จากเป็นประเด็นร้อนบนโลกออนไลน์หลังจาก ‘ลิซ่า’ ลลิษา มโนบาล ซูเปอร์สตาร์สาวชาวไทย ไปปรากฏตัวในรายการ Jimmy Kimmel Live ของ จิมมี คิมเมล พิธีกรชื่อดังชาวอเมริกัน เพื่อโปรโมตอัลบั้มใหม่ Alter Ego 

และมีการพูดถึงผลงานการแสดงในซีรีส์เรื่องแรกของลิซ่า “The White Lotus 3” ซึ่งเธอรับบทเป็นตัวละครชื่อ ‘มุก’ จนเป็นจุดเริ่มต้นที่ทำให้เกิดเสียงวิพากษ์วิจารณ์อย่างดุเดือดในหมู่ชาวเน็ตคนไทย 

โพสต์นี้ TODAY มาสรุปเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น พร้อมชวนตั้งข้อสังเกตหาที่มาที่ไปของกระแสเดือดที่เกิดขึ้นบนโลกออนไลน์ในเวลานี้ 

เกิดอะไรขึ้นในรายการ Jimmy Kimmel Live

ช่วงหนึ่งของการสัมภาษณ์ระหว่าง ลิซ่า กับ คิมเมล ในรายการ มีการพูดถึงซีรีส์เรื่อง “The White Lotus 3” จนมาถึงคำถามที่คิมเมลถามถึงความหมายของชื่อตัวละครที่ชื่อ ‘มุก’ ที่ลิซ่ารับบทเป็นตัวละครนี้ 

เริ่มจาก คิมเมลเปิดคำถามขึ้นมาว่า ‘มุก’ (Mook) ว่ามีความหมายในภาษาไทยว่าอะไร ซึ่งลิซ่าได้ตอบไปตามตรงว่า “มุก แปลว่า ไข่มุก (Pearl) 

จากนั้น คิมเมลก็พูดต่อขึ้นมาอีกว่า “แต่คำว่า Mook ในภาษาอังกฤษไม่ใช่คำที่มีความหมายดีเลยนะ มันเป็นคำแสลงที่หมายถึง ‘Dump’ (แปลเป็นไทยประมาณว่า พวกโง่ๆ) อะไรทำนองนั้น ไม่มีใครบอกคุณหรอ” 

หลังจากได้ยินแบบนั้น ลิซ่าจึงตอบกลับไปว่า “โอ้ ไม่! ไม่มีใครเคยบอกฉันถึงเรื่องนี้มาก่อนเลย แต่ก็ไม่เป็นไร เพราะมันเป็นชื่อของคนไทย” 

จากนั้นคิมเมลได้พูดสวนขึ้นมาอีกว่า “ตอนคุณอยู่ไทยอาจไม่ต้องกังวล แต่ที่นี่อาจเป็นปัญหา” 

ทำให้ลิซ่าได้ตอบกลับทันควันว่า “งั้นอย่าเรียกชื่อมุกที่นี่แล้วกันนะคะ” 

ชาวเน็ตจุดประเด็น พิธีกรถามแบบนี้เหมาะสมหรือไม่

ฟังดูเผินๆ นี่อาจเป็นแค่บทสนทนาสั้นๆ ระหว่างพิธีกรกับซูเปอร์สตาร์สาวที่คุยกันถึงบทบาทการแสดงในซีรีส์เรื่องแรกของลิซ่า 

แต่บทสนทนาทำให้ชาวเน็ตไทยบางกลุ่มตั้งคำถามขึ้นมาถึงความเหมาะสมของคำถามจากพิธีกร ถึงขั้นมีบางคนวิพากษ์วิจารณ์ว่านี่เป็นการหยิบเอาความแตกต่างทางภาษาขึ้นมาล้อเล่น ซึ่งถือเป็นเรื่องที่ไม่เหมาะสม และไม่เคารพความแตกต่างทางวัฒนธรรมอย่างยิ่ง 

คำวิจารณ์ที่ปรากฏบนโลกอินเทอร์เน็ต อย่างเช่น 

“บนโลกนี้ไม่ได้มีแค่ภาษาอังกฤษนะคะ” 

“พิธีกรคงไม่รู้ว่า ชื่อ Jimmy ถ้าอ่านเป็นภาษาไทยหมายถึงอะไร” 

