‘ฟิล์มทองแดง’ ฮีโร่ยุคโควิด-19 นวัตกรรมใหม่เพื่อชีวิตห่างไกลเชื้อโรค

ขั้นตอนการปฏิบัติตัวเพื่อป้องกันเชื้อไวรัสโควิด-19 เข้าสู่ร่างกาย อย่างการล้างมือ สวมหน้ากาก และเว้นระยะห่าง อาจไม่เพียงพออีกต่อไป เพราะในกรณีที่โลกยังไม่สามารถคิดค้นยาต้านเชื้อไวรัสชนิดนี้ออกมา ย่อมหมายความว่าอาจมีผู้เสียชีวิตจากมันได้อีก

ด้วยเหตุนี้ เหล่านักวิทยาศาสตร์จึงคิดค้นวิธีป้องกันเชื้อไวรัสขึ้นมาใหม่ โดยอาศัยองค์ความรู้ดั้งเดิมอย่างการนำ ‘ทองแดง’ มาทำลายเชื้อโรค รศ.ดร.วีรชัย พุทธวงศ์ หรือ อ.อ๊อด อาจารย์ประจำภาควิชาเคมี คณะศิลปศาสตร์และวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ให้ความเห็นว่า “แผ่นฟิล์มทองแดง” ซึ่งเป็นนวัตกรรมใหม่จากเกาหลี กำลังจะเข้ามามีบทบาทสำคัญมากขึ้นในฐานะ New Normal ของเราทุกคน

“ถ้าเราดูหนังเก่าๆ ปราสาทโรมัน เราจะเห็นมีทั้งทองแดงทองเหลืองเป็นองค์ประกอบในฉาก ในประวัติศาสตร์ก็มีการใช้มาจริง แต่ว่าช่วงนั้นอาจจะเป็นลักษณะของการค้นเจอแร่ธาตุทองแดงแล้วนำมาขึ้นรูปเป็นท่อ เป็นราวบันได เป็นผนังค่อนข้างมาก แต่ว่าในช่วงปี 1852 มีการระบาดของเชื้ออหิวาตกโรค แล้วนักวิทยาศาสตร์สังเกตว่า บ้าน หรือพื้นที่ที่มีการใช้แผ่นทองแดงเป็นพื้นผิว มีการระบาดของเชื้อโรคได้น้อย จึงนำมาซึ่งข้อสังเกตที่ว่า สองสิ่งนี้มีความเกี่ยวข้องกัน ในที่สุด ก็มีนักวิทยาศาสตร์การแพทย์ทำการทดลองเรื่องนี้เป็นจริงเป็นจังขึ้นมา ก็พบว่า ทองแดงมีกลไกในการช่วยฆ่าเชื้อแบคทีเรีย และไวรัสได้จริง”

อ.อ๊อด อธิบายวิธีการทำงานของทองแดงว่า โดยปกติโลหะทองแดง รวมถึงโลหะชนิดอื่นๆ มักจะเหนี่ยวนำในเกิดปฏิกิริยา Oxidation อยู่แล้ว โดยในช่วงเวลาที่มีการเกิด Oxidation เมื่อมีเชื้อไวรัส หรือเชื้อโรคตกกระทบลงบนพื้นผิว หรือแม้แต่ลอยเข้ามาใกล้ อิเล็กตรอนที่เกิดขึ้นจะเริ่มทำปฏิกิริยา โดยการเจาะให้ผนังเซลล์ของเชื้อไวรัสเปิด เมื่อผนังเซลล์เปิด เชื้อโรคก็จะเริ่มพิกลพิการ และทำงานได้ไม่เต็มที่ 100% จนกระทั่งค่อยๆ ตายไป

ปี 2015 มีการรายงานในวารสารวิชาการ โดยทดลองเปรียบเทียบระยะเวลาในการทำให้เชื้อโรคตายบนพื้นผิวของทองแดง สแตนเลส และทองเหลือง และพบว่า ทองแดง เป็นโลหะชนิดที่มี sensitivity สูง เมื่อมีเชื้อโรคเข้ามาสัมผัสบนพื้นผิวของทองแดงที่มีความบริสุทธ์ 95% ขึ้นไป ผลการทดลองพบว่า เชื้อโรคตายภายใน 2.5 นาที

การค้นพบดังกล่าว นำมาซึ่งความนิยมในการใช้ทองแดงในรูปแบบที่หลากหลาย ก่อนหน้านี้ในต่างประเทศมีการนำทองแดงมาขึ้นรูปเป็นท่อน้ำ ด้ามจับประตู รวมถึงเป็นวัสดุที่ใช้ทำพื้นผิวหลาย ๆ แบบ เพราะมีคุณสมบัติกำจัดเชื้อโรค แม้แต่แวดวงการแพทย์ก็มีการนำทองแดงมาใช้งานเป็นเครื่องมือต่าง ๆ เช่น ท่อ ที่ใช้ลำเลียงของเหลวเข้าสู่ตัวผู้ป่วย จนกระทั่งในที่สุด โลกก็ได้รู้จักกับการแพร่กระจายของเชื้อไวรัสโคโรนา

