เราจะยังสามารถเฉลิมฉลองและต้อนรับวันแม่ในปีนี้ด้วยความซาบซึ้งได้อย่างไร เมื่อสื่อบันเทิงและสังคมออนไลน์กำลังบูลลี่และไล่ล่านักแสดงสาวที่ตกเป็นข่าวซุบซิบว่าท้องไม่พร้อม

“ปลดฟ้าแล่บ “คุณแม่เลี้ยงเดี่ยว” ป่องกลางกอง! เพื่อนสนิทเมาท์ “ใครเป็นพ่อเด็ก” (Manager Online 6 สิงหาคม 2563)

“แม่เลี้ยงเดี่ยว” ถูกชาวเน็ตงัดหลักฐาน “โอละพ่อ…ลูกใครหว่า” (NineEntertain 6 สิงหาคม 2563)

ป่องกลางกอง ปลดฟ้าผ่า มดดำเผยใคร คดีพลิก ดาราสาวไลฟ์สดโชว์จะจะ (Khaosod Online 7 สิงหาคม 2563)

เหตุใดการตั้งครรภ์ไม่พร้อมจึงต้องถูกบูลลี่และไล่ล่า?  เหตุใดการตั้งครรภ์จึงเป็นเหตุให้ถูกสั่งปลด เลิกจ้าง? นี่คือมาตรฐานเชิงซ้อนทางศีลธรรมมักมุ่งตีตราผู้หญิง การตั้งครรภ์ไม่ได้ถูกทำให้เป็นความรับผิดชอบอย่างเท่าเทียมระหว่างหญิงชาย การให้กำเนิดและเลี้ยงดูเด็กถูกกำหนดอย่างตายตัวให้เป็นหน้าที่ของผู้หญิงโดยเงื่อนไขทางธรรมชาติและวัฒนธรรม สังคมมักลงโทษแม่เบี่ยงเบน และตอกย้ำคุณธรรมความเป็นแม่ตามกระแสขนบนิยมเสมอ

ความโรแมนติกของความเป็นแม่และการปฏิเสธ

ความเป็นแม่ถูกทำให้เป็นสุดยอดของอุดมคติของความเป็นหญิง ความโรแมนติกของความเป็นแม่ถูกให้ความหมายไว้ว่า ผู้หญิงทุกคนเกิดมาเพื่อทำหน้าที่แม่ แม่ที่ดีต้องเสียสละและอุทิศตนเพื่อลูก สามี และครอบครัว แม้ไม่สามารถสร้างครอบครัวที่สมบูรณ์แบบ อย่างน้อยผู้หญิงต้องรักษาความเป็นแม่ที่ดีไว้ตราบลมหายใจสุดท้าย y

การตั้งคำถามเพื่อปฏิเสธความโรแมนติกของความเป็นแม่เริ่มต้นขึ้นในการเคลื่อนไหวสตรีนิยมคลื่นลูกที่ 2 นับแต่ทศวรรษ 1970 เป็นต้นมา เอเดรียน ริช ผู้บุกเบิกการศึกษาเรื่องความเป็นแม่ จากงานเขียน Adrienne Rich (1986) Of Woman Born: Motherhood as Experience and Institution เสนอแนวความคิดว่า ระบบชายเป็นใหญ่เป็นหัวใจของการกดขี่ผู้หญิง อำนาจของพ่อ คือ ระบบของครอบครัว อุดมการณ์ การเมือง ผู้ชายเป็นผู้กำหนดการกระทำของผู้หญิงผ่านการใช้กำลัง ประเพณี พิธีกรรม กฎหมาย ภาษา การศึกษา ฯลฯ แม้แต่ความเป็นแม่ก็ถูกกำหนดโดยอำนาจของพ่อ ผู้หญิงถูกทำให้เชื่อว่า ถ้าใครไม่ใช่แม่ก็ไม่ใช่ผู้หญิงที่แท้จริง   ประสบการณ์ความเป็นแม่หรือกามารมณ์ระหว่างหญิงชายถูกนำไปรับใช้ผลประโยชน์ของผู้ชาย ดังนั้นพฤติกรรมที่สวนทางกับหน้าที่ดังกล่าวก็จะถูกมองว่าเป็นความเบี่ยงเบนหรือเป็นอาชญากร เช่น การมีลูกโดยไม่มีพ่อ การทำแท้ง หญิงรักหญิง ความเป็นแม่และกามารมณ์ระหว่างหญิงชายจึงถูกอ้างว่าเป็นสัจธรรม เป็นธรรมชาติ ไม่เปิดให้มีการตั้งคำถาม

ในความเห็นของ Rich เชื่อว่า ความเป็นแม่ไม่ใช่ธรรมชาติ ไม่มีสิ่งที่เรียกว่าสัญชาตญาณความเป็นแม่แต่เป็นความเชื่อที่ถูกสร้างขึ้นมาจากชายเป็นใหญ่  ในสังคมปัจจุบันระบบคิดชายเป็นใหญ่ได้พัฒนากลวิธีในการทำให้ผู้หญิงยอมรับในบทบาทความเป็นแม่อย่างแยบยลโดยผ่าน อุดมการณ์การสืบพันธุ์ และอุดมการณ์ความรักที่มีต่อผู้ชาย เป้าหมายของ Rich มิใช่การล้มล้างความเป็นแม่ แต่ต้องการที่จะทำลายสถาบันของความเป็นแม่ เพื่อเป็นการปลดปล่อยพลังการสร้างสรรค์ การอยู่รอดของชีวิต เพื่อให้การเป็นแม่เป็นเหมือนการทำงานอื่นในสังคมที่ผู้หญิงจะต้องเข้าไปมีบทบาท

