“เครื่องมือไม่พอใช้” เสียงเรียกร้องจากแพทย์ยุโรปผู้อุทิศตนจนติดโควิด-19

สถานการณ์การระบาดในยุโรปที่ยังคงไม่มีทีท่าที่จะลดลง ทำให้บุคลากรทางการแพทย์ทุกคนต้องทำงานกันอย่างหนัก แต่นั่นก็เทียบไม่ได้กับปัญหาการขาดแคลนเครื่องมือและอุปกรณ์ที่จำเป็นสำหรับการรักษา ที่ทำให้เจ้าหน้าที่แพทย์และพยาบาลหลายคนต้องเสียชีวิต หรือไม่ก็ต้องกักตัวที่บ้าน เพราะติดเชื้อในระหว่างการทำการรักษาคนไข้ เนื่องจากการขาดแคลนเครื่องมือในการป้องกันเชื้อโรคที่เพียงพอ

เว็บไซต์นิวยอร์กไทมส์ จึงได้ทำการสัมภาษณ์บุคลากรทางการแพทย์ที่ต้องทำงานอย่างหนักในช่วงเวลาวิกฤต และหลายคนติดเชื้อไวรัสไปแล้ว พวกเขาต่างกล่าวเป็นเสียงเดียวกันว่า ปัญหาการขาดแคลนเครื่องมือเครื่องใช้ในการรักษาคือสิ่งที่ควรเร่งแก้ไขให้เร็วที่สุด

เจ้าหน้าแพทย์และพยาบาลในหลายประเทศของยุโรปตะวันตกต่างต้องใช้คำพูดที่ตรงไปตรงมาในการอธิบายถึงปัญหาในการต่อสู้กับเชื้อโคโรนาไวรัสสายพันธุ์ใหม่ 2019 ที่ทำให้โรงพยาบาลบางแห่งตกอยู่ในสภาพย่ำแย่ และคนเหล่านี้ก็เปรียบเสมือนทหารที่กำลังสู้รบกับศัตรูในแนวหน้า

กระทรวงสาธารณสุขสเปนเผยว่า จากผู้ติดเชื้อที่ได้รับการยืนยันแล้วจำนวนมากกว่า 56,000 คนในสเปน มีเจ้าหน้าที่แพทย์และพยาบาลราว 5,400 คน หรือคิดเป็นร้อยละ 9.60 และยังไม่มีประเทศใดที่มีรายงานว่า สัดส่วนของจำนวนเจ้าหน้าที่เมื่อเทียบกับจำนวนผู้ติดเชื้อทั้งหมด คิดเป็นตัวเลข 2 หลัก

หนึ่งในปัญหาที่หลายประเทศในยุโรปกำลังเผชิญก็คือ ในอิตาลี ฝรั่งเศส และสเปน มีเจ้าหน้าที่แพทย์และพยาบาลเสียชีวิตจากโควิด-19 รวมกันแล้วมากกว่า 30 คน และอีกหลายพันคนต้องกักตัวเองเพราะติดเชื้อ

ในจังหวัดเบรสเชีย ศูนย์กลางการแพร่ระบาดในอิตาลี มีแพทย์และพยาบาลติดเชื้อราวร้อยละ 10 ถึง 15  ทำให้ไม่สามารถปฏิบัติหน้าที่ได้

ส่วนที่ฝรั่งเศส ระบบโรงพยาบาลรัฐในกรุงปารีสมีเจ้าหน้าที่ติดเชื้อรวมกันกว่า 490 คน แม้จะเป็นจำนวนเล็กน้อย แต่ก็กำลังเพิ่มสูงขึ้นเรื่อยๆ จากจำนวนเจ้าหน้าที่ในระบบราว 100,000 แสนคน ปัญหาเดียวกันนี้ยังเกิดขึ้นในอังกฤษและสหรัฐฯ ที่การระบาดยังคงควบคุมไม่ได้

จากข้อมูลของสหภาพแรงงานแพทย์กรุงมาดริด ที่โรงพยาบาลมหาวิทยาลัยลาปาซ หนึ่งในโรงพยาบาลที่ใหญ่ที่สุดในกรุงมาดริดของสเปน เจ้าหน้าที่ 426 คน หรือคิดเป็นร้อยละ 6 ของจำนวนเจ้าหน้าที่แพทย์และพยาบาลทั้งหมด ต้องกักตัวอยู่ที่บ้าน หลังจากผลตรวจเชื้อเป็นบวกหรือแสดงอาการที่น่าสงสัย