รศ.ดร.วีรชัย พุทธวงศ์ หรือ อ.อ๊อด อาจารย์ประจำภาควิชาเคมี คณะศิลปศาสตร์และวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

“ก่อนที่จะมาเป็นโควิด-19 โลกของเราเคยมีโคโรนาไวรัสตัวอื่นเข้ามาก่อน ไม่ว่าจะเป็นเมอร์ส ซาร์ส ไข้หวัดใหญ่ หรือไข้หวัดนก ซึ่งเมอร์สและซาร์สก็ได้มีการทดสอบกับทองแดง แล้วพบว่ามีคุณสมบัติในการทำให้เชื้อโรคตาย ดังนั้น ทองแดงจึงไม่ได้มีศักยภาพในการฆ่าแบคทีเรียเพียงอย่างเดียว แต่ยังสามารถฆ่าเชื้อไวรัสในกลุ่มโคโรนาได้ด้วย” อ.อ๊อด กล่าว

อย่างไรก็ดี ผู้เชี่ยวชาญยังคงย้ำเตือนว่า หากใช้งานทองแดงบริสุทธิ์ อาจมีผลข้างเคียงที่อันตราย เพราะทองแดงมีคุณสมบัตินำไฟฟ้า รวมถึงมีเนื้อสัมผัสแข็งและคม จึงอาจสร้างบาดแผลให้แก่ผู้ใช้ “ฟิล์มทองแดง” จึงเข้ามาเป็นนวัตกรรมใหม่ฆ่าเชื้อแบคทีเรียและไวรัสได้อย่างปลอดภัยกว่า

“จุดอ่อนของทองแดง คือนำไฟฟ้า แถมยังมีการขึ้นรูปเพื่อใช้งานต่อค่อนข้างยาก นักวิทยาศาสตร์จึงคิดค้น New Normal ที่เป็น New นวัตกรรมขึ้นมาใหม่ โดยใช้องค์ความรู้เดิม จนเกิดเป็นการใช้พลาสติกพอลีเมอร์มาเคลือบนาโนคอปเปอร์ หรือการใส่เนื้อทองแดงเข้ามาในแผ่นพลาสติก ฟิล์มทองแดงตัวนี้ แม้จะมีเวลาในการฆ่าเชื้อนานกว่าทองแดงบริสุทธิ์ แต่ปลอดภัยกว่าในแง่ของการไม่นำไฟฟ้า และสามารถเข้ารูปได้ง่าย”

อีกทั้ง เจ้าของนวัตกรรมที่เริ่มใช้งานต่อในต่างประเทศ ก็ยังมีการพิสูจน์ยืนยันแล้วว่า แม้แต่เชื้อไวรัส โควิด-19 ก็ได้ทำการทดสอบแล้วว่าสามารถฆ่าได้ ฟิล์มทองแดงจึงเป็นหนึ่งในนวัตกรรมที่กำลังจะกลายมาเป็น New Normal ที่เข้ามามีบทบาทสำคัญในการดำรงชีวิตของเรา

“ยาฆ่าเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ นักวิทยาศาสตร์คิดค้นครับ แต่มันก็ยังไม่มียาอะไร ที่ทำให้มันหายไปจากโลกนี้ โรคเอดส์เองก็ยังไม่มียารักษา มันจึงเกิด New Normal ก็คือถุงยางอนามัยขึ้นมาใส่ป้องกันเชื้อดังกล่าว ขณะนี้เรากำลังเจอกับโควิด-19 ที่เราจำเป็นต้องมีชีวิตประจำวันอีกแบบหนึ่งเพื่ออยู่กับมัน จนกว่านักวิทยาศาสตร์จะคิดค้นยาที่สามารถฆ่ามันได้ เราจะรอถึงวันที่เราต้องใช้ยาเหล่านั้น รอให้มันเข้ามาในร่างกายเราก่อนหรือ”

“สิ่งที่เราป้องกันเชิงรับ เราทำได้ปกติอยู่แล้ว แต่การป้องกันเชิงรุกเองก็จำเป็น เชื้อโรคมันแพร่กระจายลงสิ่งแวดล้อม ลงพื้นสัมผัสของเราทุกวัน การมีนวัตกรรมแบบนี้อยู่ ปล่อยให้มันทำงานของมันไป ก็ช่วยให้ชีวิตเราปลอดภัยได้ในอีกระดับหนึ่ง เป็นตัวเสริม เป็นอาวุธลับ ที่เพิ่มเข้ามา”