‘อิสราเอล’ ประเทศแร้นแค้นที่เต็มไปด้วยศัตรูรอบด้าน สู่ ‘Startup Nation’ อันดับ 3 ของโลก กับจำนวน 90 ยูนิคอร์น

ปมความขัดแย้งระหว่างสองประเทศ ‘อิสราเอล-อิหร่าน’ ที่ลากยาวมาตลอดหลายทศวรรษจนปะทุขึ้นรุนแรง ทำให้ search engine ใน Google trends ติดอันดับการค้นหาเกี่ยวกับ ‘อิสราเอล’ ในฐานะที่เป็นประเทศแห่งนวัตกรรมเบอร์ต้นๆ ของโลก

ส่วนหนึ่งอาจเพราะอยากรู้ว่าระหว่างสองประเทศที่ขัดแย้งกัน ถ้าไม่นับชาติที่เป็นแบ็กอัพให้ มุมการเติบโตทางเศรษฐกิจและการค้าของประเทศไหนน่าสนใจกว่ากัน?

แน่นอนว่า ‘อิหร่าน’ คือหนึ่งในผู้ส่งออกน้ำมันรายใหญ่ของโลก โดยในเดือนพฤษาคม 2025 สามารถผลิตน้ำมันได้ 3.48 ล้านบาร์เรลต่อวัน เป็นอันดับ 2 รองจาก ‘ซาอุดิอาระเบีย’ ที่ผลิตได้มากถึง 9.12 ล้านบาร์เรลต่อวัน

แต่หากเทียบในมุมของอัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจของอิสราเอลในปัจจุบัน ถือว่าเติบโตอย่างแข็งแกร่งมาตลอด แม้ว่าอาจจะมีแผ่วไปบ้างช่วงที่มีปัญหาความขัดแย้งกับปาเลสไตน์

[ ปั้นความมั่งคั่งทางความคิด รัฐบาลเลือกลงทุนในการศึกษา ]

อิสราเอล ประเทศที่มีประชากรเพียง 10 ล้านคนอาศัยอยู่บนพื้นที่ 20,770 ตร.กม. เทียบให้ชัดเจนก็คือ เล็กกว่าประเทศไทยเกือบ 25 เท่า

พื้นที่ครึ่งหนึ่งของอิสราเอลเป็นภูเขาหรือหุบเขา ที่เหลือทางตอนใต้เป็นที่ราบสูงและทะเลทรายค่อนข้างแห้งแล้งไม่สามารถทำการเพาะปลูกได้  ดังนั้น ทรัพยากรทางธรรมชาติที่พร้อมพัฒนาก็แทบจะไม่มี

ความขาดแคลนแร้นแค้นหลายด้านของอิสราเอล ผลักดันให้คนต้องคิด หาทางรอด และพยายามสร้างจุดเด่น และทำให้อิสราเอลได้รับการยอมรับในเวทีโลกให้ได้

ในปี 2022 รัฐบาลอิสราเอล พยายามลงทุนด้านการศึกษา โดยจัดสรรงบประมาณด้านการศึกษาราวๆ 6.1% ของ GDP ในด้านการศึกษา เทียบกับค่าเฉลี่ยของ OECD อยู่ที่ 4.9%

ขณะที่ในปี 2024 งบประมาณแผนการศึกษาที่รัฐบาลใช้จ่ายอยู่ที่ 82.9 พันล้านนิวเชเกล เพิ่มขึ้น 21% เทียบกับงบประมาณปี 2022 และแม้ว่าอิสราเอลจะใช้จ่ายต่อนักเรียนน้อยกว่าค่าเฉลี่ยของ OECD แต่ประเทศกลับลงทุนด้านการศึกษาในสัดส่วนที่สูงกว่า GDP ของประเทศ