ส่วนที่โรงพยาบาลอิกัวลาดา ในแคว้นกาตาลุญญาของสเปน ซึ่งมีขนาดเล็กกว่า พบว่า 1 ใน 3 ของเจ้าหน้าที่ทั้งหมดกว่า 1,000 คน ต้องกักตัวอยู่ที่บ้าน

แพทย์หญิง แองเจลา เฮอร์นันเดส ปูเอนเต้ รองเลขาธิการสหภาพแรงงานแพทย์ กล่าวว่า พบว่าแพทย์และพยาบาลติดเชื้อไวรัสเรียบร้อยแล้ว เมื่อเราตรวจร่างกายคนที่มาจากเมืองอู่ฮั่นและอิตาลี แพทย์บางคนทำงานโดยที่ปราศจากอุปกรณ์ป้องกันอย่างพอเพียง และต้องกลายเป็นพาหะของโรค

เมื่อแพทย์ พยาบาล และเจ้าหน้าที่ฝ่ายต่างๆ ติดเชื้อไวรัส ภาระที่เพิ่มขึ้นจึงมาตกอยู่ที่ระบบบริการสุขภาพที่ต้องรับภาระหนักในการควบคุมการระบาดอยู่แล้ว เจ้าหน้าที่ที่ติดเชื้อและโรงพยาบาลยังเสี่ยงที่จะถูกมองว่าเป็นพาหะที่จะแพร่เชื้อไวรัสมากขึ้น

จำนวนผู้ติดเชื้อในสเปนเพิ่มขึ้น 2 เท่าในทุกๆ 4 วัน และอาจกลางเป็นศูนย์กลางการระบาดแห่งใหม่ในยุโรปในไม่ช้า และเมื่อวันพุธที่ผ่านมา สเปนกลายเป็นประเทศที่มีจำนวนผู้เสียชีวิตจากโควิด-19 มากเป็นอันดับ 2 ของโลกรองจากอิตาลี มากกว่าจีนซึ่งเป็นประเทศแรกที่มีการพบผู้ติดเชื้อครั้งแรก

ในกรุงมาดริด ศูนย์กลางการระบาดของสเปน ลานสเก็ตน้ำแข็งถูกดัดแปลงให้เป็นสถานที่เก็บศพผู้เสียชีวิตชั่วคราว ส่วนที่บ้านพักคนชราบางแห่ง ทหารได้รับมอบหมายให้ทำหน้าที่ฉีดยาฆ่าเชื้อโรค ในจุดที่พบผู้สูงอายุถูกทอดทิ้ง หรือที่เสียชีวิตนอนอยู่บนเตียง ทำให้ทางการสเปนต้องเร่งดำเนินการสอบสวนเหตุดังกล่าว

สิ่งที่เกิดขึ้นแทบไม่มีประโยชน์อะไร แม้สเปนจะได้ชื่อว่าเป็นหนึ่งในประเทศที่ประชากรมีอายุยืนที่สุดในโลก และรัฐบาลเองก็ดำเนินมาตรการจำกัดการเดินทางของประชาชนสายเกินไป

แม้เหตุโศกนาฏกรรมในพื้นที่ทางตอนเหนือของอิตาลีจะเกิดให้เห็นเป็นตัวอย่างแล้วก็ตาม แต่พบว่าในช่วงตันเดือนมีนาคม ในกรุงมาดริดยังคงมีการจัดกิจกรรมต่างๆ ตามปกติ และรัฐบาลรอจนถึงวันที่ 14 มี.ค. จึงจะมีการประกาศภาวะฉุกเฉิน และให้ประชาชนอยู่แต่ในบ้าน

นอกจากนั้น สเปนยังไม่มีการสำรองเวชภัณฑ์ต่างๆ ไว้ล่วงหน้า แพทย์และพยาบาลจึงต้องทำงานในสภาพที่อันตรายโดยปราศจากหน้ากากอนามัย ถุงมือ และอุปกรณ์ที่จำเป็น

