ไทยติดโผรับวัคซีนโควิดสหรัฐฯ แต่จะจัดสรรผ่าน ‘COVAX’

วันที่ 4 มิ.ย. 2564 รัฐบาลสหรัฐฯ ประกาศแผนเมื่อวานนี้ (3 มิ.ย.) ว่า จะแบ่งปันวัคซีนโควิด-19 จำนวน 80 ล้านโดสไปทั่วโลก โดยในจำนวนนี้ 75% จะถูกบริจาคเข้าโครงการโคแวกซ์ (COVAX) ซึ่งเป็นโครงการจัดสรรวัคซีนให้ทั่วถึงทั่วโลก ขณะที่อีก 25% จะแบ่งให้กับพื้นที่ที่มีความจำเป็น รวมไปถึงประเทศเพื่อนบ้านและชาติที่ร้องขอความช่วยเหลือมายังรัฐบาลสหรัฐฯ

ในระยะแรก รัฐบาลสหรัฐฯ จะเริ่มบริจาควัคซีน 25 ล้านโดสก่อน โดยประกาศแผนการกระจายวัคซีนออกมาแล้ว แบ่งออกเป็น 2 กลุ่มตามหลักเกณฑ์ที่อธิบายไว้ตอนต้น ดังต่อไปนี้

⚫️ เกือบ 19 ล้านโดส บริจาคผ่าน ‘COVAX’

– ประมาณ 6 ล้านโดส ให้อเมริกากลางและอเมริกาใต้

บราซิล อาร์เจนตินา โคลอมเบีย คอสตาริกา เปรู เอกวาดอร์ ปารากวัย โบลิเวีย กัวเตมาลา เอลซาวาดอร์ ฮอนดูรัส ปานามา เฮติ และชุมชนแคริบเบียน รวมทั้งโดมินิกัน

– ประมาณ 7 ล้านโดส ให้เอเชีย

อินเดีย เนปาล บังกลาเทศ ปากีสถาน ศรีลังกา อัฟกานิสถาน มัลดีฟ์ มาเลเซีย ฟิลิปปินส์ เวียดนาม อินโดนีเซีย ไทย ลาว ปาปัวนิวกินี ไต้หวัน และหมู่เกาะแปซิฟิก

– ประมาณ 5 ล้านโดส ให้แอฟริกา

⚫️ ประมาณ 6 ล้านโดส ให้พันธมิตรสหรัฐฯ และพื้นที่ยุทธศาสตร์

เช่น เม็กซิโก แคนาดา เกาหลีใต้ เขตเวสต์แบงก์และฉนวนกาซา ยูเครน โคโซโว เฮติ จอร์เจีย อียิปต์ จอร์แดน อินเดีย อิรัก เยเมน และเจ้าหน้าที่องค์การสหประชาชาติ

จากแผนของรัฐบาลสหรัฐฯ จะเห็นได้ว่า ประเทศไทยติดโผประเทศที่จะได้รับวัคซีนโควิด-19 จากรัฐบาลสหรัฐฯ ด้วย โดยไทยอยู่ในกลุ่มแรกที่สหรัฐฯ จะกระจายวัคซีนโควิด-19 ผ่านโครงการโคแวกซ์ ทำให้เกิดเป็นข้อสังเกตว่า ประเทศไทยจะได้รับวัคซีนโควิด-19 จากสหรัฐฯ หรือไม่ จากการที่ไทยไม่เข้าร่วมโครงการโคแวกซ์

พล.อ. ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม ชี้แจงในการอภิปรายร่างงบประมาณปี 2565 เมื่อวันที่ 2 มิ.ย. ที่ผ่านมา ถึงสาเหตุที่รัฐบาลไทยไม่เข้าร่วมโครงการโคแวกซ์ว่า เนื่องจากเป็นโครงการที่พิจารณาแจกจ่ายวัคซีนให้กับประเทศยากจน ซึ่งไทยเจรจากับโครงการดังกล่าวมาโดยตลอด แต่ไม่อยู่ในเกณฑ์ได้รับวัคซีนฟรี เพราะไทยเป็นประเทศที่มีฐานะปานกลาง

พล.อ. ประยุทธ์ ระบุว่า หากไทยเข้าร่วมโครงการโคแวกซ์ รัฐบาลต้องจัดซื้อวัคซีนในราคาที่แพงกว่า และไม่สามารถเลือกวัคซีนที่ผลิตจากรายใดก็ได้ ต้องอยู่ในยี่ห้อที่โคแวกซ์กำหนดเท่านั้น จึงมีความไม่แน่นอน ไม่อิสระ อีกทั้งยังต้องจ่ายเงินล่วงหน้าด้วย ก่อนจะยืนยันว่า รัฐบาลไทยตัดสินใจถูกต้อง

ขณะที่ก่อนหน้านี้มีท่าทีจากกระทรวงการต่างประเทศ โดยนายธานี แสงรัตน์ อธิบดีกรมสารนิเทศและโฆษกกระทรวงการต่างประเทศ ชี้แจงกรณีปรากฎเป็นข่าวว่า ไทยเปลี่ยนท่าทีการเข้าร่วมโคแวกซ์ว่า ผู้แทนถาวรไทย ประจำสหประชาชาติ ได้ทาบทามกลไกโคแวกซ์ เพื่อจัดทำความตกลงแลกเปลี่ยนวัคซีน (vaccine swap arrangement)

อธิบดีกรมสารนิเทศระบุว่า ข้อตกลงดังกล่าวมีลักษณะที่ประเทศหนึ่งประสงค์ขอรับวัคซีนจากอีกประเทศที่ยังไม่มีความต้องการใช้หรือที่มีเกินความต้องการ (surplus) มาใช้ก่อน และจัดส่งคืนภายหลังเมื่อมีวัคซีนในประเทศเพียงพอ  ซึ่งการจัดทำความตกลงนี้เป็นแนวปฏิบัติที่หลายประเทศทำอยู่ เช่น ระหว่างเกาหลีใต้กับสหรัฐฯ

ปัจจุบันโครงการโคแวกซ์ มีผู้เข้าร่วมทั้งสิ้น 193 ประเทศ โดยในจำนวนนี้เป็นประเทศที่มีรายได้ต่ำ 92 ประเทศ ซึ่งการที่รัฐบาลสหรัฐฯ ประกาศแผนบริจาควัคซีนส่วนใหญ่ให้กับโคแวกซ์ ทำให้ทางโคแวกซ์ออกมาแสดงความยินดี พร้อมหวังจะดำเนินการเรื่องการรับบริจาคอย่างรวดเร็วต่อไป