รู้จัก “เหม่ยถวน-เตี่ยนผิง” แพลตฟอร์มฟู้ดเดลิเวอรี่จากจีน หนึ่งเดียวของเอเชียที่มีกำไร

ฟู้ดเดลิเวอรี่เป็นอีกหนึ่งธุรกิจที่ดูเผินๆ เหมือนจะเป็นธุรกิจที่ทำกำไรได้ดี เนื่องจากเจ้าของแพลตฟอร์มสามารถเก็บค่าส่งอาหารจากผู้ซื้อ และเก็บค่าธรรมเนียม รวมถึงค่าโฆษณาจากร้านอาหารได้

แต่ในความจริงแล้ว เจ้าของแพลตฟอร์มฟู้ดเดลิเวอรี่ 4 เจ้าหลักในไทยทุกเจ้า ทั้งแกร็บ, ฟู้ดแพนด้า, ไลน์แมน และโกเจ็ก (ชื่อเดิมคือ เก็ท) ล้วนทำธุรกิจในไทยมาโดยมีผลประกอบการขาดทุนทั้งสิ้น
นับเฉพาะ 3 ปีหลังสุด ทั้ง 4 เจ้าข้างต้นขาดทุนรวมกันเป็นเงินกว่า 6 พันล้านบาทแล้ว

และที่จริงก็ไม่ใช่เฉพาะในประเทศไทยเท่านั้น เพราะในสหรัฐฯ เอง ยักษ์ใหญ่ 2 เจ้าอย่างอูเบอร์ อีทส์ (Uber Eats) และดอร์แดช (DoorDash) ก็ยังไม่สามารถพลิกผลประกอบการจนกำไรได้

แต่ในช่วงปีที่ผ่านมา มีเจ้าของแพลตฟอร์มฟู้ดเดลิเวอรี่เจ้าหนึ่ง ซึ่งสามารถทำกำไรได้โดยเหนือความคาดหมายของหลายคน เจ้านั้นคือ เหม่ยถวน เตี่ยนผิง (Meituan-Dianping) ของประเทศจีน

โดยปีที่แล้ว (2019) เหม่ยถวนฯ ทำกำไรไปกว่า 330 ล้านดอลลาร์ หรือประมาณ 1 หมื่นล้านบาทไทย และส่งผลให้ตอนนี้เหม่ยถวนฯ กลายเป็นบริษัทเทคโนโลยีที่มีมูลค่ามากที่สุดอันดับ 3 ของจีน เป็นรองเพียงเทนเซ็นต์ (Tencent) และอาลีบาบา (Alibaba)

แต่ความสำเร็จของเหม่ยถวนฯ ก็ไม่ใช่สิ่งที่เจ้าของแพลตฟอร์มฟู้ดเดลิเวอรี่จากประเทศอื่นจะเลียนแบบได้ง่ายๆ

เรื่องแรกเลยคือเรื่องการแข่งขัน ปัจจุบันในประเทศจีนมีแพลตฟอร์มฟู้ดเดลิเวอรี่อยู่เพียง 2 เจ้าเท่านั้น คือ เหม่ยถวนฯ ที่มีส่วนแบ่งตลาดกว่า 65% ส่วนอีกเจ้าคือ เอ้อเลอมา (Ele.me) ที่มีอาลีบาบาเป็นผู้ถือหุ้น

ความที่มีผู้เล่นในตลาดเพียง 2 เจ้า ประกอบกับการที่เหม่ยถวนฯ เป็นเจ้าใหญ่กว่า ทำให้มีฐานผู้ใช้เยอะมากกว่า 430 ล้านคน และโดยเฉลี่ยแล้วผู้ใช้เหม่ยถวนฯ แต่ละคนสั่งอาหารปีละ 26-27 ครั้ง ทำให้ในปีล่าสุด มีการสั่งอาหารผ่านแอปฯ เหม่ยถวนฯ กว่า 11,500 ล้านครั้ง ซึ่งเป็นปริมาณ (volume) ที่แพลตฟอร์มอื่นไม่สามารถเทียบได้

นอกจากนี้ ยังมีปัจจัยเรื่องเมืองและประชากรด้วย เนื่องจากในจีนมีเมืองจำนวนมากที่เป็นเมืองขนาดใหญ่ ประชากรมากกว่า 1 ล้านคน

