เมื่อพูดถึงพฤติกรรมคนที่ ‘เอาอกเอาใจคนอื่น’ หรือคอยใส่ใจ คอยช่วยงานอยู่เสมอ ดูเหมือนจะไม่มีปัญหาอะไร แต่ถ้าการดูแลและช่วยเหลือเหล่านั้นมีเหตุผลเพราะไม่อยากดูเป็นคนใจดำ แม้งานตัวเองจะล้นมากแค่ไหนก็ตามยังต้องเข้าไปช่วย ถือเป็นเรื่องที่ ‘ผิด’ และอาจส่งผลร้ายแรงได้ในอนาคตทั้งต่อสุขภาพพนักงาน เช่น โรคเครียด และรายได้ของบริษัท (นายจ้าง)

ในเชิงจิตวิทยาเรียกกันว่า ‘People Pleaser’ โดยกลุ่มคนที่เป็นส่วนใหญ่จะไม่รู้ตัวว่า ตัวเองกำลังมีภาวะแบบนี้อยู่

ผลสำรวจจาก Financial Finesse ระบุว่า พนักงานที่มีความเครียด โดยเฉพาะทางการเงินและสังคมในที่ทำงาน มีแนวโน้มสูงที่จะหางานใหม่มากกว่า 2.3 เท่า และ 55% ของพนักงานมักจะเสียสมาธิในการทำงานจนถึงขั้น ‘ขาดงาน’ หรือ ‘ประสิทธิภาพผลงานลดลง’ เพราะภาวะเครียดต่างๆ รุมเร้า

นั่นหมายถึง การขาดรายได้ของบริษัทเพราะพนักงานที่มีภาวะเครียดไม่สามารถทำงานได้อย่างเต็มที่ รวมไปถึง การขาดงาน และการลาออกในที่สุด

ลองมาดูความหมายของ People Pleaser กันอย่างละเอียด และเช็คอาการไปด้วยกัน

– เห็นความสำคัญของคนอื่นก่อนตัวเองเสมอ

– ความต้องการของคนอื่น คือความเร่งด่วนที่ต้องทำให้ก่อน

– ไม่กล้าปฎิเสธ แม้ว่างานตัวเองก็ท่วมโต๊ะแล้ว

– การช่วยเหลือจนคนอื่นพึงพอใจ คือ การได้รับการยอมรับจากคนอื่น

– ขี้เกรงใจ กลัวดูเป็นคนแร้งน้ำใจ และคนอื่นมานินทาได้ หากไม่ยื่นมือเข้ามาช่วย

– รู้สึกวิตกกังวลถ้ารู้ว่ากำลังถูกละทิ้ง หรือเพื่อนร่วมงานเมินเฉย

– พยายามรักษาความใกล้ชิดด้วยการเสียสละเวลาของตนเอง

– บอกคนอื่นในสิ่งที่พวกเขาต้องการได้ยิน เพื่อหลีกเลี่ยงความขัดแย้ง

– มีความคิดว่าตนเองเป็นเพื่้อนร่วมงานที่ดี น่าคบหา ก็ต่อเมื่อคุณยังคงตอบสนองความต้องการของคนอื่น

– กล่าวคำขอโทษต่อคนอื่นมากเกินไป

– ไม่ค่อยวิพากษ์วิจารณ์คนอื่น

– น้อยมากที่จะไม่เห็นด้วยกับคนอื่น

นักจิตวิทยาวิเคราะห์อาการของคนที่มีภาวะ People Pleaser ว่าจริงแล้วมีเหตุผลเบื้องหลังที่พวกเขาคิดหรือมีมุมมองแบบนั้น อย่างเช่น

‘เพอร์เฟ็คต์ชันนิสต์’ สิ่งที่หล่อหลอมให้พวกเขาเป็นอย่างนั้นส่วนหนึ่งก็คือ การที่คาดหวังให้ทุกอย่างต้องสมบูรณ์แบบมากๆ ตั้งความหวังกับทุกสิ่งไว้สูงว่าต้องออกมาสมบูรณ์ทุกกระเบียดนิ้ว แล้วตัวเองต้องเข้าไปช่วยมันถึงจะออกมาสมบูรณ์แบบ

