักของเศรษฐกิจในภูมิภาค

ดูไบได้ลงทุนอย่างต่อเนื่องในโครงสร้างพื้นฐานการบินเพื่อสร้างเสถียรภาพให้กับภาคการบินในระยะยาว โดยมีการขยายสนามบินหลักทั้งสนามบินนานาชาติดูไบและท่าอากาศยานดูไบเวิลด์เซ็นทรัล – อัล มัคตูม สนามบินใหม่ที่วางแผนว่าจะมีขนาดใหญ่กว่าสนามบินปัจจุบันถึง 5 เท่า ด้วยงบประมาณกว่า 128 พันล้านดีแรห์ม และคาดว่าจะสามารถรองรับผู้โดยสารได้มากถึง 260 ล้านคนต่อปี

การขยายสนามบินนี้จะไม่เพียงแต่ช่วยเพิ่มขีดความสามารถในการรองรับผู้โดยสาร แต่ยังคาดว่าจะช่วยสนับสนุน GDP ของดูไบเพิ่มขึ้นอีกราว 6.1 พันล้านดีแรห์มในปี 2030 พร้อมสนับสนุนการจ้างงานเพิ่มเติมอีก 132,000 ตำแหน่ง

อุตสาหกรรมการบินยังช่วยส่งเสริมการท่องเที่ยวระหว่างประเทศไปยังดูไบ ด้วยความเป็นเมืองศูนย์กลางของการเดินทางระหว่างทวีป ทำให้ดูไบมีนักท่องเที่ยวเข้าพักโดยเฉลี่ย 3.8 คืนต่อคนในปี 2023 เข้ามาพัก โรงแรม ใช้จ่ายร้านอาหาร สถานที่ท่องเที่ยว และแหล่งช้อปปิ้ง คาดว่าการใช้จ่ายด้านการท่องเที่ยวเหล่านี้มีมูลค่ารวมราว 66 พันล้านดีแรห์ม หรือคิดเป็น 8.5% ของ GDP ของดูไบ 

ดังนั้นจะเห็นว่าภาคการบินของดูไบมีบทบาทสำคัญในการสนับสนุนเศรษฐกิจของเมือง ด้วยการสร้างรายได้มหาศาล กระตุ้นการจ้างงาน และส่งเสริมการท่องเที่ยวอย่างต่อเนื่อง การลงทุนในโครงสร้างพื้นฐานและการขยายสนามบินใหญ่ขึ้นเพื่อรองรับความต้องการในอนาคตจะทำให้ดูไบกลายเป็นศูนย์กลางการบินและการค้าระดับโลกที่ใหญ่มากขึ้นไปอีก
.
นี่ก็เป็นเพียงตัวอย่าง Hub การบินในภูมิภาคตะวันออกกลางเป็นตัวอย่างที่น่าทึ่ง สำหรับประเทศไทยเรา ตอนนี้รัฐบาลได้หมายมั่นปั้นมืออยากผลักดันให้ประเทศไทยกลายเป็นฮับการบินของภูมิภาคเอเชียเช่นเดียวกัน แต่คำถามที่เกิดขึ้นคือ ไทยเองจะสามารถก้าวไปถึงจุดนั้นได้จริงหรือไม่?

จริงอยู่ที่ไทยมีศักยภาพด้านทำเลที่ตั้ง บวกกับเป็นจุดหมายปลายทางการท่องเที่ยวของชาวต่างชาติทั่วโลกอยู่แล้ว แต่เป้าหมายการจะเป็นฮับการบินในภูมิภาคก็ยังคงเป็นความท้าทาย แน่นอนว่าต้องมีการวางแผนระยะยาวและการพัฒนาที่ครอบคลุมหลายด้าน ทั้งการลงทุนพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน เช่น สนามบินที่ทันสมัยและมีขีดความสามารถรองรับผู้โดยสารเพิ่มขึ้น การพัฒนาคุณภาพการบริการ การยกระดับมาตรฐานความปลอดภัย 

รวมถึงการดึงดูดสายการบินระดับโลกให้เลือกไทยเป็นฐานการบิน ซึ่งตอนนี้จะดำเนินการอยู่ เห็นได้จากการเร่งพัฒนาขยายสนามบินหลายแห่ง ยกตัวอย่าง สนามบินนานาชาติสุวรรณภูมิเอง ใช้ทุ่มงบกว่า 1.7 แสนล้านบาท ขยายอาคารผู้โดยสารและสร้างรันเวย์ใหม่ รองรับการมาเยือนของผู้โดยสารที่อาจจะมากขึ้นในอนาคต

อย่างไรก็ตามก็ต้องรอดูกันต่อไป สิ่งสำคัญอีกอย่างคือการร่วมมือระหว่างภาครัฐและเอกชน อย่างการสนับสนุนทางนโยบายจากภาครัฐ โดยเฉพาะเรื่องของงบประมาณที่ควรวางให้ถูกที่ถูกทาง การพัฒนาอุตสาหกรรมนี้ต้องเกิดขึ้นทุกส่วนอย่างเป็นระบบจริงๆ หากไทยสามารถสร้างจุดเด่นของตัวเองในการเชื่อมโยงระหว่างภูมิภาคได้อย่างแข็งแกร่งและมีประสิทธิภาพได้ การจะเป็นศูนย์กลางการบินของเอเชียก็คงไม่ไกลเกินฝัน