วันหยุดยาวกำลังจะหมดไป หลายคนต้องเดินทางข้ามจังหวัดกลับไปทำงาน ใช้อยู่ในรถนานหลายชั่วโมง อย่าลืมแวะพักเหยียดแข้งเหยียดขากันสักนิด ป้องกันอาการป่วย ‘Economic class syndrome’ หรือ ‘โรคชั้นประหยัด’ ที่เกิดจากการนั่งอยู่ท่าเดิมเป็นเวลานาน

Economic class syndrome คืออะไร

Economic class syndrome เป็นคำเรียกของภาวะหลอดเลือดดำอุดตัน หรือ Deep Vein Thrombosis (DVT) จากการนั่งนิ่งๆ อยู่ในท่าเดิมนานๆ โดยไม่มีการขยับ โรคนี้มักจะเกิดกับผู้โดยสารเครื่องบินชั้นประหยัดที่ต้องนั่งงอขาอยู่ท่าเดียวเป็นเวลานาน จึงเป็นที่มาของชื่อ Economic class syndrome แต่จริงๆ แล้วไม่ใช่แค่ผู้โดยสารชั้นประหยัด แม้แต่ผู้โดยสารชั้นหนึ่ง ชั้นธุรกิจ ก็เสี่ยงไม่แพ้กัน 

ที่สำคัญ Economic class syndrome ไม่ได้เกิดแค่กับคนที่นั่งอยู่บนเครื่องบินนานๆ เท่านั้น คนที่นั่งรถยนต์ รถไฟ หรือนั่งทำงานอยู่กับที่นานๆ ก็มีโอกาสเกิดภาวะนี้ได้ หากไม่ขยับ ลุกขึ้นมายืดเส้นยืดสายบ้างทุกๆ 1-2 ชั่วโมง 

อาการของ Economic class syndrome

Economic class syndrome มักจะเริ่มต้นด้วยอาการปวด บวม หรือรู้สึกตึงบริเวณน่องหรือข้อเท้า บางคนอาจมีรอยแดง หรือรอยคล้ำบริเวณผิวหนังปรากฏให้เห็น และหากกดลงไปจะรู้สึกปวดขึ้นมา หรือสังเกตง่ายๆ อย่างเวลานั่งรถ หรือนั่งห้อยขานานๆ จะรู้สึกว่ารองเท้าคับขึ้น ที่เป็นแบบนี้ก็เพราะเท้าบวม เนื่องจากไม่ได้เคลื่อนไหวนานทำให้เลือดไหวเวียนไม่สะดวก 

อาการ Economic class syndrome มักจะเริ่มปรากฏหลังนั่งอยู่ท่าเดิมๆ ไม่เคลื่อนไหวร่างกาย หรือเคลื่อนไหวน้อยมาก นาน 4 ชั่วโมงขึ้นไป ประกอบกับอาจจะดื่มน้ำน้อย เนื่องจากกลัวจะไม่สะดวกที่ต้องเข้าห้องน้ำบ่อยๆ ขณะเดินทาง ทำให้เลือดข้นขึ้น และจับตัวกันเป็นลิ่มบริเวณขาตั้งแต่หัวเข่าลงไป จึงทำให้มีอาการปวดบวม 

และหากลิ่มเลือดเหล่านั้นหลุดไหลไปตามกระแสเลือด ก็อาจไปอุดตันที่อวัยวะอื่นๆ ถ้าไปอุดตันที่ปอดหรือหัวใจ ก็อาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ 

วิธีสังเกตเมื่อลิ่มเลือดไหลไปอุดตันบริเวณปอดหรือหัวใจ ผู้ป่วยจะมีอาการอ่อนเพลียขึ้นมาฉับพลัน หายใจลำบาก และเจ็บหน้าอก หรือในผู้ป่วยบางราย อาจจะไม่ถึงขั้นเสียชีวิต แต่หากลิ่มเลือดหลุดไปกระทบการทำงานของหัวใจ ทำให้สูบฉีดเลือดไปสมองไม่สะดวก ก็อาจจะทำให้เกิดอัมพฤกษ์ ไม่สามารถเคลื่อนไหวร่างกายบางส่วนได้

จะป้องกัน Economic class syndrome ได้อย่างไร

วิธีการป้องกันไม่ให้เกิด Economic class syndrome เมื่อต้องเดินทางไกล ควรหมั่นขยับร่างกายบ่อยๆ ระหว่างการเดินทาง จอดรถ แวะพักเข้าห้องน้ำ หรือลงจากรถไปเหยียดแข้งเหยียดขาบ้าง

หากอยู่บนเครื่องบิน หรือรถโดยสาร ที่ไม่สามารถจอดแวะได้ ก็ควรเปลี่ยนอิริยาบถบ่อยๆ ลุกขึ้นยืนหรือเดินบ้าง และหมั่นจิบน้ำบ่อยๆ เพื่อไม่ให้เลือดข้น รวมถึงการสวมเสื้อผ้าสบายๆ ที่ไม่รัดจนเกินไป 

เพียงเท่านี้ก็จะช่วยลดความเสี่ยงเกิด Economic class syndrome ที่สำคัญอย่าลืมพักผ่อนให้เพียงพอ ตรวจสอบสภาพรถยนต์ และความพร้อมของคนขับก่อนออกเดินทาง ขับรถด้วยความไม่ประมาท เอื้อเฟื้อต่อเพื่อนร่วมทาง เท่านี้ก็จะช่วยลดอุบัติเหตุ เดินทางถึงที่หมายโดยสวัสดิภาพกันทุกคน