‘ความนับถือตนเองต่ำ’ ความคิดแบบนี้ถือว่าอันตราย เพราะมีโอกาสที่จะคิดสั้น หรือทำร้ายตัวเองสูงหากเผชิญกับความผิดหวังรุนแรง หรือเจอบ่อยๆ ซึ่งภาวะนี้อาจจะเป็นเหตุผลที่ทำให้คุณเห็นเพื่อนร่วมงานบางคนเข้าไปช่วยคนอื่นทำงานบ่อยๆ ทั้งที่งานตัวเองที่รับผิดชอบกองเต็มโต๊ะ

‘ใช้ชีวิตตามกระแสที่คนอื่นกำหนด’ เพราะคนกลุ่มนี้จะมองว่า ถ้าเราเข้าไปมีตัวตนในเทรนด์ที่คนอื่นอยู่อาจทำให้พวกเขาได้รับการยอมรับมากขึ้น

ดร. Sherry Pagoto นักวิทยาศาสตร์และนักจิตวิทยาจาก Department of Allied Health Sciences ที่มหาวิทยาลัยคอนเนตทิคัต สหรัฐอเมริกา ได้กล่าวว่า “การเสียสละตนเองมากเกินไปอาจนำไปสู่ความเคียดแค้น และการพึ่งพาผู้อื่นที่มากขึ้น เพราะตั้งความหวังว่าคนอื่นก็ต้องมาช่วยเหมือนกัน”

“พวกเขามักจะละเลยความต้องการของตัวเองเสมอ เพื่อเอาใจคนอื่น นั่นหมายความคุณอาจจะติดอยู่ในวังวนของการทุ่มเททุกอย่างให้กับคนอื่นจนเคยชิน”

นอกจากนี้ เธอยังวิเคราะห์ว่า คนที่เอาใจคนอื่นมากจนเกินไป อาจมีปัญหาในการแยกแยะสิ่งที่ชอบ สิ่งที่ไม่ชอบ รวมถึงงานอดิเรกของตัวเองด้วย เพราะพวกเขาจะไม่รู้ความต้องการที่แท้จริง เป้าหมายของชีวิต ซึ่งในอนาคตอาจเป็นเรื่องยากสำหรับพวกเขาในการปฏิเสธหรือยอมรับสิ่งที่ไม่อยากทำ

“การบรรเทาความรู้สึกว่าตัวเองจะถูกละเลย ก็เป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้เกิดภาวะนี้ขึ้น”

สำหรับโซลูชั่นที่เปลี่ยนแปลง เลิกเป็น ‘People Pleaser’ โดย Ooca แพลตฟอร์มออนไลน์ให้บริการปรึกษาจิตแพทย์ออนไลน์ของคนไทย 3 ประเด็นหลักๆ ได้แก่

1. สร้างขอบเขต: การมีน้ำใจเป็นเรื่องไม่ผิด แต่อย่างน้อยต้องขีดกรอบข้อจำกัดที่ชัดเจน ทั้งในแง่การช่วยเหลือ และการฝึกปฎิเสธที่จะช่วยคนอื่น รวมถึงการตามคนอื่นเพื่้อแลกกับการยอมรับจากคนอื่น
2. เริ่มต้นจากก้าวเล็กๆ: พยายามใจเย็นกับการเริ่มต้นเปลี่ยนแปลงด้วยก้าวเล็กๆ ก่อน เช่น ลองปฏิเสธดูบ้างในบางครั้ง, ลองพูดคำว่าไม่ออกไปบ้าง หรือ เรื่องไหนที่รู้สึกว่าฝืนใจทำมานานแล้ว เรื่องนั่นแหละให้เลิกทำก่อน
3. ตั้งเป้าหมายและลำดับความสำคัญ: อยากช่วยใครไม่ผิด แต่ต้องลำดับความสำคัญให้ได้ก่อน ที่สำคัญคือต้องจัดการเคลียร์งานของตัวเองที่เร่งด่วนให้เสร็จก่อนไปช่วยคนอื่น แต่ถ้าการช่วยนั้นบั่นทอนพลังงาน หรือใช้เวลามากเกินไป ให้ลองปฎิเสธไปเลย ซึ่งไม่ใช่เรื่องผิดอะไรเพราะเป็นงานของคนอื่น

อ้างอิง:
https://psychcentral.com/health/the-need-to-please-the-psychology-of-people-pleasing#traits
https://www.psychologytoday.com/us/blog/shrink/201210/are-you-a-people-pleaser
https://www.sunnydayfund.com/blog/impact-of-financial-pressures-on-workplace-performance

People Pleaser กำลังเป็นกันอยู่รึเปล่า? ยอมได้เพื่อคนอื่น แต่ตัวเองทุกข์หนัก!