“แก่เกินเรียนรู้เทคโนโลยี ประสบการณ์เยอะจนจ่ายไม่ไหว” คือ สิ่งที่ Gen X ถูกมองในที่ทำงาน แต่ไม่จริงเสมอไป

“Gen X ติดอยู่ตรงกลาง พวกเขาไม่มีความเชี่ยวชาญเรื่องเทคโนโลยีใหม่ๆ พวกเขามีประสบการณ์มากเกินไป แล้ว Gen X ต้องอยู่ตรงไหน ต้องเรียนรู้ใหม่ หรือตายจากการทำงานไปเลยล่ะ?”

นี่คือสิ่งที่ ‘คริสตินา มาตซ์’ (Christina Matz) รองศาสตราจารย์จาก Boston College School of Social Work และผู้อำนวยการ Center of Aging and Work บอกกับสำนักข่าว BBC ถึงสถานการณ์ในที่ทำงานที่ Gen X กำลังเผชิญ

เธอระบุว่า นี่คือช่วงเวลาที่เลวร้ายของคนทำงานระดับ Mid-career ที่ต้องต่อสู้กับอคติเรื่องอายุในที่ทำงาน และอีกด้านหนึ่งก็ต้องรับหน้าที่ ‘เดอะแบก’ ของที่บ้านในฐานะหัวหน้าครอบครัว ทั้งการดูแลเด็กเล็กและพ่อแม่ที่อยู่ในวัยชรา

Gen X ติดอยู่กับภาระงานและภาระทางการเงิน ทำให้คนส่วนใหญ่ไม่พร้อมหยุดทำงาน ไม่พร้อมที่จะสูญเสียอาชีพไปในเวลานี้ แม้การเปลี่ยนแปลงทางสังคมอย่างพลิกขั้วในช่วงวิกฤติโควิด-19 ที่ผ่านมา จะกระทบกับคนทุกกลุ่มแบบไม่เลือกเจน

แต่ในพาร์ทของการทำงานกลับพบว่า Gen X คือช่วงวัยที่มี ‘แต้มต่อ’ ในการเริ่มต้นใหม่น้อยที่สุด ด้วยความคิดของนายจ้างที่มองว่า คนหนุ่มสาวมีความยืดหยุ่นมากกว่า ทำให้พวกเขามองไม่เห็นเหตุผลในการเลือก Gen X ที่มากไปด้วยอายุงาน และค่าจ้างอันสูงลิ่ว

[ บูมเมอร์เกษียณช้าลง ไม่มีที่ทางให้ Gen X งอกงาม ]

ไล่มาตั้งแต่การเลิกจ้างงานครั้งใหญ่ ความไม่แน่นอนทางเศรษฐกิจในช่วงโควิด-19 และการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีที่รวดเร็ว โดยเฉพาะวิวัฒนาการของ AI ที่มาแรงในช่วงนี้ ทั้งหมดล้วนส่งผลกระทบกับความมั่นคงในอาชีพการงานของ Gen X อย่างมีนัยสำคัญ

จากการสำรวจของ ‘AARP’ หรือสมาคมผู้เกษียณอายุชาวอเมริกันเมื่อปี 2022 พบว่า 80% ของคนทำงานที่มีอายุระหว่าง 40 ถึง 65 ปี ต้องเจอกับการเลือกปฏิบัติในที่ทำงาน ซึ่งนับว่า เป็นตัวเลขที่มีสัดส่วนสูงที่สุดในรอบ 19 ปี นับตั้งแต่ AARP เริ่มทำการเก็บผลสำรวจในประเด็นดังกล่าว

ช่วงอายุของ Gen X เริ่มต้นขึ้นตั้งแต่ 44 ปี ไปจนถึง 59 ปี หากดูตามตัวเลขก็พออนุมานได้ว่า Gen X น่าจะดำรงตำแหน่งระดับหัวหน้าฝ่ายหรือผู้บริหารองค์กรกันแล้ว แต่ในระยะหลังกลับพบว่า ไม่เป็นเช่นนั้น เนื่องจากกลุ่มบูมเมอร์จำนวนมากชะลอแผนการเกษียณอายุออกไป ทำให้ไม่มีที่ว่างสำหรับ Gen X อย่างที่ควรจะเป็น

และหลายครั้งก็พบว่า บางองค์กรที่มีวัฒนธรรมแบบ ‘Top-to-down’ แม้จะอยู่ในช่วงอายุ Gen X แต่ก็อาจโดนปรามาสจากกลุ่มบูมเมอร์ได้เช่นกันว่า ยังเร็วเกินไปที่จะขึ้นมาดำรงตำแหน่งระดับผู้บริหาร 

ในขณะเดียวกัน เมื่อต้องติดอยู่กับตำแหน่งงานระดับปฏิบัติการ Gen X ก็ไม่อาจงัดข้อกับคนรุ่นใหม่อย่าง Gen Y หรือ Gen Z ที่เติบโตมาพร้อมกับเทคโนโลยี มีความเข้าใจ และปรับตัวกับสิ่งใหม่ได้ดีกว่า

มาตซ์ระบุว่า Gen X มักถูกตราหน้าในสังคมการทำงานว่า เชื่องช้า และยึดติดกับแนวทางการทำงานของตนเองมากเกินไปจนการปรับตัวกลายเป็นเรื่องยาก 

