ดราม่า Nikola Corp. เมื่อสตาร์ทอัพ 9 แสนล้าน ถูกกล่าวหาปั้นน้ำเป็นตัว

ในแวดวงธุรกิจสตาร์ทอัพตอนนี้ กำลังฮือฮาถึงสิ่งที่เกิดขึ้นกับบริษัทนิโคลา (Nikola Corp.) สตาร์ทอัพมูลค่ากว่า 9 แสนล้านบาท เจ้าของไอเดียพัฒนารถบรรทุกพลังงานไฟฟ้าและไฮโดรเจน ซึ่งถูกกล่าวหาว่า สร้างเรื่องการพัฒนาทั้งหมดเพื่อหลอกเงินจากนักลงทุน จนมีหลายบริษัทยักษ์ใหญ่หลงเชื่อ

เรื่องราวลุกลามไปถึงขั้นที่ผู้ก่อตั้งและซีอีโอของบริษัทประกาศลาออก จนถูกจับตาว่า เขาอาจเชิดเงินหนี

ที่มาที่ไปของเรื่องนี้เป็นอย่างไร วันนี้ workpointTODAY จะเล่าตั้งแต่ต้น สรุปเป็นข้อๆ ดังนี้

1. นิโคลา (Nikola Corp.) เป็นสตาร์ทอัพดาวรุ่งที่ประกาศตัวจะผลิตรถบรรทุกพลังงานไฟฟ้าและพลังงานไฮโดรเจน ก่อตั้งโดยเทรวอร์ มิลตัน (Travor Milton) ซึ่งดำรงตำแหน่งซีอีโอของบริษัทด้วย

ชื่อบริษัทนิโคลา ตั้งชื่อตามนิโคลา เทสลา (Nikola Tesla) เช่นเดียวกับเทสลา (Tesla) ค่ายรถยนต์ไฟฟ้าชื่อดังของนายอีลอน มัสก์ (Elon Musk) โดยนายนิโคลา เทสลา เป็นวิศวกรไฟฟ้าผู้คิดค้นไฟฟ้ากระแสสลับ ซึ่งเป็นระบบไฟฟ้าที่ใช้กันอยู่ทุกวันนี้

2. เมื่อวันที่ 1 ธันวาคม 2559 นิโคลาเปิดตัวนิโคลา วัน (Nikola One) ต้นแบบรถบรรทุกพลังงานไฟฟ้า โดยนายมิลตัน ซีอีโอของนิโคลาระบุในตอนนั้นว่า รถบรรทุกต้นแบบคันนี้สามารถใช้งานได้จริงแล้ว ก่อนจะมีการเผยแพร่วีดีโอโปรโมทในปี 2561

หลายฝ่ายมองว่ารถบรรทุกพลังงานไฟฟ้าของนิโคลาจะเป็นจุดเปลี่ยนต่ออุตสาหกรรมขนส่งที่มีส่วนช่วยลดโลกร้อน และนั่นทำให้ราคาหุ้นของนิโคลาพุ่งกระฉูด จนบริษัทนิโคลามีมูลค่าในตลาดสูงสุดถึง 30,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ หรือเฉียด 1 ล้านล้านบาททีเดียว

3. ไอเดียรถบรรทุกไฟฟ้าของนิโคลายังทำให้ค่ายรถยนต์เจเนอรัลมอเตอร์ส หรือ GM สนใจร่วมลงทุนด้วย โดย GM เพิ่งประกาศซื้อหุ้น 11% ในบริษัทนิโคลา มูลค่า 2,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ หรือกว่า 60,000 ล้านบาท โดยหวังว่าเทคโนโลยีรถบรรทุกพลังงานไฟฟ้าและไฮโดรเจนของนิโคลาจะช่วย GM ผลิตรถยนต์ไฟฟ้าจำหน่ายในอนาคต

ดีลธุรกิจระหว่างนิโคลากับ GM ทำให้บริษัทนิโคลายิ่งน่าสนใจขึ้นไปอีก ราคาหุ้นของนิโคลาพุ่งขึ้นทันทีอีก 40% ในชั่วพริบตา

5. ทุกอย่างกำลังไปได้สวย จนกระทั่งวันที่ 10 กันยายน ไม่กี่วันหลังประกาศดีล GM-นิโคลา มีองค์กรที่มีชื่อว่า Hinderburg Research เผยแพร่เอกสาร 67 หน้า โจมตีบริษัทนิโคลาโดยตรง

รายงานของ Hinderburg Research บอกว่า นิโคลากำลังให้ข้อมูลที่บิดเบือน เพื่อให้นักลงทุนไขว้เขว้และมาร่วมลงทุนด้วย โดยเฉพาะการไปจับผิดวีดีโอโปรโมทเมื่อปี 2561 ที่ Hinderburg อ้างอดีตพนักงานของนิโคลาที่เปิดโปงว่า รถบรรทุกในวีดีโอไม่ได้วิ่งได้ด้วยเครื่องยนต์ แต่อาศัยเทคนิคปล่อยรถลงมาจากถนนที่ลาดชัน ทำให้มันเหมือนวิ่งได้เอง

