ดราม่าที่ใหญ่กว่าเทนนิส ผู้ชนะตัวจริงเคส ‘ยอโควิช’

#explainer คดีใหญ่ของโลก ระหว่างโนวัค ยอโควิช กับรัฐบาลออสเตรเลียสิ้นสุดลงแล้ว ปรากฏว่า ยอโควิชไม่สามารถอยู่บนแผ่นดินออสเตรเลียเพื่อแข่งขันศึกแกรนด์แสลมได้ และต้องถูกขับออกจากประเทศทันที 

เรื่องราวเป็นอย่างไร ทำไมถึงเกิดเหตุการณ์นี้ได้ เราจะไปเล่าตั้งแต่แรกสุด จนมาถึงสถานการณ์ในวันนี้ แบบเข้าใจง่ายที่สุดใน 19 ข้อ

1) ในวงการเทนนิสชาย มีนักกีฬาแค่ 3 คนในโลกเท่านั้น ที่ได้แกรนด์สแลมสูงสุด 20 สมัย ประกอบด้วย โรเจอร์ เฟเดอเรอร์ (สวิตเซอร์แลนด์), ราฟาเอล นาดาล (สเปน) และ โนวัค ยอโควิช (เซอร์เบีย)

เป้าหมายของโนวัค ยอโควิช คือการไปถึงแชมป์สูงสุด 21 สมัย เป็นคนแรกของโลก เพื่อขึ้นสถานะนักเทนนิสที่ดีที่สุดตลอดกาล แซงหน้าทั้งเฟเดอเรอร์ และนาดาลขึ้นไปอย่างเป็นทางการ

ปัญหาคือปัจจุบัน ยอโควิชอายุ 34 ปีแล้ว ไม่มีอะไรการันตีว่า ถ้าอายุมากไปกว่านี้ เขาจะก้าวไปถึง “สมัยที่ 21” ที่ต้องการหรือไม่ ดังนั้นยอโควิช จึงต้องการจะลงแข่งขันในเทนนิสออสเตรเลียน โอเพ่น ปี 2022 ซึ่งเป็นแกรนด์แสลมแรกของปีเป็นอย่างมาก เนื่องจากออสเตรเลียน โอเพ่น เป็นรายการที่เขาถนัดที่สุด เคยได้แชมป์มาแล้ว 9 สมัย

2) อย่างไรก็ตาม ปัญหาคือออสเตรเลีย เป็นหนึ่งในประเทศที่หวั่นไหวกับการเข้ามาของคนต่างชาติมากที่สุด ในปัจจุบันคนออสเตรเลียที่อายุเกิน 16 ปี ฉีดวัคซีนครบ 2 โดสแล้วเกินกว่า 90% ของประเทศ ดังนั้นจึงมีความระมัดระวังอย่างมาก ที่จะเปิดรับคนต่างชาติเข้ามาแพร่เชื้อไวรัสในประเทศ

รัฐบาลออสเตรเลีย ประกาศนโยบายชัดเจนว่า คนต่างชาติที่จะเข้าประเทศได้ จำเป็นต้องฉีดวัคซีนมาแล้ว 2 เข็มเท่านั้น ไม่ว่าจะเป็นประชาชนทั่วไปหรือเซเลบริตี้ ทุกคนต้องมีมาตรฐานเหมือนกันหมด

3) สำหรับการแข่งขันออสเตรเลียน โอเพ่นก็เช่นกัน นักกีฬาทุกคนต้องฉีดวัคซีน 2 เข็มเท่านั้น ถึงจะร่วมแข่งได้ ยกเว้นก็แต่กรณีหนึ่งคือ หากนักกีฬา “ขอการยกเว้นเป็นกรณีพิเศษด้วยเหตุผลทางการแพทย์”  ก็จะมาร่วมการแข่งได้ โดยไม่ต้องฉีดวัคซีน

