‘ญี่ปุ่น’ บ้านร้างพุ่งไม่หยุด ปีหน้าอาจถึง 10 ล้านหลัง

ปัญหาบ้านไร้คนอยู่อาศัยในญี่ปุ่นดูเหมือนจะไม่คลี่คลายลงได้ง่ายๆ หลังล่าสุด Nikkei Asia รายงานว่าจำนวนบ้านร้างในญี่ปุ่นอาจพุ่งขึ้นแตะถึง 10 ล้านยูนิตในปี 2023 จากปี 2018 ที่อยู่ที่ 8.49 ล้านยูนิต

ซึ่งนี่เป็นผลมาจากการดำเนินนโยบายการเคหะของรัฐบาลในช่วงทศวรรษที่ 2000 (ปี 1990-1999) และเพิกเฉยต่อประเด็นจำนวนประชากรลดลง จากอัตราการเกิดลดลง

ข้อมูลจากกระทรวงกิจการภายในและการสื่อสาร ระบุว่า ในปี 2018 ญี่ปุ่นมีที่อยู่อาศัยรวม 62.41 ล้านยูนิต ซึ่งสถาบันวิจัยโนมูระคาดว่าจำนวนจะเพิ่มขึ้นเป็น 65.46 ล้านในปี 2023

ขณะที่สถาบันวิจัยประชากรและประกันสังคมแห่งชาติ คาดการณ์ว่าในปี 2023 จำนวนครัวเรือนจะพุ่งขึ้นไปแตะระดับสูงสุดที่ 54.19 ล้านครัวเรือน โดยจำนวนครัวเรือนยังคงเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องแม้จะมีจำนวนประชากรลดลง เนื่องจากผู้คนอาศัยอยู่ตามลำพังมากขึ้น รวมถึงจำนวนคนที่ยังไม่แต่งงานเพิ่มขึ้นด้วย

“แต่เมื่อจำนวนครัวเรือนหยุดเติบโต จำนวนหน่วยที่อยู่อาศัยส่วนเกินอาจเพิ่มขึ้นอีกเป็น 20 ล้าน หรือ 30 ล้านได้ในอนาคต” เคน มิอุระ ศาสตราจารย์แห่งบัณฑิตวิทยาลัยวิศวกรรมศาสตร์ของมหาวิทยาลัยเกียวโต กล่าว

ทั้งนี้ ตั้งแต่สิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่ 2 ญี่ปุ่นก็ประสบปัญหาการขาดแคลนที่อยู่อาศัยอย่างเฉียบพลัน จนกระทั่งช่วงทศวรรษ 1960 (ปี 1950-1959) ประเด็นดังกล่าวกระตุ้นให้รัฐบาลออกกฎหมายเพื่อส่งเสริมการสร้างบ้าน ส่งผลให้ปัญหาขาดแคลนที่อยู่อาศัยสิ้นสุดลงในปี 1973

แต่การก่อสร้างบ้านใหม่ยังคงดำเนินต่อไปด้วยความเร็วมากกว่า 1 ล้านยูนิตต่อปีตลอดช่วงทศวรรษ 2000

“แม้ว่าคาดว่าจำนวนประชากรจะลดลง แต่รัฐบาลไม่ได้เปลี่ยนนโยบายและผลักดันให้อุตสาหกรรมการเคหะสร้างบ้านเพิ่ม” มิอุระกล่าว

โดยอัตราเร่งของการสร้างบ้านในญี่ปุ่นมาเร่งตัวขึ้นตั้งแต่ปีงบประมาณ 2013-2017 ซึ่งสถาบันวิจัยโนมูระคาดการณ์ว่าจำนวนบ้านที่ไม่มีคนอยู่จะเพิ่มขึ้นอย่างมากหลังปี 2023 โดยคาดการณ์ว่าจะถึง 23.03 ล้านหลังในปี 2038 หากอัตราการรื้อถอนบ้านช้าลง

จำนวนบ้านที่มากเกินไปของญี่ปุ่น ส่วนหนึ่งดีมานด์บ้านมือสองก็อ่อนแอลงด้วย โดยบ้านเก่าไม่ค่อยได้รับความนิยมเท่าไหร่แล้ว เนื่องจากหลายหลังไม่เป็นไปตามมาตรฐานแผ่นดินไหวและการประหยัดพลังงาน

ผู้เชี่ยวชาญในอุตสาหกรรมรายหนึ่งกล่าวว่า นี่เป็นผลมาจากการที่รัฐบาลและอุตสาหกรรมที่อยู่อาศัย ให้ความสำคัญกับปริมาณมากกว่าคุณภาพ

โดยตามเอกสารนโยบายการเคหะของรัฐบาลในปี 2021 ระบุว่า ในบ้านเรือนจำนวน 53.6 ล้านหลัง มีอยู่ 7 ล้านที่หลังไม่ได้มาตรฐานเพียงพอตามข้อกำหนดมารตรฐานที่อยู่อาศัยต่อแผ่นดินไหวที่เพิ่งอัพเดตในปี 2018

นอกจากนี้ บ้านเรือนอีก 34.5 ล้านยูนิตที่ผ่านมาตรฐานแผ่นดินไหวฉบับใหม่ กลับไม่ผ่านมาตรฐานด้านการประหยัดพลังงาน

โดยบ้านมือสองมีสัดส่วนราว 14% ในตลาดที่อยู่อาศัยของญี่ปุ่น เทียบกับสหรัฐอเมริกาและสหราชอาณาจักรที่มีสัดส่วนอยู่ที่ 80% และ 90% ตามลำดับ และแนวโน้มสัดส่วนบ้านมือสองไร้คนอยู่ก็จะเพิ่มขึ้นอีก เว้นแต่ว่าคุณภาพบ้านจะดีขึ้น

มิอุระ กล่าวว่า มี 2 วิธีในการลดที่อยู่อาศัยส่วนเกิน ในยามที่จำนวนประชากรลดลงเช่นนี้ คือ 1.เพิ่มดีมานด์ให้กับบ้านร้างเหล่านี้ แต่ก็คงไม่ง่ายนัก เพราะอย่างที่กล่าวไปว่าคนญี่ปุ่นไม่ชอบบ้านเก่าเท่าไหร่นัก

มิอุระกล่าวอีกว่า อย่างไรก็ตาม ผู้สูงอายุและครัวเรือนที่มีพ่อหรือแม่เลี้ยงเดี่ยวมักมีปัญหาในการหาบ้าน ดังนั้นหากภาคส่วนต่างๆ ของรัฐบาล ส่งเสริมสวัสดิการและแบ่งปันข้อมูลที่อยู่อาศัย บ้านร้างเหล่านี้ก็จะสามารถถูกนำไปใช้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น

ส่วนอีกทางหนึ่งในการลดจำนวนบ้านร้างคือ การส่งเสริมการรื้อถอนบ้านร้าง ซึ่งรัฐบาลควรส่งเสริมอุตสาหกรรมที่เชี่ยวชาญด้านการรื้อถอนบ้าน รวมถึงเสนอสิ่งจูงใจอื่นๆ เช่น มาตรการทางภาษี ให้กับเจ้าของบ้าน หากต้องการส่งเสริมการรื้อถอนบ้านร้างด้วย

อ้างอิง: https://asia.nikkei.com/Spotlight/Datawatch/More-empty-homes-Japan-s-housing-glut-to-hit-10m-in-2023