สรุป Global Minimum Tax บริษัทต่างชาติในไทยต้องจ่ายขั้นต่ำ 15% หลังได้ส่วนลดมานาน

ช่วงปลายปีที่ผ่านมากระทรวงการคลังโดยกรมสรรพากรได้ประกาศเรื่อง Global Minimum Tax หรือการเก็บภาษีนิติบุคคลข้ามชาติ (Multinational Enterprises: MNEs) ที่มีรายได้เกิน 750 ล้านยูโรหรือราวๆ 26,000 ล้านบาท ด้วยอัตราภาษีขั้นต่ำ 15% ดูเหมือนว่าเรื่องนี้ส่งผลกระทบเป็นวงกว้าง โดยเฉพาะกับตลาดหุ้นไทยและนักลงทุน

พอเปิดตลาดหุ้นไทยรับปีใหม่วันนี้ (2 ม.ค.2568) หุ้นใหญ่อย่าง Delta ร่วงกว่า 7% โดยสาเหตุหลักๆ ก็เพราะเป็นบริษัทข้ามชาติ นักลงทุนส่วนใหญ่กังวลว่า Delta จะต้องเสียภาษีเพิ่ม ตามกฏหมาย Global Minimum Tax ซึ่งเดิมที Delta ก็เสียอยู่แค่ราวๆ 4-5% เท่านั้น ถ้าเริ่มใช้ตาม Global Minimum Tax ขั้นต่ำ 15% ก็คาดว่าจะทำให้กำไรของบริษัทลดลงอย่างเห็นได้ชัด เพราะต้องแบ่งเงินไปเสียภาษีด้วย

แล้ว Global Minimum Tax คืออะไร? ทำไมไทยถึงเพิ่งประกาศใช้? TODAY Bizview สรุปให้ผ่านบทความนี้

[ ข้อเสนอภาษี เป็นแรงจูงใจหลักให้บริษัทต่างชาติ ]

ช่วงหลายปีที่ผ่านมาแต่ละประเทศทั่วโลก อยากดึงดูดนักลงทุนต่างชาติเข้ามาในประเทศมากมาย เพราะแน่นอนว่าการมีบริษัทใหญ่ๆ เข้ามาลงทุนจะช่วยเพิ่มตำแหน่งงานและขับเคลื่อนเศรษฐกิจของประเทศนั้นๆ ได้ดี ขณะที่วิธีที่จะดึงดูดและล่อตาล่อใจการลงทุนจากต่างชาติได้ดีที่สุดคือการให้สิทธิทาง ‘ภาษี’ ที่ดีที่สุด และเงื่อนไขสภาพแวดล้อมอื่นๆ รองลงมา

ยิ่งประเทศไหนได้ลดกระหน่ำภาษีได้มากสุดบริษัทต่างชาติก็จะพิจารณาลงทุนในประเทศนั้นๆ ซึ่งหลายกลุ่มหมู่เกาะและประเทศที่ไม่เก็บภาษีเหล่านั้นเลยก็มี และถูกเรียกว่า “สวรรค์ภาษี” (Tax Havens) ช่วยดึงดูดบริษัทข้ามชาติให้เข้ามาจดทะเบียนบริษัทหรือจัดตั้งสำนักงานใหญ่ เช่น หมู่เกาะเคย์แมน, บาฮามาส, เบอร์มิวดา และพื้นที่อื่นๆ 

ขณะที่ประเทศที่ต้องการเก็บภาษีบริษัทต่างชาติก็เก็บไม่เท่ากัน บางประเทศก็มีส่วนลดให้ ทำให้ดูดน่าดึงดูดในสายตานักลงทุนต่างชาติ ยกตัวอย่างเช่น ไทยเราก่อนจะประกาศใช้กฏหมายนี้ ก็มีการจัดเก็บอัตราภาษีเงินได้นิติบุคคลที่อัตรา 20% อยู่แล้ว และยังมีการสนับสนุนในส่วนนี้เพิ่มเติมจากสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมการลงทุน (BOI) ทำให้หลายบริษัทได้รับการลดหย่อนมากขึ้นและจ่ายจริงๆ ไม่ถึง 15% พูดง่ายๆ ว่าเหมือนซื้อของแล้วมีลดเพิ่มเติมจากราคาเดิมที่ต้องจ่าย

[ Global Minimum Tax ช่วยลดการแข่งขันทางภาษี รัฐบาลมีรายได้เพิ่มขึ้น ]

มันคงจะแฟร์กว่าถ้าทุกประเทศหันมาเก็บภาษีเท่ากัน ดึงดูดนักลงทุนต่างชาติจากปัจจัยอื่นแทน 

