กรมสรรพากรญี่ปุ่นชูแนวคิด กระตุ้นคนรุ่นใหม่ดื่มแอลกอฮอล์ หลังยอดขายตกช่วงโควิดระบาด

กรมสรรพากรญี่ปุ่นมีแนวคิดจะกระตุ้นคนรุ่นใหม่ให้หันมาดื่มแอลกอฮอล์เพิ่มขึ้น หลังเก็บภาษีจากตลาดเครื่องดื่มได้น้อยลงตั้งแต่ช่วงที่โควิด-19 ระบาดหนัก กลายเป็นประเด็นที่ถูกตั้งคำถามในสังคม

สำนักข่าวซีเอ็นเอ็นรายงานว่า รัฐบาลญี่ปุ่นกำลังเผชิญกับข้อถกเถียงในสังคม หลังจากที่กรมสรรพากรเสนอแนวคิดจะกระตุ้นให้คนรุ่นใหม่หันมาดื่มแอลกอฮอล์เพิ่มขึ้น เนื่องจากบาร์และสถานที่ขายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ได้รับผลกระทบหนักมาตั้งแต่ช่วงที่เกิดการระบาดของโรคโควิด-19 ทำให้รัฐบาลเก็บภาษีสุราได้น้อยลง

แนวคิดที่ว่านี้ได้รับการประกาศออกมาผ่านทางแคมเปญ ‘Sake Viva!’ ซึ่งเป็นแคมเปญของกรมสรรพากรเพื่อเชิญชวนให้ผู้สนใจร่วมกันนำเสนอวิธีการที่จะช่วย ‘กระตุ้นให้คนรุ่นใหม่ดื่มแอลกอฮอล์กันมากขึ้น’ ผ่านการส่งเสริมการขาย รูปแบบผลิตภัณฑ์ การออกแบบ รวมถึงเทคนิคการขายต่างๆ ด้วยเทคโนโลยีอย่างปัญญาประดิษฐ์ (AI) หรือ เมตาเวิร์ส (Metaverse) โดยมีการจัดแข่งขันขึ้นอย่างเป็นทางการบนเว็บไซต์ของกรมสรรพากร

“ตลาดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในประเทศกำลังหดตัวลงเนื่องจากการเปลี่ยนแปลงด้านประชากร ซึ่งมีอัตราการเกิดลดลง และผู้สูงอายุเพิ่มมากขึ้น ประกอบกับวิถีชีวิตเปลี่ยนแปลงไปจากผลกระทบการระบาดของโรคโควิด-19” กรมสรรพากรระบุบนเว็บไซต์ พร้อมอธิบายเหตุผลของการจัดแข่งขันเสนอแนวคิดกระตุ้นการดื่มแอลกอฮอล์ว่า เพราะต้องการ “ดึงดูดเยาวชนรุ่นใหม่ และฟื้นฟูอุตสาหกรรมเครื่องดื่มแอลกอฮอล์”

ข้อมูลบนเว็บไซต์ของกรมสรรพากรระบุว่า การแข่งขันจะเปิดรับสมัครการเสนอแนวคิดไปจนถึงวันที่ 9 ก.ย. ซึ่งเจ้าของแนวคิดที่ได้รับคัดเลือกจะมีโอกาสเข้ารับคำปรึกษาจากผู้เชี่ยวชาญในเดือน ต.ค. ก่อนที่การแข่งขันรอบสุดท้ายจะจัดขึ้นในเดือน พ.ย. ที่กรุงโตเกียว โดยผู้ชนะจะได้รับการสนับสนุนจากกรมสรรพากรให้ทำการตลาดได้ตามแผนที่วางไว้

ด้านซีเอ็นเอ็นระบุในรายงานว่า แคมเปญดังกล่าวของกรมสรรพากรได้ถูกวิพากษ์วิจารณ์อย่างหนักบนโลกออนไลน์ ซึ่งมองว่าเป็นการไม่เหมาะสมที่หน่วยงานรัฐจะส่งเสริมให้คนหนุ่มสาวดื่มแอลกอฮอล์กันมากขึ้น โดยไม่คำนึงถึงความเสี่ยงในด้านสุขภาพและปัญหาที่จะเกิดขึ้นตามมา ดังที่ผู้ใช้รายหนึ่งโพสต์ข้อความลงบนทวิตเตอร์ว่า “คุณกำลังล้อเล่นอยู่รึเปล่า? การอยู่ห่างจากเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เป็นเรื่องที่ดี”

