ทำความรู้จัก แอมโมเนียมไนเตรต สารทำระเบิดอันตราย ตัวการทำลายกรุงเบรุต

ทางการเลบานอนเปิดเผยว่า สารแอมโมเนียมไนเตรตปริมาณ 2,750 ตัน ซึ่งถูกเก็บไว้ในโกดังใกล้ท่าเรือในกรุงเบรุต เป็นหนึ่งในสาเหตุที่ทำให้เกิดการระเบิดรุนแรงจนเกิดความเสียหายเป็นวงกว้าง

สารนี้คืออะไร? ทำไมจึงระเบิดได้? เราจะไปรู้จักกับสารตัวนี้กัน

แอมโมเนียมไนเตรต (NH4NO3) คือสารทางเคมีที่มีส่วนประกอบของ แอมโมเนีย และ ไนโตรเจน นิยมนำไปทำเป็นปุ๋ยเพื่อการเกษตร หรือนำมาใช้เป็นส่วนประกอบของวัตถุระเบิดได้ มีรูปลักษณ์เป็นผลึกใส ไม่มีกลิ่น มีออกซิเจนเป็นองค์ประกอบในปริมาณมากพอที่จะไม่ต้องพึ่งออกซิเจนจากภายนอกในการทำให้เกิดเพลิงไหม้

แต่หากมีการจัดเก็บที่ถูกวิธีและหลีกเลี่ยงไม่ให้สัมผัสความร้อนสูง มีโอกาสยากมากที่สารชนิดนี้จะระเบิดขึ้นมา

การจะนำแอมโมเนียมไนเตรตมาใช้เป็นระเบิดนั้นต้องมีการผสมร่วมกับเชื้อเพลิง ซึ่งก็เป็นวิธีที่ใช้อย่างแพร่หลายทั้งในอุตสาหกรรมการก่อสร้าง อุตสาหกรรมเหมือง รวมไปถึงกลุ่มก่อการร้าย

อย่างไรก็ตาม แม้สารตัวนี้จะไม่สามารถสร้างอันตรายด้วยตัวของมันเองได้ แต่จำเป็นต้องมีมาตรการที่รัดกุมในการจัดเก็บ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ต้องหลีกเลี่ยงการเก็บร่วมกับเชื้อเพลิงและแหล่งความร้อนต่างๆ

หลายประเทศในสหภาพยุโรปกำหนดให้นำสารนี้ไปผสมกับแคลเซียมคาบอร์เนต (หินปูน) เพื่อให้ได้ออกมาเป็นแคลเซียมแอมโมเนียมไนเตรต ซึ่งเป็นสารที่ปลอดภัยกว่า

A picture shows the scene of an explosion in Beirut on August 4, 2020. – A large explosion rocked the Lebanese capital Beirut on August 4, an AFP correspondent said. The blast, which rattled entire buildings and broke glass, was felt in several parts of the city. (Photo by Anwar AMRO / AFP)

ส่วนในสหรัฐฯ มีการออกระเบียบควบคุมสถานที่เก็บสารเคมีเพื่อป้องกันการก่อการร้าย โดยกำหนดว่า สถานที่ใดที่มีการเก็บแอมโมเนียมไนเตรตมากกว่า 900 กิโลกรัม จะต้องถูกเข้าไปตรวจสอบ

ปริมาณดังกล่าวเทียบไม่ได้เลยกับตัวเลข 2,750 ตันตามรายงานที่เลบานอน ซึ่งคิดเป็น 3,055 เท่าของปริมาณที่สามารถจัดเก็บได้อย่างเสรีในสหรัฐฯ

ที่ผ่านมาในสหรัฐฯ เคยมีเหตุระเบิดจากการใช้แอมโมเนียมไนเตรตเป็นส่วนประกอบมาแล้ว ซึ่งเหตุการณ์ที่นำมาสู่การควบคุมสารชนิดนี้เกิดเมื่อปี 1995 ที่รัฐโอกลาโฮมา มี 2 ผู้ก่อการร้ายชาวอเมริกันนำปุ๋ยแอมโมเนียมไนเตรตไปผสมกับไนโตรมีเธนและน้ำมันดีเซล ก่อนจะจุดระเบิดจนเป็นเหตุให้มีผู้เสียชีวิต 168 คน บาดเจ็บอีกกว่า 680 คน

ขณะนี้เรายังไม่ทราบที่มาของแอมโมเนียมไนเตรต ที่ถูกเก็บไว้บริเวณโกดังในท่าเรือกรุงเบรุต ว่านำมาจากที่ใด เก็บไว้เพื่อจุดประสงค์ใด ทำไมจึงเก็บในปริมาณมากกลางเมืองหลวงเช่นนี้ ข้อมูลที่ได้รับการยืนยันมีเพียงคำพูดของนายกฯ เลบานอนว่าถูกจัดเก็บมาเป็นเวลา 6 ปีเท่านั้น

แม้ว่าจะเป็นสารที่สามารถก่อให้เกิดอันตรายได้ แต่มนุษย์ยังจำเป็นต้องใช้แอมโมเนียมไนเตรตเพื่อวัตถุประสงค์อื่นๆ ฉะนั้นจึงขึ้นอยู่กับหน่วยงานที่มีหน้าที่ควบคุม ว่าจะมีการออกกฎและบังคับใช้อย่างไร มิให้เกิดอันตรายเช่นนี้ขึ้นได้