สถานการณ์การระบาดที่รุนแรง ทำให้เจ้าหน้าที่ทนไม่ไหว และต้องออกมาร้องขอเครื่องมือในการรักษาเพิ่มเติม และสำหรับผู้ที่ติดเชื้อไปแล้ว ต่างถูกครอบงำด้วยความรู้สึกหมดกำลังใจ

มาร์ค อานาอิซ แพทย์แผนกอายุรศาสตร์ โรงพยาบาลอิกัวลาดา ซึ่งตรวจพบเชื้อไวรัสเมื่อต้นเดือนที่ผ่านมา บอกว่า เราคุ้นเคยอยู่กับการดูแลผู้อื่น และตอนนี้เรากลับถูกร้องขอให้อยู่แต่ในบ้านและดูแลตัวเอง สำหรับพวกเราส่วนใหญ่งานนี้คืออาชีพ ดังนั้น เราจึงรู้สึกช็อคและสับสน

อานาอิซ เชื่อว่าตนเองน่าจะติดเชื้อจากผู้ป่วย เขาสังเกตเห็นอาการครั้งแรกเมื่อวันที่ 9 มี.ค. ซึ่งเป็นวันที่คนไข้ของเขามีผลตรวจเชื้อเป็นบวก และคนไข้รายนี้ถือเป็นผู้ป่วยโควิด-19 รายแรกๆ ของโรงพยาบาล ซึ่งต่อมาที่นี่คือหนึ่งในจุดของการติดเชื้อแบบกลุ่มที่รุนแรงที่สุดในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของสเปน

แม้จะยังไม่มีใครทราบว่า มีผู้ป่วยจำนวนเท่าใดที่แพร่เชื้อให้กับแพทย์ หรือแพทย์จำนวนเท่าใดที่แพร่เชื้อให้กับผู้ป่วย การแพร่ระบาดอย่างรวดเร็วในโรงพยาบาล ส่งผลให้รัฐบาลต้องเผชิญปัญหาการขาดแคลนทั้งเครื่องมือและบุคลากรทางการแพทย์

เมื่อสัปดาห์ที่แล้ว รัฐบาลสเปนได้ริเริ่มแผนการจัดจ้างฉุกเฉิน เพิ่มจำนวนบุคลากรทางการแพทย์อีกราว 50,000 คน ซึ่งมีตั้งแต่นักศึกษาแพทย์ไปจนถึงแพทย์ที่เกษียณอายุแล้ว

หลังจากเจ้าหน้าที่เริ่มแสดงความไม่พอใจอย่างเปิดเผยเกี่ยวกับแรงกดดันที่เกิดขึ้นในการทำงาน โรงพยาบาลในกรุงมาดริดบางแห่ง ได้เตือนเจ้าหน้าที่ไม่ให้แสดงความคิดเห็น หลายคนที่ให้สัมภาษณ์กับสื่อก็ไม่สามารถเปิดเผยตัวตนได้ เนื่องจากเกรงว่าจะได้รับผลกระทบ

หนึ่งในนั้นคือ “โยลันดา” ซึ่งทำงานเป็นพยาบาลในโรงพยาบาลรัฐในกรุงมาดริดมานานถึง 30 ปี แต่เมื่อต้นเดือนที่ผ่านมา ในช่วงที่การระบาดเริ่มรุนแรงขึ้น เธอถูกย้ายไปทำงานยังห้องฉุกเฉินที่สร้างขึ้นมาชั่วคราว ทำให้เธอได้เรียนรู้งานใหม่ๆ แต่กลับไม่มีเครื่องมือในการป้องกันที่เหมาะสม

“เราถูกสั่งให้ไปทำงานในแนวหน้า ซึ่งนอกจากจะไม่มีเครื่องมือป้องกันที่เพียงพอแล้ว เราต้องเผชิญกับความเครียดที่เกิดจากการทำงานในสภาพแวดล้อมที่ต่างออกไป” เธอระบุว่า เธอเองไม่เคยทำงานกับผู้ป่วยที่ต้องสอดท่อหายใจมาก่อน ส่วนเพื่อนพยาบาลที่สวมหน้ากากและชุดกาวน์ ต้องนำสิ่งเหล่านั้นมาใช้ซ้ำอีก เพราะเครื่องมือไม่พอใช้

