ร่องลึกนันไก (Nankai Trough) เป็นจุดที่ถูกจับตาว่ามีโอกาสเกิดแผ่นดินไหวขนาดใหญ่และรุนแรงมาก ขนาดที่เรียกได้ว่าเป็น ‘อภิมหาแผ่นดินไหว(megaquake) ในอนาคตอันใกล้นี้ซึ่งจะมาพร้อมกับภัยพิบัติอื่นๆที่ตามมาอีกมากมายไม่ว่าจะเป็นสึนามิอาคารพังถล่มหรืออาจถึงขั้นทำให้เกิดไฟไหม้กินพื้นที่เป็นวงกว้าง

แม้จะมีการคาดการณ์ว่า มหันตภัยรุนแรงอาจเกิดขึ้นในอีก 30 ปีข้างหน้าแต่ปัจจุบันรัฐบาลญี่ปุ่นมีคณะทำงานเพื่อเฝ้าระวังแผ่นดินไหวขนาดใหญ่บริเวณร่องลึกนันไกเพื่อจับตาความเคลื่อนไหวประเมินผลกระทบและที่สำคัญคือการวางแผนเตรียมรับมือกับสถานการณ์เลวร้ายที่สุดที่อาจจะเกิดขึ้น

โดยมีการจัดทำระบบข้อมูล และประเมินสถานการณ์อย่างต่อเนื่องมาตั้งแต่ปี 2019 ทั้งยังชี้แจงต่อประชาชนอย่างชัดเจนว่าจะเผยแพร่ข้อมูลที่จำเป็นเมื่อมีโอกาสสูงที่จะเกิดแผ่นดินไหวในบริเวณดังกล่าว

รัฐบาลญี่ปุ่นย้ำว่า ที่มีการเตรียมการแบบนี้ ไม่ได้ต้องการให้ประชาชนตื่นตระหนก เพียงแต่อยากให้ตื่นตัวและเตรียมความพร้อมเพื่อลดความสูญเสียให้เกิดขึ้นน้อยสุด

ทำความรู้จัก ร่องลึกนันไก

ร่องลึกนันไก หรือ Nankai Trough เป็นร่องน้ำลึกรูปตัว U ใต้ทะเล อยู่ทางชายฝั่งด้านตะวันตกเฉียงใต้ของญี่ปุ่น ทอดตัวห่างจากฝั่งไปประมาณ 900 กิโลเมตร

บริเวณนี้เป็นที่ตั้งของรอยเลื่อนที่มีชื่อว่า นันไกเมกะทรัสต์ (Nankai megathrust) ซึ่งเป็นแนวมุดตัวที่แผ่นทะเลฟิลิปปินส์ค่อยๆ เคลื่อนเข้าไปใต้แผ่นเปลือกโลกยูเรเซีย ด้วยความเร็ว 3-5 เซนติเมตรต่อปี ในลักษณะที่เป็นรอยเลื่อนย้อนมุมต่ำ คือมีความเอียงน้อยกว่า 45 องศาซึ่งระดับมุมเทที่ถูกจัดว่าอัตรายมีโอกาสทำให้เกิดแผ่นดินไหวรุนแรงหรือคลื่นสึนามิขนาดใหญ่ขึ้นมาได้

ทำไมญี่ปุ่นต้องกลัว จนถึงขั้นเตรียมการ

อย่างที่กล่าวมาตอนต้นว่า ด้วยลักษณะทางภูมิศาสตร์ของร่องลึกนันไก มีโอกาสสูงที่จะเกิดแผ่นดินไหวขนาดใหญ่และมีความรุนแรงมาก และถ้าพิจารณาจากสถิติการเกิดแผ่นดินไหวในบริเวณดังกล่าวที่ผ่านมาในอดีต แต่ละครั้งล้วนแต่มีความรุนแรง ส่วนใหญ่เป็นแผ่นดินไหวขนาด 8 ขึ้นไป

โดยแผ่นดินไหวบริเวณร่องลึกนันไกที่มีการบันทึกไว้เป็นครั้งแรก เกิดเมื่อปี ค.ศ 684 ขนาด 8.4 และครั้งล่าสุดที่เกิดขึ้น บันทึกไว้เมื่อวันที่ 21 ธันวาคม 1946 ขนาด 8.0

อย่างไรก็ตาม มีการตั้งข้อสังเกตว่า แผ่นดินไหวรุนแรงบริเวณนี้จะเกิดขึ้นในทุกๆ 100-200 ปี ส่งผลนักธรณีวิทยาคาดการณ์ว่า หลังเกิดแผ่นดินไหวครั้งสุดท้ายเมื่อปี 1946 แล้วแผ่นดินไหวร่องลึกนันไกอาจจะมีโอกาสที่จะเกิดขึ้นอีกครั้งในอนาคตอันใกล้

โดยรัฐบาลญี่ปุ่นเคยประเมินว่า มีความเป็นไปได้ประมาณ 70-80% ที่จะเกิดแผ่นดินไหวขนาด 8-9 ในช่วง 20-30 ปีต่อจากนี้ ซึ่งอาจจะส่งผลให้เกิดสึนามิสูงกว่า 10 เมตร แต่ไม่สามารถคาดเดาเวลา หรือระบุสถานที่ที่ชัดเจนได้

ความเสียหายจะมากขนาดไหน

ที่ผ่านมารัฐบาลญี่ปุ่นทำการเก็บรวบรวมข้อมูลและศึกษาเรื่องนี้มาตลอดและออกรายงานเกี่ยวกับผลกระทบที่คาดว่าจะเกิดขึ้นให้สาธารณชนรับรู้เป็นระยะๆ

รายงานฉบับล่าสุด เพิ่งได้รับการเปิดเผยออกมาเมื่อวานนี้ (31 มี.ค.) ระบุว่า ทีมผู้เชี่ยวชาญเฉ​พาะกิจประเมินว่า ในกรณีเลวร้ายสุด เกิดแผ่นดินไหวรุนแรง สูงถึง ขนาด 9 บริเวณร่องลึกนันไก ในช่วงกลางดึกของฤดูหนาว อาจทำให้มีผู้เสียชีวิตสูงถึง 298,000 คน ในญี่ปุ่น และจะต้องอพยพประชาชนมากถึง 12.3 ล้านคน หรือคิดเป็น 10% ของประชากรทั้งประเทศ

ขณะเดียวกัน ยังมีการปรับเพิ่มการคาดการณ์ความเสียหายทางเศรษฐกิจที่อาจจะเกิดขึ้น โดยคาดว่ามูลค่าความเสียหายจะสูงถึง 270.3 ล้านล้านเยน เพิ่มขึ้นจากประมาณการเดิมที่คาดว่าจะเสียหายราว 214.2 ล้านล้านเยนโดยให้เหตุผลว่ามีปัจจัยด้านเงินเฟ้อและข้อมูลทางภูมิศาสตร์บ่งชี้ว่าพื้นที่ที่จะถูกน้ำท่วมอาจขยายวงกว้างขึ้น

ทั้งนี้ ญี่ปุ่นเป็นประเทศที่เสี่ยงต่อแผ่นดินไหวมากเป็นอันดับต้นๆ ของโลก เนื่องจากตั้งอยู่บนรอยต่อของเปลือกโลกถึง 4 แผ่นส่งผลให้ทั้งรัฐบาลและประชาชนชาวญี่ปุ่นเตรียมความพร้อมในการรับมือกับแผ่นดินไหวอยู่ตลอด