เมืองที่หนาแน่นแบบนี้เอื้อต่อการทำธุรกิจฟู้ดเดลิเวอรี่ เนื่องจากต้นทุนค่าขนส่งในระยะทางใกล้ๆ ในเมืองที่หนาแน่น ย่อมถูกกว่าการเดินทางในเมืองที่มีพื้นที่ใหญ่แต่มีคนอยู่น้อย

ในสหรัฐฯ มีเมืองที่ประชากรมากกว่า 1 ล้านคนเพียงไม่กี่สิบเมือง ในขณะที่ในจีนมีเมืองแบบนี้นับร้อยเมือง ส่วนในไทยเอง เมืองที่หนาแน่นขนาดนี้คงมีแค่กรุงเทพฯ เท่านั้น

ดังนั้นในแง่ของพื้นที่เมืองและประชากร การที่เหม่ยถวนฯ ทำธุรกิจอยู่ในจีนที่มีเมืองใหญ่จำนวนมาก จึงได้เปรียบในมุมนี้

และส่วนสุดท้ายที่ทำให้เหม่ยถวนฯ มีกำไรได้ เกิดจากตัวแอปฯ เองที่ปัจจุบันมีลักษณะที่เรียกว่า “ซูเปอร์แอปฯ” (Superapp) คือเป็นแอปฯ ที่บรรจุฟังก์ชั่นหลากหลายเอาไว้ ตั้งแต่สั่งอาหาร จองห้องพัก จองตั๋วรถไฟ ซื้อสินค้าออนไลน์ ไปจนถึงทำธุรกรรมทางการเงิน

การเป็นซูเปอร์แอปฯ ทำให้เหม่ยถวนฯ สามารถทำกำไรได้จากธุรกรรมอื่นๆ ที่มีมาร์จิ้นกำไรสูงกว่า ในขณะเดียวกันก็ใช้ฟู้ดเดลิเวอรี่เป็นตัวดึงดูดให้คนคุ้นเคยกับการใช้แอปฯ โดยถ้าไปดูโครงสร้างรายได้ของเหม่ยถวนฯ จะเห็นว่ารายได้เกือบ 60% ยังคงมาจากธุรกิจฟู้ดเดลิเวอรี่ แต่กำไรส่วนใหญ่มาจากฟังก์ชั่นอื่นๆ ที่อยู่ในแอปฯ

ดังนั้นแล้ว หนึ่งในกลยุทธ์สำคัญของเหม่ยถวนฯ คือการทำให้ตัวเองกลายเป็นแอปฯ สามัญประจำมือถือ ทำให้ผู้ใช้ติดด้วยฟังก์ชั่นฟู้ดเดลิเวอรี่ แล้วไปหากำไรจากฟังก์ชั่นอื่นๆ ในแอปฯ ที่มาร์จิ้นกำไรสูงกว่าแทน

และอย่างที่นักวิเคราะห์คนหนึ่งเคยพูดไว้ว่า “ในที่สุดแล้วมีโอกาสเยอะมากๆ ที่เหม่ยถวนฯ จะเป็นผู้ครองอุตสาหกรรมบริการทั้งหมด ถ้าคุณคิดจะซื้อสินค้า คุณไปที่อาลีบาบา ถ้าคุณคิดถึงบริการรูปแบบใดๆ ก็ตาม คุณไปที่เหม่ยถวนฯ”

สำหรับในประเทศไทยเอง แม้ว่าในขณะนี้จะยังไม่มีผู้ประกอบการฟู้ดเดลิเวอรี่เจ้าไหนทำกำไรได้ แต่หากในอนาคตเกิดการรวมกิจการกัน จนทำให้เหลือผู้เล่นในตลาดน้อยราย ก็มีโอกาสที่แพลตฟอร์มฟู้ดเดลิเวอรี่ในไทยก็จะพลิกกลับมาทำกำไรได้ในอนาคต

บทความโดย กฤดิกร เผดิมเกื้อกูลพงศ์

อ้างอิงข้อมูล
https://www.ft.com/…/7b566b44-1cda-11ea-9186-7348c2f183af
https://www.ft.com/…/44ad94b0-8e08-11ea-9e12-0d4655dbd44f
https://www.techinasia.com/deep-dive-online-food-delivery…