“การสวมหน้ากากซ้ำแล้วซ้ำเล่าไม่มีประโยชน์อะไร เพราะเหมือนการแปะกระดาษไว้บนหน้าของเราเฉยๆ”

เมื่อสัปดาห์ที่แล้วเธอเดินทางกลับบ้านพร้อมกับมีไข้ และเมื่อวันอาทิตย์ ผลตรวจพบว่าเธอติดเชื้อไวรัส พร้อมๆ กับเพื่อนร่วมงานอีก 30 คน เธอบอกว่าทุกคนทำดีที่สุดแล้ว แต่น่าเศร้าที่พวกเราบางคนต้องกลายเป็นส่วนหนึ่งของวงจรการติดเชื้อ

ฮวนโฆ เมเนนเดซ ผู้อำนวยการฝ่ายการสื่อสาร สหภาพแรงงานพยาบาลมาดริด กล่าวว่า แม้เราจะทราบดีว่าเกิดการระบาดของไวรัสในโรงพยาบาล แต่เรายังคงได้รับแจ้งว่าการสวมเครื่องมือป้องกันควรใช้ในเฉพาะในสถานการณ์จำเป็นเท่านั้น ซึ่งนี่คือหนึ่งในข้อผิดพลาดพื้นฐานที่นักศึกษาแพทย์จะได้เรียนรู้เพื่อหลีกเลี่ยง ในการศึกษาปีแรกในวิทยาลัยแพทย์

ในสเปน ฝรั่งเศส และอิตาลี บุคลากรทางการแพทย์ ต่างกล่าวว่าพวกเขารู้สึกช็อคที่ได้รู้ว่า เกิดการขาดแคลนเครื่องมือทางการแพทย์อย่างรุนแรง

นายจิออร์จิโอ โกรี นายกเทศมนตรีเมืองเบอร์กาโม หนึ่งในเมืองที่ได้รับผลกระทบรุนแรงที่สุดในอิตาลี กล่าวว่า แพทย์ไม่ได้รับการปกป้อง และขาดแคลนเครื่องมือในการป้องกันตัวเองที่เพียงพอ และตอนนี้เขายังคงได้รับการร้องขอหน้ากากและถุงมือจากแพทย์

นายฌอง-ปอล อามง ประธานของหนึ่งในสหภาพแรงงานแพทย์ที่ใหญ่ที่สุดของฝรั่งเศส ซึ่งติดเชื้อไวรัส ให้สัมภาษณ์ว่า เขารู้สึกวิตกกังวลอย่างมากต่อเจ้าหน้าที่ที่ไม่ได้อยู่ในโรงพยาบาล แต่ยังคงทำหน้าที่ดูแลผู้ป่วยอย่างใกล้ชิด เช่น แพทย์เวชปฏิบัติทั่วไป และเจ้าหน้าบ้านพักคนชรา

ทั้งนี้ 3 ใน 5 ของแพทย์ที่เสียชีวิตจากโควิด-19 ในฝรั่งเศส เป็นแพทย์เวชปฏิบัติทั่วไป นายอามงบอกว่า รัฐบาลไม่มีการเตรียมพร้อมโดยสิ้นเชิง และรัฐบาลต้องมีคำอธิบายในเรื่องนี้

ส่วนในสเปน แพทย์เตือนว่า โรงพยาบาลหลายแห่งกำลังได้รับผลกระทบจากการประกาศมาตรการที่หละหลวมของรัฐบาลในช่วงแรกของการระบาด

นายอันโตนิโอ แอนเตลา แพทย์ผู้ประสานงานแผนกโรคติดเชื้อ โรงพยาบาลมหาวิทยาลัยซานติอาโก เดอ กอมโปสเตลา ทางภาคตะวันตกเฉียงเหนือของสเปน ซึ่งต้องเขารักษาตัวหลังมีอาการปอดบวมและผลตรวจเชื้อไวรัสเป็นบวก บอกว่า “ทุกที่เต็มไปด้วยการขาดแคลนการป้องกัน”

“บทเรียนคือ จงดูแลระบบสาธารณสุขให้ดี เพราะจะมีโรคระบาดอื่นๆ เกิดขึ้นอีก และเราจะต้องเตรียมพร้อมให้ดี”