นอกจากนี้ อิสราเอลยังมีบุคลากรด้านการวิจัยที่จบการศึกษาในระดับปริญญาเอกมากที่สุดเป็นอันดับ 4 ของโลกในปี 2024 ด้วย รวมทั้งอิสราเอลยังมีนักเขียน นักคิด และผู้ที่ได้รับรางวัลโนเบล

โดยระหว่างปี 1901-2023 ผู้ได้รับรางวัลโนเบลทั่วโลก 965 คน ราว 214 คนเป็นชาวยิว (หรือมี DNA ที่เป็นชาวยิวอย่างน้อย 1 คน) คิดเป็น 22% ของผู้ได้รับรางวัลทั้งหมด ซึ่งสาขาที่ได้รับมากที่สุด คือ ‘เศรษฐกิจ’ ตามด้วยแขนงชีวการแพทย์

ด้วยเหตุที่อิสราเอลขาดความพร้อมหลายด้าน แม้แต่การเพาะปลูกซึ่งเป็นเรื่องพื้นฐานที่หลายประเทศส่วนใหญ่ทำได้ บีบให้รัฐบาลต้องอัดงบประมาณเพื่อให้กลุ่มนักวิจัยค้นคว้าทดลอง จนสามารถเพาะปลูกพืชพันธุ์ได้ แม้แต่ ‘สตรอว์เบอร์รี’ พืชเมืองหนาวที่ปลูกยาก

อิสราเอล อยู่ในอันดับที่ 15 จากทั้งหมด 133 ประเทศทั่วโลกในดัชนีนวัตกรรมโลกประจำปี 2024 (GII 2024) ซึ่งนวัตกรรมโดดเด่นของอิสราเอล เช่น

• เทคโนโลยีการเปลี่ยนน้ำทะเลให้เป็นน้ำจืด

• ระบบชลประทานแบบน้ำหยด

• Iron Dome ระบบป้องกันขีปนาวุธและจรวดพิสัยใกล้ของอิสราเอล

• แฟลชไดรฟ์ หรือ USB drive หลายคนไม่รู้ว่าพัฒนาขึ้นจากอิสราเอล

[ สหรัฐฯ มี Silicon Valley อิสราเอลมี Silicon Wadi ]

หลายประเทศอาจจะมีแหล่งโอเอซิสทางธรรมชาติมากมาย แต่สำหรับอิสราเอล ‘Silicon Wadi’ เหมือนเป็นโอเอซิสทางนวัตกรรมของประเทศ เพราะคลังความคิด ไอเดียสร้างสรรค์ และเม็ดเงินจากการส่งออกเกือบทั้งหมดอยู่ที่นี่

ในปี 2024 อิสราเอล ขึ้นเป็นอันดับหนึ่งในดัชนี AI ในด้านความเข้มข้นของบุคลากรในประเทศ สะท้อนถึงความแข็งแกร่งในการพัฒนาเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (AI) และบุคลากรที่เข้าใจและพร้อมพัฒนาต่อ

กว่า 90 บริษัทสตาร์ทอัพในอิสราเอลในปัจจุบันเป็น ‘ยูนิคอร์น’ ที่มีมูลค่าธุรกิจเกินกว่า 1,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ ส่วนอันดับหนึ่งยังคงเป็น ‘สหรัฐอเมริกา’ โดยปี 2025 มีจำนวนสตาร์ทอัพที่เป็นยูนิคอร์น 760 บริษัท

ระบบนิเวศของสตาร์ทอัพในอิสราเอลต้องพูดว่า กำลังเติบโตอย่างรวดเร็ว ขณะนี้มีสตาร์ทอัพมากกว่า 300 แห่งที่ดำเนินการในด้านต่างๆ ที่จำเป็นต่อประเทศและทั่วโลก เช่น ระบบป้องกันประเทศไร้คนขับ, ความมั่นคงภายในประเทศ และอุปกรณ์การรบ