ที่สำคัญ Hinderburg Research ยังกล่าวหานายมิลตัน ผู้ก่อตั้งและซีอีโอของนิโคลาอย่างตรงไปตรงมาว่า เขากำลังโกหกถึงการมีอยู่ของเทคโนโลยีที่ไม่มีอยู่จริง เพื่อหวังผลทางธุรกิจ โดยมีการตั้งข้อสังเกตถึงขั้นว่า นิโคลาไม่เคยผลิตรถบรรทุกแม้แต่คันเดียวแถมยังไม่ได้พัฒนาเซลล์เชื้อเพลิงไฮโดรเจนตามที่กล่าวอ้างไว้ด้วยซ้ำ

6. จริงๆ แล้ว Hinderburg Research ไม่ใช่รายแรกที่ออกมาจับผิดนิโคลา เพราะก่อนหน้านี้สื่อมวลชนอย่างบลูมเบิร์ก (Bloomberg) ก็เคยเขียนรายงานเมื่อเดือนมิถุนายน บอกว่า นายเทรวอร์ มิลตัน ซีอีโอของนิโคลาอวดอ้างสมรรถนะของรถบรรทุกต้นแบบนิโคลา วัน เกินจริง

โดยบลูมเบิร์กย้อนความไปที่การแถลงข่าวเมื่อปี 2559 ที่นายมิลตันยืนยันว่า รถบรรทุกคันต้นแบบของเขาใช้งานได้จริงแล้ว แต่ในความเป็นจริง บลูมเบิร์กพบว่า รถบรรทุกที่นำมาโชว์ยังวิ่งไม่ได้ แถมมีการถอดชิ้นส่วนบางอย่างออกไปด้วย

ในตอนนั้นซีอีโอนิโคลายืนยันว่าไม่ได้โกหก พร้อมชี้แจงว่า รถบรรทุกที่นำมาโชว์ถูกถอดชิ้นส่วนบางอย่างออกไปจริงเพื่อความปลอดภัย

7. ข้อกล่าวหาล่าสุดจาก Hinderburg Research ทำให้ราคาหุ้นของนิโคลาร่วงลงไปถึง 30% และร่วงลงไปอีก 30% หลังนายมิลตันประกาศลาออกจากซีอีโอนิโคลา

จากเดิมที่นิโคลาเคยมีมูลค่าบริษัทในตลาดสูงสุดถึง 9 แสนล้านบาท ตอนนี้ลดลงมาถึง 1 ใน 3 อยู่ที่ประมาณ 3 แสนล้านบาท

โดยนายมิลตันให้เหตุผลการลาออกว่า ไม่ควรให้ความสำคัญเกี่ยวกับตัวเขามากนัก เพราะสิ่งที่เขาทำอยู่คือการปกป้องตัวเองจากข้อกล่าวหาที่ไม่จริง แต่สิ่งที่ทุกคนควรสนใจคือภารกิจเปลี่ยนโลกที่นิโคลากำลังพัฒนาอยู่มากกว่า

8. นิโคลาพยายามชี้แจงข้อกล่าวหาต่างๆ เริ่มจากเรื่องวีดีโอโปรโมทที่ถูกแฉว่า รถบรรทุกในโฆษณาไม่ได้ขับเคลื่อนด้วยตัวเอง แต่อาศัยเทคนิคปล่อยรถลงมาจากถนนที่ลาดชัน

เรื่องนี้นิโคลายอมรับว่า รถคันดังกล่าวใช้เทคนิคปล่อยให้ไหลลงมา จนดูคล้ายกับรถยนต์วิ่งด้วยเครื่องยนต์ตัวเองจริง แต่ก็ย้ำว่า ในตอนนั้นทางนิโคลาก็ไม่เคยบอกว่า รถบรรทุกของเขาสามารถวิ่งได้ด้วยตัวเอง

นิโคลายืนยันว่า บริษัทกำลังพัฒนารถบรรทุกพลังงานไฟฟ้าจริง และมีรถบรรทุกต้นแบบที่ขับได้จริงแล้ว โดยอ้างวีดีโออีกชิ้นที่เพิ่งเผยแพร่เมื่อเดือนกรกฎาคม ซึ่งในคลิปจะเห็นรถบรรทุกนิโคลา ทู (Nicola Two) รถบรรทุกต้นแบบรุ่นใหม่ขับวนอยู่ในลานจอดรถ

9. เจฟฟ์ แอบเบน (Jeff Ubben) กรรมการบริษัทนิโคลา ออกมาชี้แจงเพิ่มเติมผ่านหนังสือพิมพ์ไฟแนนเชียลไทม์สว่า ในความเป็นจริงแล้วนิโคลาไม่ได้ขายรถบรรทุก แต่กำลังพยายามที่จะขายพลังงานไฮโดรเจน พร้อมระบุว่า ที่ผ่านมานิโคลารวมทั้งนายมิลตัน ผู้ก่อตั้ง เข้าใจผิดถึงทิศทางของบริษัทมาตลอด ซึ่งกลายเป็นว่าคำชี้แจงนี้ทำให้หลายคนสับสนมากขึ้นไปอีก

