ศาลอาญาระหว่างประเทศเตรียมสืบสวน ประธานธิบดีฟิลิปปินส์ กรณี ‘สงครามยาเสพติด’

เช้าวันพุธนี้ (16 กันยายน 2564) ศาลอาญาระหว่างประเทศออกแถลงการณ์ ชี้มูลความผิดเพียงพอที่จะนำไปสู่การดำเนินการสอบสวน โดยยังระบุว่ามีเงื่อนไขหลายอย่างทำให้กรณีการดำเนินนโยบายสงครามยาเสพติดซึ่งทำให้มีผู้เสียชีวิตหลายพันราย อาจเข้าข่ายข้อหาอาชญากรรมต่อมวลมนุษยชาติ

องค์คณะตุลาการพิจารณาคดี ระบุว่านโยบายที่เรียกว่าสงครามยาเสพติดและการวิสามัญฆาตกรรมที่เกิดขึ้นจำนวนมหาศาลนั้นไม่อาจเรียกได้ว่าการปฏิบัติการบังคับใช้กำหมายที่ถูกต้องชอบธรรมได้ ในกรณีนี้ผู้พิพากษาพิจารณาจากข้อเท็จจริงของเหยื่ออย่างน้อย 204 ราย ทำให้พบว่ามี “การโจมตีพลเรือนอย่างกว้างขวางและเป็นระบบและเป็นการปฏิบัติหรือมีการผลักดันให้เป็นนโยบายของรัฐ”

ดูเตอร์เต้ ประธานาธิบดีฟิลลิปปินส์ประกาศทำสงครามยาเสพติดตั้งแต่เข้ารับตำแหน่งประธานาธิบดีในปี 2016 ฮิวแมนไรท์วอชระบุมีผู้เสียชีวิตจากนโยบายนี้กว่า 12,000 ราย จากการที่เจ้าหน้าที่ความมั่นคงได้รับการ “อนุญาตให้ฆ่า” ใครก็ตามที่ต้องสงสัยว่าเกี่ยวข้องกับยาเสพติด

เมื่อมิถุนายนที่ผ่านมา นายฟาเตา เบนซูดา อดีตอัยการศาลอาญาระหว่างประเทศยื่นคำร้องให้มีการสอบสวนเรื่องนี้โดยคำร้องเขียนว่า ระหว่างที่มีปฏิบัติการนี้เจ้าหน้าที่ของรัฐโดยเฉพาะเจ้าหน้าที่ความมั่นคงได้สังหารผู้ต้องสงสัยว่าใช้ยาเสพติดและพลเรือนทั่วไปหลายพันราย

หลังมีคำร้องนี้ออกมา ประธานาธิบดีดูเตอร์เต้ โต้กลับว่าข้อกล่าวหาเป็นเรื่องไร้สาระและจะ “ตบ” เหล่าผู้พิพากษาศาลอาญาระหว่างประเทศ และที่ปรึกษาประธานาธิบดีฝ่ายกฎหมายยืนยันว่ารัฐบาลจะไม่ร่วมมือใด ๆ กับการสอบสวนนี้ และผู้สอบสวนที่ศาลอาญาระหว่างประเทศส่งมาจะไม่ได้รับอนุญาตให้เข้าประเทศ

มีข้อถกเถียงว่าศาลอาญาระหว่างประเทศมีอำนาจสอบสวนนี้หรือไม่ เนื่องจากทันทีที่ศาลอาญาระหว่างประเทศเริ่มกล่าวถึงเรื่องนี้ในปี 2018 ดูเตอร์เต้ก็ถอนความเป็นสมาชิกออกทันทีและมีผลในปี 2019 ซึ่งศาลอาญาระหว่างประเทศยืนยันว่าเรื่องนี้ยังอยู่ในขอบเขตอำนาจศาล เนื่องจากขณะที่เกิดเหตุในปี 2016 นั้นฟิลลิปปินส์ยังมีความเป็นสมาชิกภาพอยู่

ฟิลลิปปินส์ขึ้นสู่ศาลอาญาระหว่างประเทศได้ เนื่องจากเคยให้สัตญาบรรณธรรมนูญกรุงโรมว่าด้วยศาลอาญาระหว่างประเทศในปี 2011 ขณะที่ศาลอาญาระหว่างประเทศตั้งขึ้นในปี 2002 โดยประเทศสมาชิกสหประชาชาติ และเคยตัดสินคดีสำคัญต่าง ๆ เช่น กรณีอดีตผู้นำซูดาน หรือในปี 2019 เคยตัดสินกรณีบอสโค นากันดา ว่าเป็นอาชญากรสงครามที่กระทำอาชญากรรมต่อมวลมนุษยชาติในสงครามระหว่างรวันดาและคองโก