กล่าวคือนักกีฬาที่มีโรคแทรกซ้อนประจำตัว, มีอาการกลัวเข็มขั้นรุนแรง หรือกรณีอื่นใดที่หมอแนะนำว่าให้หลีกเลี่ยงการฉีด ถ้ามีคำยืนยันจากแพทย์ชัดเจน ก็จะได้รับการพิจารณาเป็นเคสไป

4) ประเด็นสำคัญของเรื่องนี้ เกิดขึ้นกับโนวัค ยอโควิช เพราะเขามีจุดยืนที่ชัดเจนมาก คือ “ไม่ยอมฉีดวัคซีน” ยอโควิชเคยกล่าวว่า “ถ้าใครก็ตามบังคับให้ผมฉีดอะไรเข้าไปในร่างกาย ทั้งๆที่ผมไม่อยากฉีด นั่นเป็นสิ่งที่ผมยอมรับไม่ได้” หมายความว่าเขาจะไม่ยอมโดนบังคับให้ฉีดวัคซีนเพื่อลงแข่งขันเทนนิสแน่ๆ

เมื่อยอโควิชมีความแน่วแน่แบบนั้น ก็เป็นการขัดกับนโยบายของประเทศออสเตรเลีย ผู้คนจึงเข้าใจว่า เขาคงจะถอนตัวจากทัวร์นาเมนต์ไป แล้วค่อยไปสร้างสถิติแชมป์แกรนด์สแลม 21 สมัย ในรายการอื่นๆ ที่ประเทศไม่ได้เข้มงวดเรื่องวัคซีนแทน

5) อย่างไรก็ตาม ในเดือนธันวาคม 2021 หนึ่งเดือนก่อนออสเตรเลียน โอเพ่นจะเริ่ม ยอโควิชส่งเอกสารแจ้งความจำนงขอมาแข่งด้วยแม้จะไม่ได้ฉีดวัคซีน โดย “ขอยกเว้นจากเงื่อนไขทางการแพทย์” ปรากฏว่า ผู้จัดการแข่งขัน และ รัฐวิคตอเรีย “ตอบตกลง” ให้ยอโควิชมาร่วมแข่งขันได้ ทำให้เขาได้รับวีซ่า เข้าประเทศออสเตรเลียได้เป็นกรณีพิเศษ

จริงๆ ไม่ใช่แค่ยอโควิชเท่านั้น แต่มีนักกีฬาบางคนที่ได้รับอนุญาตให้เข้าร่วมแข่งขันได้เช่นกัน โดยไม่ต้องฉีดวัคซีน ตัวอย่างเช่น เรนาต้า โวราโคว่า นักเทนนิสจากสาธารณรัฐเช็ก เป็นต้น

6) เมื่อผู้จัดตอบตกลงให้เข้าประเทศได้แล้ว ทำให้ยอโควิชโพสต์รูปในอินสตาแกรมทันที แล้วเขียนแคปชั่นว่า “วันนี้ผมจะบินไป Down Under เพราะผมได้รับอนุญาตให้ยกเว้นการฉีดวัคซีนได้แล้ว ลุยเลย 2022!”  โดยคำว่า Down Under หมายถึงประเทศออสเตรเลียนั่นเอง

7) อย่างไรก็ตาม การได้สิทธิ์เข้าประเทศของยอโควิช ทำให้ประชาชนออสเตรเลีย โกรธแค้นผู้จัดการแข่ง และรัฐบาลที่มี Special Treatment หรือ ปฏิบัติต่อยอโควิชเป็นกรณีพิเศษ โดยเชน แอนเดอร์สัน นักข่าวกีฬาคนดัง ทวีตข้อความว่า “การตัดสินใจของผู้จัดเหมือนถุยน้ำลายใส่หน้าคนออสเตรเลีย”