Of Woman Born: Motherhood as Experience and Institution งานเขียนยุคบุกเบิกที่ตั้งคำถามเกี่ยวกับความเป็นแม่                             

กว่าทศวรรษจากกรณีเบนโล วงการบันเทิงไม่เคยหยุดบูลลี่นักแสดงหญิง

ในอุตสาหกรรมบันเทิง นี่ไม่ใช่ครั้งแรกของการบูลลี่ไล่ล่านักแสดงหญิงท้องไม่พร้อม กรณีที่โด่งดังที่สุดย้อนกลับไปเมื่อสิบกว่าปีก่อน เมื่อปี 2548 เมื่อดาราสาวระดับแนวหน้าของประเทศตั้งครรภ์ไม่พร้อม สื่อให้สมญานามแก่เธอว่า “เบนโล” ซึ่งนักแสดงสาวอ้างว่าดื่มยาบำรุงเลือด “เบนโล”จึงทำให้ร่างกายดูอ้วนแต่เธอไม่ได้ท้อง ส่งผลให้เธอถูกไล่ล่าโดยสื่อและสังคม จนต้องออกจากวงการไประยะหนึ่งเพื่อหลบไปคลอดลูกที่ต่างประเทศ  ก่อนและหลังกรณี “เบนโล” การตั้งท้องของนักแสดงหญิงไม่เคยหลุดหายไปจากการเป็นเหยื่อในพาดหัวข่าวบันเทิง

จากมุมมองของสตรีนิยมคลื่นลูกที่ 2 ความเป็นแม่คือกับดักที่แนบเนียนที่สุดในการกักขังผู้หญิง เพราะหากปฏิเสธความเป็นแม่ตามกรอบขนบ เช่น ท้องไม่พร้อม ท้องไม่มีพ่อ แม่เลี้ยงเดี่ยว แม่วัยใส แม่ใจยักษ์ สังคมจะใช้ความชอบธรรมตามมาตรฐานเชิงซ้อนทางศีลธรรมตีตราผู้หญิงคนนั้น

ความเป็นแม่นอกขนบของนักแสดงหญิงเป็นการทับซ้อนของอัตลักษณ์ชายขอบและอัตลักษณ์กระแสหลัก ที่มีทั้งเรื่อง ความเป็นหญิง วัย อาชีพ สภาพร่างกาย ชนชั้น ฐานะ ซ้อนอยู่ในตัวคนเดียวกัน ที่เพิ่มเติมความรุนแรงเข้ามาก็คือ ยิ่งนักแสดงหญิงอยู่ในชนชั้นกระแสหลักที่ถูกคาดหวังสูงว่าจะต้องเป็นผู้รักษาศีลธรรมความเป็นหญิงดี ก็ยิ่งตกเป็นเป้าหมายของการถูกตีตราได้ง่าย การท้องไม่พร้อมไม่ใช่เรื่องผิด  แต่สังคมต่างหากที่ผิดและกำลังป่วยหนัก เพราะโยนบาปในเรื่องนี้ให้ผู้หญิง ปล่อยให้เป็นการเผชิญชะตากรรมโดยลำพังของปัจเจก โดยปราศจากความเคารพและรับผิดชอบในคุณค่าของความเป็นแม่ที่เธอเหล่านี้เลือกที่จะเป็น

การย่ำอยู่กับที่ในเรื่องสิทธิความเป็นแม่

อีกนัยหนึ่งของการบูลลี่ความเป็นแม่นอกขนบสะท้อนให้เห็นการย่ำอยู่กับที่ของการเคลื่อนไหวด้านสิทธิความเป็นธรรมทางเพศในประเด็นความเป็นแม่ แม้หลายปีที่ผ่านมาภาคประชาสังคมจะทำงานอย่างหนักเพื่อยกระดับสิทธิของแม่นอกขนบ เช่น ในเรื่องสิทธิแม่วัยใส แต่ก็ยังเป็นการขับเคลื่อนในแง่การนำแม่วัยใสกลับสู่ระบบการศึกษาและครอบครัว ทว่าปัญหาที่ใหญ่กว่านั้นคือ การตีตราแม่วัยใส ผู้หญิงท้องไม่พร้อม ผู้หญิงตั้งครรภ์นอกสถาบันการแต่งงาน แม่เลี้ยงเดี่ยว การบูลลี่และถูกไล่ล่าแม่มดยังคงดำรงอยู่ กลุ่มเปราะบางในเรื่องนี้ นอกจากแม่วัยรุ่นแล้วก็ยังมีแม่ที่เป็นนักแสดงซึ่งตกอยู่ภายใต้วาทกรรมที่ผิดพลาดว่า พวกเธอเป็น “บุคคลสาธารณะ” สื่อย่อมสามารถก้าวล่วงความเป็นส่วนตัวได้นั้นถือเป็นความคิดบิดเบี้ยวของสังคม นักแสดงเป็นเพียง “บุคคลที่สาธารณะสนใจ” เท่านั้น ดังนั้นพวกเธอจึงสมควรได้รับการคุ้มครองเรื่องความเป็นส่วนตัว หากผู้หญิงตัดสินใจตั้งครรภ์ไม่ว่ากรณีใดๆก็ควรเป็นเรื่องที่ต้องชื่นชมยินดีมิใช่การไล่ล่าตีตรา ศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ สิทธิและเสรีภาพของบุคคลบนเนื้อตัวร่างกายย่อมได้รับความคุ้มครองตามรัฐธรรมนูญที่มิยอมให้การเลือกปฏิบัติด้วยเหตุแห่งเพศสามารถกระทำได้