โดยเฉพาะผู้หญิงวัย 40 ที่ถูกมองว่า หมกมุ่นกับการให้ความสำคัญเรื่องครอบครัวอยู่ตลอดเวลา การเป็น Gen X ที่ว่ายากแล้ว ยังไม่ยากเท่า Gen X ที่เป็นผู้หญิง ซึ่งเปรียบเสมือนคำสาปที่เพิ่มขึ้นเป็นทวีคูณ

[ ประสบการณ์เยอะเกิน-จ่ายไม่ไหว คนรุ่นใหม่ปั้นง่าย แถมถูกกว่า ]

ประสบการณ์ล้นเกินคุณสมบัติที่ตั้งไว้ กลายเป็นหนึ่งในเหตุผลที่ Gen X ได้รับหลังเข้ารับการสัมภาษณ์งานใหม่ ‘แมต เฮียนเดน’ (Matt Hearnden) อดีตรีครูตเตอร์ที่ปัจจุบันผันตัวมาเป็นโค้ชด้านฝึกสอนทักษะอาชีพในกรุงลอนดอนให้ข้อมูลว่า เหตุผลที่ลูกค้า Gen X ส่วนใหญ่ของตนได้รับหลังจากสัมภาษณ์งาน แม้ว่าพวกเขาเหล่านั้นจะมีโปรไฟล์ที่เพรียบพร้อมมากแค่ไหนก็ตาม แต่องค์กรหลายแห่งก็มักให้เหตุผลกลับมาว่า Gen X มีประสบการณ์มากเกินไป หรือที่เรียกว่า ‘Overqualified’ ทำให้ไม่เป็นที่พึงปรารถนาในการสรรหาคน

แต่นอกจากคุณสมบัติที่ล้นเกินซึ่งส่งผลต่อการพูดคุยเรื่องค่าจ้าง องค์กรเหล่านี้ยังมองว่า Gen X มีคุณสมบัติเรื่องความยืดหยุ่นและการปรับตัวน้อยกว่าเด็กรุ่นใหม่ มองว่า คนอายุมากไม่ทันสมัย และไม่สามารถใช้เทคโนโลยีได้คล่องตัว หากจะต้องให้ Gen X เรียนรู้สิ่งใหม่ ขอเลือกคนรุ่นใหม่ที่ส่วนใหญ่มักมีทัศนคติแบบ ‘Open-minded’ จะดีกว่า

‘เฮียนเดน’ ยกตัวอย่างหนึ่งในลูกค้า Gen X ซึ่งประกอบอาชีพวิศวกรว่า แม้ว่าท้ายที่สุดเขาจะได้รับงานตามที่ต้องการ แต่ตลอดกระบวนการสัมภาษณ์ลูกค้าวัย 40 ปลายๆ คนนี้ต้องเผชิญกับความรู้สึกเครียดและกดดันอย่างมาก 

เขาพยายามเน้นย้ำให้องค์กรรับทราบว่า ตนเองเต็มใจที่จะเรียนรู้สิ่งใหม่ พร้อมปรับตัว และมีความสามารถในการทำงานเป็นทีมสูง ซึ่งทำให้เขามีศักยภาพน่าดึงดูดสำหรับองค์กร ที่ไม่ได้ต้องการเพียงประสบการณ์และความสามารถอันมากล้น แต่ยังต้องเป็นคนที่ไม่หยุดนิ่ง และพร้อมไปข้างหน้าตลอดเวลาด้วย

[ ไม่มีใครเด็กไปตลอด วันหนึ่งทุกคนต้องอายุมากขึ้น ]

ด้าน ‘แอเดรียน พอตเตอร์’ (Adrion Porter) ที่ปรึกษาด้านการพัฒนาอาชีพในสหรัฐอเมริกา ระบุว่า แท้จริงแล้ว Gen X มีคุณสมบัติในการปรับตัวได้ดีกว่าที่หลายคนคิด บางครั้งนายจ้างมักเข้าใจไปว่า คนรุ่นใหม่เข้าใจเทคโนโลยีได้ดีกว่า แต่จากที่เขาทำงานคลุกคลีมากับคน Gen X พบว่า ความเข้าใจดังกล่าวไม่เป็นจริงตามนั้นเสมอไป

วิธีคิดแบบนี้อาจพัฒนาไปสู่ ‘Ageism’ หรือ อคติเรื่องอายุในที่ทำงานได้ในสักวัน ซึ่งขัดแย้งกับธรรมชาติของมนุษย์ที่ทุกคนล้วนเติบโต และมีอายุเพิ่มขึ้น ไม่ว่าวันนี้คุณจะเป็น Gen Y ที่กำลังรุ่งโรจน์ในหน้าที่การงาน หรือเป็น Gen Z ที่ยังสดใหม่ ท้ายที่สุด เมื่ออายุเพิ่มขึ้นทุกคนก็ต้องเผชิญกับเรื่องราวเหล่านี้ จะดีกว่าหรือไม่หากอคติทางอายุถูกลดบทบาท และสลายหายไปในที่สุด

มีแนวทางมากมายในการกำหนดตัวชี้วัดคุณสมบัติคนทำงานที่ไม่ได้มีเรื่องอายุเป็นมาตรฐาน ในขณะที่ทั่วโลกกำลังเคลื่อนตัวเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุ การตั้งแง่ในลักษณะนี้จึงผิดฝาผิดตัว และไม่สมเหตุสมผลสักเท่าไร ในวันที่การเปลี่ยนแปลงทางโครงสร้างประชากรเกิดขึ้นในแทบประเทศทั่วโลก

ที่มา : BBC, Linkedin, Worklife