สำหรับเหตุผลที่ผู้จัดอนุมัติ ก็มีการวิเคราะห์กันว่า ยอโควิช คือแม่เหล็กอันดับหนึ่งของวงการเทนนิส การเข้าร่วมแข่งขันของเขา จะนำมาซึ่งรายได้จากการเข้าชม และสปอนเซอร์จำนวนมาก ในเมื่อยอโควิชมีเอกสารยืนยันทางการแพทย์ และรัฐบาลออสเตรเลียให้วีซ่าเข้าประเทศได้แล้ว ก็ไม่ควรจะมีปัญหาอะไร

8 ) กระแสสังคมของคนออสเตรเลีย โกรธรัฐบาล โกรธผู้จัด และโกรธยอโควิช โดยเควิน บาร์ทเลตต์ นักกีฬาออสเตรเลียน รูลส์ ฟุตบอล ทวีตข้อความว่า “โนวัค ยอโควิช เป็นนักเทนนิสที่ยิ่งใหญ่ที่สุดตลอดกาล เขาได้แชมป์ 20 แกรนด์แสลม ทำเงินได้พันล้านดอลลาร์ แต่ตลอดเวลาที่ผ่านมา ไม่มีใครรู้เลยว่าเขามีโรคแทรกซ้อน เหลือเชื่อมาก”

ส่วนจอน ราล์ฟ นักข่าวจากเฮรัลด์ ซัน ทวีตว่า “ประชาชนทั่วไป ถ้ารู้ว่ามีความเสี่ยง ต้องไปตรวจ PCR และรอผล 6 วัน ระหว่างนั้นก็ต้องกักตัว แม้จะฉีดวัคซีนแล้ว แต่กรณีของโนวัคเขาได้เข้าประเทศด้วยข้อยกเว้นทางการแพทย์ และลงแข่งได้เลย มันน่าตลกสิ้นดี”

ขณะที่ชาวเน็ตรายหนึ่งทวีตว่า “แม้แต่เด็กเก็บบอลยังต้องฉีดวัคซีน แต่คนที่ลงเล่นเทนนิสกลับไม่ยอมฉีด นี่เป็นเรื่องที่ยอมรับไม่ได้จริงๆ”

9) อีกหนึ่งเหตุผลที่ผู้คนออสเตรเลียต่อต้านยอโควิช คือเขาไม่มีท่าทีในการรับผิดชอบต่อส่วนรวม ตัวอย่างเช่น ยอโควิชติดโควิด ในวันที่ 16 ธันวาคม 2021 แต่แทนที่เขาจะกักตัว วันที่ 17 ธันวาคม ยอโควิชเดินทางออกไปร่วมงานมอบรางวัลให้นักเทนนิสเยาวชนที่เบลเกรด ตามด้วยถ่ายแบบกับหนังสือพิมพ์ L’EQUIPE ในวันที่ 18 ธันวาคม กลายเป็นว่าเขามีโอกาสเป็นต้นตอในการแพร่เชื้อให้คนอื่นได้อีก

10) เมื่อมีกระแสสังคมโถมหนักแบบนี้ ทำให้สกอตต์ มอร์ริสัน นายกรัฐมนตรีของออสเตรเลียระบุว่า รัฐบาลจะมีการตรวจสอบหลักฐานทางการแพทย์ของยอโควิชอีกรอบหนึ่งว่าน่าเชื่อถือได้จริงๆ ใช่ไหม

มอร์ริสันกล่าวว่า “ถ้าหลักฐานไม่แข็งแรงพอ เขาก็จะไม่ได้รับการปฏิบัติต่างจากคนอื่น และต้องบินกลับบ้านทันทีด้วยเครื่องบินเที่ยวถัดไป ที่นี่ ไม่มีกฎพิเศษสำหรับโนวัค ยอโควิช”

11) ยอโควิชบินมาถึงเมลเบิร์น ประเทศออสเตรเลีย วันที่ 5 มกราคม 2022 และยืนยันกับเจ้าหน้าที่ว่าเขาไม่ได้ฉีดวัคซีน แต่มีวีซ่าเข้าประเทศได้ เนื่องจากเงื่อนไขยกเว้นทางการแพทย์ อย่างไรก็ตาม ออสเตรเลียมีคำสั่ง “ยกเลิกวีซ่า” ของยอโควิช โดยเกรก ฮันท์ รัฐมนตรีกระทรวงสาธารณสุขอธิบายว่า ได้ตรวจเช็กเงื่อนไขข้อยกเว้นของยอโควิชแล้วจึงตัดสินใจยกเลิกวีซ่าอย่างกะทันหัน

