กรณีศึกษา รัฐบาลจีนกระตุ้น ‘มีลูก’ ไม่ได้ผล คนรุ่นใหม่หันเลี้ยง ‘หมาแมว’ แทน

หลังรัฐบาลจีนเรียกร้องให้พลเมืองมีลูกมากขึ้น เพื่อแก้ปัญหาอัตราการเกิดที่ลดลงของประเทศ แต่ดูเหมือนคนจีนรุ่นใหม่จะไม่เอาด้วยกับเรื่องมีลูก

ปัญหาอัตราการเกิดลดลงเกิดขึ้นในหลายประเทศทั่วโลกรวมถึงจีน โดยสำนักงานสถิติแห่งชาติของจีนรายงานว่ามีทารกเกิดในปีที่แล้ว 10.6 ล้านคน ลดลง 12% จากปี 2020

และโดยรวมแล้วจีนมีประชากรอยู่ที่ 1.413 พันล้านคน เพิ่มขึ้นเพียง 480,000 คนจากปีก่อนหน้า

นั่นทำให้รัฐบาลจีนผ่อนคลายนโยบายเรื่องการมีลูก และกระตุ้นให้คนมีลูกเพิ่มมากขึ้น

โดยในช่วงกลางปี 2021 ที่ผ่านมา รัฐสภาจีนก็ไฟเขียวอนุญาตให้คนมีลูกเพิ่มจาก 2 คน เป็น 3 คนได้ หลังใช้นโยบายอนุญาตให้มีลูก 2 คนได้ มาตั้งแต่ปี 2016

ซึ่งประชาชนชาวจีนก็สร้างบทบาทความเป็นพ่อแม่ของตัวเองขึ้นมาจริงๆ แต่ลูกของคนรุ่นใหม่กลับเป็น ‘สัตว์เลี้ยง’ อย่างบรรดาน้องหมา น้องแมว มากกว่าที่จะเป็นเด็ก

เทรนด์ที่เกิดขึ้นในจีนคล้ายๆ กับหลายชาติในตะวันตก ที่คนรุ่นใหม่โดยเฉพาะชาวมิลเลนเนียลชาวจีน กำลังเบนเข็มชีวิตออกจากวิถีของ ‘การเป็นผู้ใหญ่’ ในแบบเดิม

คือ เลิกทุ่มเงินไปกับบ้านที่ราคาเกินเอื้อม และเลิกเทเม็ดเงินไปกับค่าใช้จ่ายแสนแพงในการเลี้ยงลูก ซึ่งหลายคนหันมาใช้เงินไปกับการดูแลสัตว์เลี้ยงแทน

และนั่นก็ส่งผลให้ตลาดธุรกิจสัตว์เลี้ยงเติบโตอย่างก้าวกระโดดด้วย

โดยข้อมูลของ iResearch พบว่า จากปี 2015-2020 เศรษฐกิจสัตว์เลี้ยงของจีนมีขนาดเพิ่มขึ้น 4 เท่า คือจาก 7.25 หมื่นล้านหยวน (3.78 แสนล้านบาท) มาอยู่ที่ 3 แสนล้านหยวน (1.57 ล้านล้านบาท)

และในอีก 3 ปีข้างหน้า คาดว่าตลาดธุรกิจนี้จะเติบโตในอัตรา 14% ต่อปี และมีมูลค่าสูงถึง 4.46 แสนล้านหยวน (2.3 ล้านล้านบาท) ในปี 2023

ตัวอย่างอันแสนชัดเจนที่สะท้อนให้เห็นว่าแนวคิดเรื่องความเป็นพ่อแม่หรือการมีลูกในจีนเริ่มเปลี่ยนไป คือการรายงานผลประกอบการ 9 เดือนของปี 2021 ของ Nestle ในประเทศจีน

ที่ระบุว่ายอดขายอาหารสำหรับเด็กลดลงในสัดส่วนระดับตัวเลขหลักเดียว (single digit) แต่ธุรกิจอาหารสัตว์เลี้ยงอย่าง Purina กลับเติบโตในอัตราตัวเลข 2 หลัก (double digit)

[ เจ้าของสัตว์เลี้ยงเป็นใครกัน ]

การเติบโตของธุรกิจสัตว์เลี้ยง สะท้อนให้เห็นถึงการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ในภาพ มุมมอง หรือความรู้สึกที่มีต่อสัตว์เลี้ยงของชาวจีน

เพราะก่อนหน้านี้สุนัขหรือว่าน้องหมานั้นถูกมองว่าเป็นศัตรู (ซึ่งสาเหตุมาจากการระบาดของโรคพิษสุนัขบ้าในช่วงทศวรรษที่ 1980) จนกระทั่งเดือน เม.ย. สุนัขก็ยังถูกจัดให้อยู่ในประเภทของสัตว์ปศุสัตว์โดยรัฐบาลด้วยซ้ำ