10. คำชี้แจงจากฝ่ายนิโคลาที่ฟังดูแล้วเป็นเหตุเป็นผลมากที่สุด คือการตั้งคำถามถึงความโปร่งใส Hindenburg Research ซึ่งเป็นผู้ออกมาแฉความไม่ชอบมาพากลของนิโคลา

11. ในการเปิดโปงนิโคลา Hinderburg Research นิยามตัวเองว่าเป็นหน่วยงานที่มีความเชี่ยวชาญในการตรวจสอบหลักฐานทางการเงิน แต่ในความเป็นจริง Hinderburg Research คือองค์กรที่แสวงหาผลกำไรจากสิ่งที่เรียกว่า “Short Selling”

12. แล้ว “Short Selling” คืออะไร? “Short Selling” เป็นอีกหนึ่งแนวทางที่นักลงทุนในตลาดหุ้นใช้ทำกำไร โดยอาศัยวิธียืมหุ้นคนอื่นไปขายในช่วงที่มีราคาสูง โดยเชื่อว่าราคาหุ้นตัวนั้นจะต่ำลง และฉวยจังหวะราคาหุ้นตกช้อนซื้อหุ้นคืนคนที่ยืมมา

สมมุติว่านาย ก. มีหุ้น A อยู่ 100 หุ้น ราคาหุ้นละ 100 บาท นาย ข. มั่นใจว่าหุ้น A จะราคาตก จึงทำ “Short Selling” ด้วยการขอยืมหุ้น A ทั้งหมดในมือนาย ก. ไปขาย ก็จะได้เงิน 10,000 บาท

ในเวลาต่อมาหุ้น A ราคาตกเหลือ 20 บาท เป็นไปตามที่นาย ข. คาดการณ์ไว้ นาย ข. จึงฉวยโอกาสซื้อหุ้น A ในราคา 20 บาท จำนวน 100 หุ้น ไปคืนนาย ก.

ในกรณีนี้ นาย ข. ได้กำไร 8,000 บาท เพราะใช้เงินแค่ 2,000 บาทซื้อหุ้น A คืนนาย ก. แต่ก่อนหน้านี้นาย ข. ขายหุ้นตัวเดียวกันได้เงินไปแล้ว 10,000 บาท

13. การทำ “Short Selling” เคยเป็นมหากาพย์ระดับโลกมาแล้วเมื่อปี 2555 เมื่อมีมหาเศรษฐีชื่อบิล แอคแมน (Bill Ackman) เทขายหุ้นของ Herballife มูลค่า 1,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ หรือกว่า 30,000 ล้านบาท พร้อมประกาศด้วยความมั่นใจว่า ราคาหุ้นของ Herballife จะตกลงจนไม่เหลือค่าอะไรในตลาดหลักทรัพย์

หลังการเทขายครั้งใหญ่ นายแอคแมนเริ่มเปิดโปงว่า Herballife ที่รู้จักกันในฐานะบริษัทผลิตภัณฑ์อาหารเสริม ใช้รูปแบบธุรกิจเครือข่ายแบบพีระมิด หลอกลวงเงินจากผู้ร่วมลงทุนระดับล่างแต่ไม่ได้นำเงินไปทำธุรกิจจริง สักวันจะต้องพังทลายลงมา

มหากาพย์นี้กินเวลานานถึง 5 ปี ในตอนแรกส่งผลกระทบต่อ Herballife มาก แต่ก็ค่อยๆ ฟื้นตัว และสุดท้ายก็เป็นฝ่ายแอคแมนที่ขอยอมแพ้ ยุติศึกโดยที่เขาเป็นฝ่ายขาดทุนไม่ต่ำกว่า 760 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ หรือเกือบ 24,000 ล้านบาท

14. ย้อนกลับมาที่กรณีของนิโคลา ทางนิโคลาเองได้กล่าวหา Hinderburg Research ว่าเป็นพวก “Short Selling” สร้างความเข้าใจผิดหวังทำกำไรจากการปั่นป่วนตลาด และเกิดการตอบโต้กันไปมาอีกครั้ง โดยนาธาน แอนเดอร์สัน (Nathan Anderson) ผู้ก่อตั้ง Hinderburg Research ระบุว่า ข้อแก้ตัวของนิโคลาฟังไม่ขึ้น แถมยังมีบางส่วนที่ยอมรับว่าสิ่งที่ Hinderburg Research เขียนเป็นความจริงด้วย

15. ส่วนนักลงทุน โดยเฉพาะ GM ที่เพิ่งลงเงินมหาศาลซื้อหุ้นนิโคลาไม่กี่วันก่อนมีข่าวฉาว ก็ออกมาประกาศยืนอยู่ข้างเดียวกับนิโคลา โดยแถลงการณ์ของ GM ระบุว่า ยังคงมั่นใจในนิโคลาและจะยังทำงานร่วมกัน

16. กรณีของนิโคลาถูกส่งให้กระทรวงยุติธรรมสหรัฐฯ และสำนักงานคณะกรรมการกำกับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์สหรัฐฯ (SEC) แล้ว โดยอยู่ระหว่างการสอบสวนเพื่อหาข้อสรุปต่อไป