12) อย่างไรก็ตาม ยอโควิชไม่ยอม เขายื่นเรื่องให้ศาลตัดสินว่า รัฐบาลออสเตรเลียมีสิทธิ์จะยกเลิกวีซ่าของเขาโดยชอบหรือไม่ นั่นทำให้ยอโควิชโดนกักตัวอยู่ที่โรงแรมพาร์ก โฮเทล เพื่อรอคำตัดสินว่าเขาจะได้อยู่ในออสเตรเลียต่อ หรือต้องถูกขับออกไปนอกประเทศ

ที่ออสเตรเลีย อำนาจของฝ่ายตุลาการ จะแยกกับอำนาจบริหารอย่างชัดเจนมาก ถ้าหากรัฐบาลออสเตรเลียทำอะไรผิดจากหลักการ ฝ่ายตุลาการมีอำนาจที่จะแย้งการกระทำได้ทันที

13) ฝั่งกองเชียร์ยอโควิช อธิบายว่าประเทศออสเตรเลียจะมาเปลี่ยนแปลงกฎกลางอากาศแบบนี้ไม่ได้ ก็ตอนแรกออสเตรเลียเองนั่นแหละที่ให้วีซ่ายอโควิช แต่พอโดนกระแสสังคมกดดัน ก็แก้กฎทันควัน คือถ้ามีความชัดเจนแต่แรกว่า “ไม่ฉีดวัคซีนห้ามเข้าประเทศโดยไม่มีข้อยกเว้น” คุณก็ไม่ต้องให้วีซ่าสิ ถ้ารู้ตัวว่าไม่ได้วีซ่า ยอโควิชก็คงไม่บินมาแล้ว

ที่เซอร์เบียมีประชาชนมากกว่า 1 พันคน เดินขบวนประท้วงออสเตรเลีย ขณะที่ประธานาธิบดีอเล็กซานเดอร์ วูซิช ของเซอร์เบียใช้คำว่า “ยอโควิชโดนล่าแม่มดทางการเมือง” คือต้องมาระงับวีซ่า  เพราะรัฐบาลรับแรงกดดันจากคนในประเทศไม่ไหว

14) หลังจากโดนกักตัว 5 วัน วันที่ 10 มกราคม 2022 ศาลออสเตรเลีย โดยผู้พิพากษาแอนโธนี่ เคลลี่ ตัดสินว่า การยกเลิกวีซ่าของยอโควิชเป็นเรื่องที่รัฐบาลทำไม่ถูกต้อง เพราะกระทำอย่างปุบปับ เปลี่ยนกฎกันซึ่งหน้าโดยไม่ได้ให้เวลายอโควิชเตรียมตัวอะไรเลย ในมุมของศาล ไม่ได้ตัดสินว่าการให้วีซ่าสามารถทำได้หรือไม่ แต่ศาลมองว่าการยกเลิกกะทันหันไม่สามารถทำได้

ดังนั้นจึงให้สิทธิ์ยอโควิชเข้าประเทศออสเตรเลียได้ และยอโควิชก็สามารถออกมาจากโรงแรมที่ถูกกักกันตัวได้ โดยคุณแม่ยอโควิชกล่าวว่า “นี่เป็นชัยชนะที่ยิ่งใหญ่ที่สุดของโนวัค ยิ่งกว่าชนะแกรนด์แสลมไหนทั้งนั้น”