นอกจากนี้ ช่วงที่ผ่านมา คนเลี้ยงสัตว์มักเป็นวัยผู้ใหญ่หน่อย และมักอาศัยอยู่ในพื้นที่ชนบท แต่สิ่งนั้นก็เปลี่ยนไปจากการเติบโตของชนชั้นกลางในจีน

ตามข้อมูลของบริษัทที่ปรึกษาอย่าง PwC ระบุว่า ภาพรวมของคนเลี้ยงสัตว์เลี้ยงในจีนในปัจจุบันแสดงให้เห็นว่าส่วนใหญ่ (88%) เป็นผู้หญิง โสด มีการศึกษาดี และยังเป็นคนรุ่นใหม่อายุน้อยอีกด้วย โดยครึ่งหนึ่งเป็นคนที่เกิดหลังยุค 1990

[ คนเลี้ยงใจฟู อุตสาหกรรมสัตว์เลี้ยงเบ่งบาน ]

ข้อมูลจาก ITJUZI ระบุว่า ในปี 2020 ชาวจีนใช้เงินไปกับสัตว์เลี้ยงเฉลี่ยที่คนละ 6,653 หยวน (34,700 บาท) เพิ่มขึ้นเกือบ 20% จากปีก่อนหน้า

โดยค่าใช้จ่ายส่วนใหญ่หมดไปกับค่าอาหาร แต่ถึงอย่างนั้น คนจีนก็จ่ายเงินให้กับของเล่นและบริการอย่างการตัดแต่งขนแบบมืออาชีพเพิ่มมากขึ้นด้วย

PwC ระบุว่า ธุรกิจสัตว์เลี้ยงของจีนค่อนข้างจะไม่แปรผันตามสถานการณ์โควิด-19 เท่าไหร่นัก เนื่องจากเจ้าของสัตว์เลี้ยงส่วนใหญ่มองว่าน้องหมา น้องแมวเหล่านี้เป็นครอบครัว หรือเปรียบเสมือนลูก พวกเขาไม่ยอมลดค่าใช้จ่ายเกี่ยวกับสัตว์เลี้ยงลง

และแม้ว่าค่าใช้จ่ายจะเพิ่มสูงขึ้น แต่กการเลี้ยงสัตว์ก็ไม่ได้แพงขนาดนั้น เมื่อเทียบกับภาระทางการเงินในการเลี้ยงลูก

ธุรกิจหนึ่งที่สะท้อนการเติบโตของอุตสาหกรรมได้เป็นอย่างดีคือบริษัท Boqii แพลตฟอร์มสัตว์เลี้ยงที่ใหญ่ที่สุดในจีน ซึ่งมีทั้งเว็บไซต์อีคอมเมิร์ซขายสินค้าสัตว์เลี้ยง และทำของใช้ของเล่นเกี่ยวกับสัตว์เลี้ยงออกมาขายเองด้วย โดยบริษัทเติบโตจนสามารถไปจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์นิวยอร์กได้ในปลายปี 2020

ร้านค้าครบวงจรบนออนไลน์แห่งนี้ยังมีผู้ใช้แพลตฟอร์มมากถึง 25.8 ล้านคน ณ สิ้นเดือน มี.ค. ปีที่แล้ว เพิ่มขึ้นราว 2 ล้านคน จากปีก่อนหน้า

อย่างไรก็ตาม ประเทศจีนยังถือว่าเพิ่งอยู่ในช่วงเริ่มต้นของการที่ผู้คนหันมาเลี้ยงสัตว์เท่านั้น เพราะการศึกษาและความตระหนักเกี่ยวกับสัตว์ยังไม่ได้เป็นเรื่องที่อยู่ในวงกว้าง

กล่าวคือ ในด้านหนึ่ง เมื่อปีที่แล้วที่เซี่ยงไฮ้มีร้านอาหารเปิดใหม่ซึ่งเป็นร้านอาหารที่เสิร์ฟเฉพาะเมนูชั้นเลิศสำหรับน้องหมา น้องแมวเท่านั้น

แต่ในอีกด้านหนึ่ง เมื่อปีก่อนเช่นกัน รัฐบาลจีนได้บังคับใช้กฎหมายที่กำหนดให้เจ้าของต้องจูงสุนัขของตนตลอดเวลา ทั้งที่ก่อนหน้านี้เคยอนุญาตให้ปล่อยได้ในที่สาธารณะ

นอกจากนี้ ยังเป็นที่ทราบกันดีว่าทางการจีนสามารถทำการการุณยฆาตสัตว์เลี้ยงโดยไม่ได้รับความยินยอมจากเจ้าของได้ หากนั่นทำไปเพราะมาตรการโควิด

ท้ายที่สุดก็คือทำให้เกิดการถกเถียงว่า ‘สัตว์เลี้ยง’ จะมีบทบาทอย่างไรในสังคมจีนยุคใหม่นั่นเอง

ที่มา:

https://qz.com/2115729/chinese-millennials-are-having-pets-instead-of-kids/

https://www.nestle.com/media/pressreleases/allpressreleases/nine-month-sales-2021

https://news.yahoo.com/births-china-drop-fifth-straight-203021631.html