คุยกับ “แม่บ้าน” เรื่องกฎหมายแรงงานที่ลูกจ้างควรรู้

“บางคนคิดว่าสัญญามันอาจจะเป็นกระดาษแผ่นหนึ่ง แต่อย่างน้อยเวลาที่เราทำงานไปซักพักหนึ่งแล้วเกิดมีปัญหา เรายังเอากระดาษแผ่นนี้มายืนยันได้ว่า วันที่ัตกลงเซ็นสัญญากับคุณ คุณบอกเราแบบนี้” 

มาลี สอบเหล็ก ประธานกลุ่มลูกจ้างทำงานบ้านในประเทศไทย ชี้แจงถึงความสำคัญของการทำสัญญาระหว่างนายจ้างและลูกจ้าง โดยเฉพาะกลุ่มลูกจ้างทำงานบ้านที่มักทำงานในที่รโหฐานที่มาพร้อมกับความเสี่ยงการถูกละเมิดในด้านต่าง ๆ สูงกว่ากลุ่มลูกจ้างนอกระบบอื่น ๆ

“พี่มาลี” ของกลุ่มลูกจ้างทำงานบ้านคนนี้เป็นสาวโคราช ประกอบอาชีพลูกจ้างทำงานบ้านจนเป็นมือฉมัง มีโอกาสติดตามนายจ้างไปสารพัดที่ทั้งในและต่างประเทศทำให้มองว่าสิทธิที่ลูกจ้างทำงานบ้านไทยได้รับนั้นยังไม่เพียงพอ “นายจ้างพี่ดีมาก จ้างพี่ให้ค่าแรงพี่ ให้วันหยุดเกินกว่ากฎหมายกำหนดด้วยซ้ำไป แต่ว่าก็มีคนที่ลำบาก ไม่มีวันหยุดเลย เริ่มทำงานกับนายจ้างคนนึงมาตั้งแต่อายุ 14-15 ปี ไม่ได้แต่งงาน”

“ทำไมเราต้องอาศัยโชคตลอด ทำไมเราต้องรอให้ดวงดีมีเจ้านายดี” มาลีบอกว่าลูกจ้างทุกควรได้สิทธิอย่างที่คนคนหนึ่งควรจะได้โดยพื้นฐานอยู่แล้ว  เกือบสิบปีที่แล้วเธอจึงใช้เวลาถึงสองปี รวบรวมสมาชิกเพื่อนร่วมอาชีพกว่า 300 ชีวิต เรียกร้องให้กระทรวงมีมาตรการคุ้มครองลูกจ้างทำงานบ้าน

ปัจจุบัน ลูกจ้างทำงานบ้านได้รับการคุ้มครองจากกฎกระทรวงฉบับที่ 14 (พ.ศ. 2555) ที่ครอบคลุมทั้งเรื่องสิทธิวันหยุด การได้รับการปฏิบัติอย่างเท่าเทียม การนับวันจ่ายค่าจ้างเหมือนกันแรงงานประเภทอื่น  ๆ อย่างไรก็ดีเรื่องสำคัญหลายเรื่องยังไม่ได้รับการคุ้มครอง เช่น การลาคลอด หรือการจำกัดชั่วโมงแรงงาน ซึ่งมาลีบอกว่า “ทางที่ดีที่สุดคือการทำสัญญาจ้างงาน”

สหพันธ์ลูกจ้างทำงานบ้านนานาชาติ (International Domestic Workers Federation) ร่วมกับองค์การแรงงานระหว่างประเทศ (International Labour Organisation – ILO) ออกแบบ สัญญาจ้างมาตรฐานสำหรับงานบ้านในประเทศไทย ขึ้นมา แต่วิธีการประกันสิทธิแบบนี้ยังไม่แพร่หลายนักเนื่องจากหลายคนไม่มีอำนาจต่อรองพอ หากเรียกร้องมากมีสิทธิเสี่ยงถูกเลิกจ้าง ทำให้แม้แต่สมาชิกกลุ่มลูกจ้างทำงานบ้านในประเทศไทยที่มีอยู่เกือบ 2,000 คน ก็มีโอกาสต่อรองกับนายจ้างจนได้เซ็นสัญญาเพียง 20 คนเท่านั้น

“นายจ้างหลายคนรู้กฎหมาย แต่อาจจะคิดว่าลูกจ้างทำงานบ้านศึกษามาน้อย พี่เลยอยากให้หลายคนรู้สิทธิของตนเองแล้วบอกเขา อย่ากลัว” พี่มาลีกล่าวส่งท้าย “อยากให้มองเราว่าเราทำงานกับสิ่งที่คุณรักให้คุณ คุณมีพ่อแม่ ลูก มีทรัพย์สินที่รัก คุณไม่อยากให้สวัสดิการที่ดีกับเขาหรือ”