“พิธีกรไม่ให้เกียรติแขกรับเชิญ และคนไทยเลย” 

ขณะที่ลิซ่า ได้รับการชื่นชมเป็นเสียงเดียวกันว่า เธอมีไหวพริบดีมากที่ตอบคำถามพิธีกรกลับไปได้อย่างมีวุฒิภาวะและตัดจบบทสนทนานี้อย่างรวดเร็ว 

สะท้อนภาพอัตนิยมทางวัฒนธรรมในโลกตะวันตก 

ในความเป็นจริง เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นลิซ่าในรายการ Jimmy Kimmel Live คงไม่อาจฟันธงได้อย่างชัดเจนว่า ถูกหรือผิด ขาวหรือดำ แม้แต่ชาวเน็ตไทยเอง แม้ส่วนใหญ่จะวิพากษ์วิจารณ์ในทางลบ แต่ก็มีบางส่วนที่ให้เหตุผลว่า นี่อาจเป็นแค่การหยอกล้อกันระหว่างพิธีกรกับแขกรับเชิญ ไม่ได้มีประเด็นที่จะต้องหยิบมาวิพากษ์วิจารณ์จนเป็นเรื่องใหญ่ 

แต่หนึ่งในภาพสะท้อนที่ปรากฏให้เห็นตอนนี้ จากถ้อยคำวิพากษ์วิจารณ์ต่างๆ บนโลกออนไลน์ เช่น คำพูดที่ว่า “โลกนี้ไม่ได้มีแค่ภาษาอังกฤษ” อาจสะท้อนถึงอคติต่อแนวคิดอัตนิยมทางวัฒนธรรม (ethnocentrism) หรือการมองว่าวัฒนธรรมของตนเองเหนือว่าวัฒนธรรมอื่น ซึ่งเป็นแนวคิดที่ถูกมองว่าฝังรากลึกอยู่ในสังคมตะวันตกมาเป็นเวลานาน 

อย่างกรณีของ จิมมี คิมเมล ซึ่งเป็นชาวอเมริกัน ที่ใช้ภาษาอังกฤษเป็นภาษาหลัก สิ่งที่สะท้อนออกมาจากคำพูดที่เขาพูดกับลิซ่าว่า “Mook ในภาษาอังกฤษเป็นคำแสลงที่มีความหมายสื่อถึงอะไรโง่ๆ” แล้วยังถามต่อด้วยว่า “ไม่มีใครบอกคุณเลยหรอ” 

จุดนี้เป็นจุดสำคัญที่อาจทำให้เกิดตีความว่า ลิซ่าซึ่งเป็นคนไทย แม้จะไม่ได้ใช้ภาษาอังกฤษเป็นภาษาหลัก แต่ก็ควรต้องมีความเข้าใจภาษาอังกฤษด้วย และการที่เขายังขยี้ต่อด้วยว่า “ถ้าใช้ชื่อ Mook ที่นี่อาจเป็นปัญหา” คำพูดนี้ของคิมเมลแสดงให้เห็นว่า เขามองจากมุมของความเป็นชาวตะวันตก ที่มองว่าภาษาอังกฤษเป็นภาษาสากล และทุกคนควรรู้ภาษาอังกฤษเพื่อไม่ให้เกิดปัญหาในการสื่อความหมาย

หากจะอธิบายให้เห็นภาพมากขึ้น กรณีนี้อาจเทียบกับการที่ประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ เพิ่งออกคำสั่งให้ภาษาอังกฤษเป็นภาษาทางการของสหรัฐฯ โดยเหตุผลว่า “การกำหนดให้คนที่อยู่ในสหรัฐฯ ใช้ภาษาอังกฤษ ไม่เพียงแต่จะเป็นการส่งเสริมการสื่อสาร แต่ยังช่วยให้ผู้ที่มาใหม่สามารถหลอมเข้าเป็นส่วนหนึ่งของชุมชน มีส่วนร่วมในขนบธรรมเนียมแห่งชาติ และยังช่วยตอบแทนสังคมอเมริกันได้”

ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงการมองผ่านเลนส์ของชาวตะวันตกที่รู้สึกว่าทุกคนควรพูดและเข้าใจภาษาอังกฤษ โดยไม่เกี่ยวว่าจะมาจากประเทศใด หรือมีพื้นเพทางวัฒนธรรมอย่างไร