หลายๆ ประเทศรวมไทยเราจึงหันมาเข้าร่วมและปรับใช้ Global Minimum Tax (ภาษีขั้นต่ำโลก) หรือข้อกำหนดทางภาษีที่ริเริ่มโดย องค์การเพื่อความร่วมมือและการพัฒนาทางเศรษฐกิจ (OECD) และ G20 เพื่อสร้างมาตรฐานสากลในการเก็บภาษีจากบริษัทข้ามชาติ โดยมีเป้าหมายเพื่อลดการหลีกเลี่ยงภาษีและการแข่งขันทางภาษีที่ไม่เป็นธรรมระหว่างประเทศ หรือพูดง่ายๆ ว่าทุกประเทศที่เข้าร่วมจะมีฐานภาษีเท่ากัน ขั้นต่ำเริ่มต้นที่ 15% 

โดยของไทยจะใช้บังคับเฉพาะกลุ่ม MNEs ขนาดใหญ่ซึ่งตั้งอยู่ในประเทศไทย  ไม่ว่ากลุ่ม MNEs ของไทยที่ลงทุนในต่างประเทศหรือกลุ่ม MNEs ของต่างประเทศที่ลงทุนในประเทศไทยที่มีรายได้ตามงบการเงินรวม (Consolidated Financial Statements) ของบริษัทแม่ลำดับสูงสุดไม่น้อยกว่า 750 ล้านยูโร (26,000 ล้านบาท) อย่างน้อย 2 ใน 4 รอบระยะเวลาบัญชีก่อนหน้ารอบระยะเวลาบัญชีที่พิจารณาหน้าที่การเสียภาษีส่วนเพิ่ม

ซึ่งข้อดีของ Global Minimum Tax จะช่วยลดการแข่งขันทางภาษีได้ เพราะประเทศต่างๆ ไม่สามารถลดอัตราภาษีจนถึงระดับที่ทำให้เกิดการเสียสมดุลทางเศรษฐกิจ รวมถึงเพิ่มรายได้ภาษีทั่วโลก รัฐบาลสามารถเก็บรายได้ภาษีเพิ่มเติมจากบริษัทข้ามชาติ และช่วยให้ธุรกิจในประเทศที่เสียภาษีในอัตราปกติแข่งขันกับบริษัทข้ามชาติได้ด้วย

โดยประเทศที่ Global Minimum Tax มีอยู่แล้วกว่า 140 ประเทศ ซึ่งตั้งแต่ปี 2567 ก็มีเพิ่ม 28 ประเทศ เช่น กรีซ เกาหลีใต้ แคนาดา ญี่ปุ่น เดนมาร์ก ตุรกี เนเธอร์แลนด์ นิวซีแลนด์ ฝรั่งเศส ฟินแลนด์ เยอรมัน สเปน สวีเดน สหราชอาณาจักร ออสเตรเลีย อิตาลี ไอร์แลนด์ เวียดนาม และประเทศที่คาดว่าจะมีกฎหมายใช้บังคับปี 2568 เช่น มาเลเซีย สิงคโปร์ อินโดนีเซีย ฮ่องกง และไทยเรา

ในทางกลับกันบริษัทต่างชาติที่ลงทุนอยู่แล้วในไทยเราอาจได้รับผลกระทบด้านการเงินมากขึ้น พูดง่ายๆ ว่ากำไรอาจจะหดตัวลงเพราะต้องเอาเงินไปเติมให้กับภาษีมากขึ้น ขณะที่บริษัทต่างชาติที่สนใจเข้ามาลงทุนในไทยก็จะสามารถพิจารณาได้จากเงื่อนไขอื่นๆ เช่น แรงงาน สภาพแวดล้อมแทนภาษี

บล.ฟินันเซีย ไซรัส (FSSIA) วิเคราะห์ตัวอย่างบริษัทในประเทศไทยที่เข้าเกณฑ์และจะโดนภาษีเหล่านี้ก็จะมี  DELTA, TU และ STA นั่นเอง แต่ใดๆ ก็ขึ้นอยู่กับงบประมาณและรายได้ของบริษัทหลังจากบังคับใช้กฏหมายนี้ด้วย

สรุปง่ายๆ ว่า Global Minimum Tax ที่บังคับใช้จะทำให้รัฐบาลไทยหารายได้จากภาษีบริษัทต่างชาติมากขึ้น เงื่อนไขสนับสนุนน้อยลง และเป็นธรรมกับประเทศอื่นๆ โดยที่บริษัทต่างชาติจะได้พิจารณาการลงทุนจากเงื่อนไขอื่น เช่น แรงงาน พื้นที่ ความพร้อมส่วนอื่นๆ มากกว่าการเอาภาษีมาล่อตาล่อใจแทน ขณะเดียวกันบริษัทต่างชาติเดิมที่อยู่ในไทยก็อาจจะมีกำไรลดลงเพราะต้องเสียภาษีเพิ่มขึ้นตามข้อกฏหมายกำหนด