อธิบาย Forced Sell กับดักของการลงทุน เรื่องวุ่นๆ ตลาดหุ้นไทย

หลังจากมีกระแสข่าวบริษัท อาร์เอส จำกัด (มหาชน) หรือ RS ถูกบังคับขาย (Forced sell) จากการจำนำหุ้นนอกตลาดจนนำไปสู่ราคาหุ้นที่ร่วงหนัก

Today Bizview ขอหยิบประเด็นการถูกบังคับขายหุ้น (Forced sell) มาอธิบายแบบง่ายๆ ให้คนที่ยังมีข้อสงสัยและคนที่ยังไม่รู้ได้เข้าใจเรื่องนี้มากขึ้น แม้ว่าเรื่องนี้จะไม่ได้เป็นเรื่องใหม่แต่เชื่อว่ามีอีกหลายคนที่ยังไม่เข้าใจ

[ Forced sell คืออะไร? ]

Forced sell หรือ การบังคับขาย เป็นกระบวนการที่โบรกเกอร์หรือตัวกลางการเงินดำเนินการขายสินทรัพย์ของนักลงทุนโดยไม่ได้รับความยินยอมล่วงหน้า เนื่องจากไม่สามารถปฏิบัติตามเงื่อนไขทางการเงินหรือกฎเกณฑ์ที่กำหนดไว้ได้

ซึ่งสาเหตุที่ทำให้เกิด Forced sell มีด้วยกันหลายแบบ เช่น

• มาร์จิ้นคอล (Margin Call) เมื่อมูลค่าหลักประกัน (Collateral) ในบัญชีมาร์จิ้นลดลงต่ำกว่าระดับที่กำหนด นักลงทุนไม่เติมเงินหรือเพิ่มหลักประกันตามกำหนด โบรกเกอร์จะบังคับขายสินทรัพย์เพื่อปิดความเสี่ยง
• การผิดนัดชำระหนี้ (Default) หากนักลงทุนไม่สามารถชำระหนี้หรือค่าธรรมเนียมตามที่กำหนด โบรกเกอร์จะขายสินทรัพย์เพื่อชดเชยหนี้
• การทำผิดเงื่อนไขสัญญา (Breach of Agreement) เช่น การใช้บัญชีซื้อขายเกินวงเงินที่กำหนด หรือผู้ลงทุนไม่สามารถชำระเงินค่าซื้อหุ้นตามระยะเวลาที่กำหนด
• ความเสี่ยงต่อการล้มละลาย หากนักลงทุนมีความเสี่ยงทางการเงินสูง โบรกเกอร์อาจขายสินทรัพย์เพื่อป้องกันผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นตามมาภายหลัง

[ ทำไม Forced Sell ถึงน่ากลัว ]

อาจจะเข้าใจง่ายขึ้นหากยกตัวอย่างเป็นเหตุการณ์จำลอง เช่น ลองนึกภาพว่ายืมเงินจากโบรกเกอร์เพื่อซื้อหุ้น โดยใช้เงินของตัวเองเป็นหลักประกัน เช่น มีเงิน 10,000 บาท และยืมเพิ่มอีก 10,000 บาท รวมเป็น 20,000 บาท เพื่อซื้อหุ้น

ถ้าหุ้นที่ซื้อราคาลดลงมาก จนมูลค่าหลักประกันของคุณไม่พอที่จะค้ำเงินที่ยืม โบรกเกอร์จะบังคับขายหุ้นทันที เพื่อเอาเงินคืนบางส่วนจากการยืม โดยที่ไม่สามารถปฏิเสธใดๆ ได้เลย

สิ่งที่น่ากลัวก็คือการ Forced Sell มักเกิดขึ้นในช่วงที่ราคาสินทรัพย์ลดลง โบรกเกอร์จะบังคับขายสินทรัพย์ในราคาตลาด ณ ขณะนั้น ซึ่งอาจเป็นราคาที่ต่ำกว่าที่เจ้าตัวคาดหวังไว้มาก ทำให้เกิดการขาดทุนอย่างหนักได้ ซึ่งในการลงทุนก็คงไม่มีใครอยากขาดทุนและยิ่งขาดทุนมากกว่าที่คิดก็ยิ่งเป็นเรื่องที่แย่

ที่สำคัญการถูกบังคับขายสินทรัพย์ในสถานการณ์ที่ควบคุมไม่ได้ อาจส่งผลกระทบต่อสภาพจิตใจ ทำให้นักลงทุนขาดความมั่นใจในอนาคตไปเลยก็ได้

[ วิธีป้องกัน Forced sell]

สำหรับวิธีการป้องกันไม่ให้เกิด Forced sell ก็มีด้วยกันหลายวิธี เช่น

นักลงทุนต้องคอยติดตามสถานะบัญชีด้วยการตรวจสอบระดับมาร์จิ้นและมูลค่าหลักประกันอย่างสม่ำเสมอ และหลีกเลี่ยงการใช้มาร์จิ้นเกินความจำเป็นโดยการใช้เงินกู้เฉพาะเมื่อมั่นใจในความเสี่ยงที่สามารถรับได้

เตรียมเงินสดสำรองไว้เติมหลักประกันในกรณีฉุกเฉินเพื่อไม่ให้โดน Forced sell รวมถึงกระจายการลงทุนเพื่อลดความเสี่ยงจากการพึ่งพาสินทรัพย์ตัวเดียว

ในโลกของการลงทุนมีหลายๆ เหตุการณ์ที่เคยเกิดขึ้นในตลาดหุ้นไม่ว่าจะเป็น Short sell หรือ Naked Short รวมถึง Forced Sell ก็ไม่ใช่ครั้งแรกที่ถูกพูดถึง แต่ก็เป็นสถานการณ์ที่น่ากลัว นักลงทุนจึงควรวางแผนและบริหารความเสี่ยงอย่างรอบคอบเพื่อหลีกเลี่ยงเหตุการณ์แบบนี้