ส่วนด้าน ‘เทคโนโลยีพลังงาน’ ก็ยังเติบโตเช่นกัน โดยมีบริษัทสตาร์ทอัพ 165 แห่งที่จดทะเบียนเพิ่มในเดือนมิถุนายน และระดมทุนได้กว่า 400 ล้านดอลลาร์สหรัฐในปีที่ผ่านมา

อิสราเอลได้รับการยอมรับว่าเป็นศูนย์กลางนวัตกรรมชั้นนำของโลก หรือหลายประเทศเรียกกันว่า ‘Startup Nation’ หมายถึงการสร้างความแข็งแกร่งจากรากฐานที่มั่นคงโดยเฉพาะด้านการศึกษาของอิสราเอล

นักคิดชาวอิสราเอลหลายคน รวมถึงนักการเมือง ‘Shimon Peres’ อดีตนายกรัฐมนตรีอิสราเอล ได้เคยพูดไว้ว่า “ชาวอิสราเอลไม่เคยคิดว่ามีสิ่งใดเป็นไปไม่ได้ หากผู้เชี่ยวชาญคนหนึ่งบอกว่าทำไม่ได้ ก็ควรหาผู้เชี่ยวชาญคนอื่นแทน”

ขณะที่ ‘Yuval Noah Harari’ นักประวัติศาสตร์ชาวยิว นักเขียนผลงานระดับโลกอย่าง ‘เซเปียนส์ ประวัติศาสตร์ฉบับกราฟิก’ เขาได้พูดถึงการพัฒนาประเทศของอิสราเอลว่า “ผู้นำทุกยุคสมัยให้ความสำคัญกับการพัฒนาทุนมนุษย์ (อันเป็นผลจากการขาดทรัพยากรธรรมชาติ) ซึ่งมีความสำคัญต่อการอยู่รอดของประเทศในช่วงแรก รวมถึงเป็นแรงผลักดันหลักในการประสบความสำเร็จของตำแหน่ง Startup Nation”

โดยเปลี่ยนจากดินแดนศักดิ์สิทธิ์ ให้เป็นชาติแห่งนวัตกรรมที่ทั่วโลกยอมรับ ถึงแม้ว่าจะยังมีสงคราม และความรุนแรงเกิดขึ้นมาตลอดก็ตาม

สำหรับ Top 5 ประเทศที่มีความพร้อมและมีสิ่งแวดล้อมที่ ‘ดีที่สุด’ ต่อสตาร์ทอัพ โดยจัดอันดับจาก StartupBlink Global Startup Ecosystem Index 2025 ดังนี้

1. สหรัฐอเมริกา (อันดับหนึ่ง 5 ปีต่อเนื่อง)

2. สหราชอาณาจักร (อันดับสอง 5 ปีต่อเนื่อง)

3. อิสราเอล (อันดับสาม 5 ปีต่อเนื่อง)

4. สิงคโปร์ (ไต่อันดับขึ้น 12 จุด จากปี 2020)

5. แคนาดา (ร่วงลงมา 1 อันดับ)

สิ่งที่ได้จาก ‘อิสราเอล’ คือการลงทุนกับการศึกษา และความจริงจังในการบ่มเพาะบุคลากรคุณภาพ เปลี่ยนจุดอ่อนของประเทศให้กลายเป็นสิ่งที่เรียกว่า ‘นวัตกรรมทางความคิด’ ซึ่งอาจต้องใช้เวลาในการฟูมฟักขึ้นมา แต่เชื่อว่าในอนาคตไทยเองก็น่าจะได้การยอมรับในฐานะประเทศนวัตกรรมด้านใดด้านหนึ่งบ้าง

อ้างอิง:

https://www.startupblink.com/blog/the-best-countries-for-startups/

https://tradingeconomics.com/israel/public-spending-on-education-total-percent-of-gdp-wb-data.html

https://www.wipo.int/gii-ranking/en/israel

https://www.iea.org/reports/oil-market-report-june-2025