นอกจากนี้ แคมเปญดังกล่าวยังสร้างข้อกังขาให้กับสังคมว่าเป็นสิ่งที่ย้อนแย้งกับคำเตือนของกระทรวงสาธารณสุขที่เคยออกมาระบุตั้งแต่ปีที่แล้วว่า การบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์มากจนเกินไปยังคงเป็นปัญหาสำคัญในสังคมญี่ปุ่น แม้การบริโภคจะชะลอตัวลงในช่วงที่ผ่านมา พร้อมกับกระตุ้นให้ผู้ที่มีนิสัยการดื่มมากไปจนส่งผลต่อสุขภาพพิจารณาพฤติกรรมการดื่มแอลกอฮอล์ใหม่

อย่างไรก็ตาม โฆษกกระทรวงสาธารณสุขญี่ปุ่นยังคงปฏิเสธที่จะแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับการแข่งขันเสนอแนวคิดกระตุ้นการดื่มแอลกอฮอล์ในกลุ่มคนรุ่นใหม่ของกรมสรรพากรในครั้งนี้

A man looks at his mobile phone at an izakaya at Omoide Yokocho alleyway in Shinjuku district in Tokyo on October 25, 2021. (Photo by Philip FONG / AFP)

ทั้งนี้ ภาษีสุราซึ่งเป็นหนึ่งในรายได้หลักของรัฐบาลญี่ปุ่นมานานหลายศตวรรษเริ่มหดตัวลงในช่วงทศวรรษที่ผ่านมา เนื่องจากพฤติกรรมการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ของชาวญี่ปุ่นเริ่มเปลี่ยนไปจากเดิม ประกอบกับการระบาดของโรคโควิด-19 ซึ่งทำให้รัฐบาลต้องออกข้อจำกัดเข้มงวดเรื่องการรวมตัวในที่สาธารณะ และกำหนดเวลาเปิด-ปิดร้านอาหาร เพื่อสกัดการระบาด ทำให้ประชาชนหันมาดื่มแอลกอฮอล์ที่บ้านกันมากขึ้น ซึ่งได้ส่งผลกระทบอย่างหนักต่อธุรกิจร้านอิซากายะ (Izakaya) หรือร้านเหล้าในแบบญี่ปุ่นมาจนถึงปัจจุบัน ซึ่งพบว่ามียอดขายลดลงไปครึ่งหนึ่งเมื่อเทียบกับในช่วงปี 2019-2020

โดยจากการเปิดเผยของกรมสรรพากรญี่ปุ่น ในปี 2021 ญี่ปุ่นมีรายได้จากการเก็บภาษีสุราลดลงเหลือเพียง 1.1 ล้านล้านเยน (ราว 2.8 แสนล้านบาท) หรือคิดเป็น 1.7% ของรายรับจากภาษีโดยรวม เมื่อเทียบกับปี 2011 ซึ่งญี่ปุ่นมีรายรับจากภาษีสุราคิดเป็น 3% และ 5% ในช่วงปี 1980

ตัวเลขดังกล่าวทำให้กระทรวงเศรษฐกิจ การค้า และอุตสาหกรรม เกิดความกังวลว่า พฤติกรรมการบริโภคแอลกอฮอล์ของชาวญี่ปุ่นเปลี่ยนไปจะทำให้ตลาดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ซึ่งเป็นหนึ่งในรายได้หลักของรัฐบาลมานานหลายศตวรรษหดตัวลง ในขณะที่ญี่ปุ่นกำลังพยายามสร้างการฟื้นตัวทางเศรษฐกิจท่ามกลางอุปสรรคทั้งจากอัตราเงินเฟ้อที่พุ่งขึ้น ผลกระทบจากสงครามในยูเครน และข้อจำกัดจากการระบาดของโรคโควิด-19 ซึ่งยังคงหลงเหลืออยู่บางส่วนแม้จะมีการผ่อนคลายไปบ้างแล้ว