15) เหตุการณ์ผ่านไปเหมือนจะจบ คนออสเตรเลียก็โกรธแค้นกันไป แต่ออสเตรเลียน โอเพ่น ที่จะแข่งเมนดรอว์ ในวันที่ 17 มกราคม 2022 ก็จำเป็นต้องเดินหน้าต่อ โดยผู้จัดให้ยอโควิช เป็นมือวางอันดับ 1 ประเภทชายเดี่ยว ขณะที่คู่แข่งตัวฉกาจอย่าง ดานิล เม็ดเวเดฟ เป็นมือวางอันดับ 2 และ ราฟาเอล นาดาล เป็นมือวางอันดับ 6

16) อย่างไรก็ตาม อเล็กซ์ ฮอว์ก รัฐมนตรีกระทรวงตรวจคนเข้าเมืองออสเตรเลีย ไม่ยอมจบง่ายๆ วันที่ 14 มกราคม 2022 เขาประกาศยกเลิกวีซ่าของยอโควิชเป็นครั้งที่ 2 โดยใช้อำนาจพิเศษของรัฐมนตรี เนื่องจากยอโควิชมีการ Misinformation หรือกรอกข้อมูลเท็จเกี่ยวกับเรื่องโควิดให้กับหน่วยงานตรวจคนเข้าเมืองออสเตรเลีย (ABF)

แต่ยอโควิชได้อธิบายว่า เขาแค่ติ๊กผิดช่องเฉยๆ มันเป็นความผิดพลาด Human Error และพร้อมจะให้ข้อมูลทุกอย่างที่ถูกต้องกับรัฐบาลออสเตรเลีย มันไม่ใช่เรื่องคอขาดบาดตายขนาดนั้น

อย่างไรก็ตาม เหตุผลที่แท้จริงของ รมต.อเล็กซ์ ฮอว์ก ที่ต้องการขับไล่ยอโควิชออกประเทศ ไม่ใช่เรื่องการกรอกเอกสารผิด แต่เขามองว่าถ้ายอโควิชยังอยู่ จะเป็นเครื่องกระตุ้นให้คนในประเทศสนับสนุนคนไม่ยอมฉีดวัคซีน ซึ่งในภาพรวม ภาครัฐไม่อยากให้เหตุการณ์แบบนั้นเกิดขึ้น

17) ยอโควิชไม่ยอมโดนยกเลิกวีซ่า และสุดท้ายทำให้เรื่องต้องเข้าสู่กระบวนศาลอีกรอบ เป็นหนที่ 2 โดยศาลจะทำการตัดสินในวันนี้ (16 มกราคม 2022)

ฝั่งทนายของยอโควิช อธิบายว่า เจตนาของรัฐบาลออสเตรเลียต้องการขับไล่ยอโควิช เพื่อสกัดกั้นกลุ่ม Anti-Vaxxers (คนต่อต้านวัคซีน) ไม่อย่างนั้นประชาชนเมื่อเห็นยอโควิชทำได้ อนาคตต่อไปก็อาจไม่ยอมฉีดวัคซีนกันอีก ซึ่งเรื่องทั้งหมดยอโควิชไม่เกี่ยวด้วยเลย เขาได้วีซ่ามาอย่างถูกต้อง จะมาโดนยกเลิกวีซ่าเพราะปัญหาการเมืองมันยอมรับไม่ได้

อย่างไรก็ตาม โลกออนไลน์ของออสเตรเลียก็ตอบโต้ว่า การได้วีซ่าไม่ได้การันตีว่าคุณจะเข้าประเทศได้ ภาครัฐและหน่วยงานตรวจคนเข้าเมืองมีสิทธิ์ห้ามใครก็ตามเข้าประเทศได้เสมอ ดังนั้นจะแปลกอะไรถ้าเคสนี้ภาครัฐจะไม่อนุญาตให้เข้าประเทศ

18) หลังการพิจารณาคดีอย่างเคร่งเครียด บทสรุปก็ออกมาอย่างเป็นทางการแล้ว ปรากฏว่าผู้พิพากษาทั้ง 3 คน เห็นเป็นเอกฉันท์ ว่ายอโควิชไม่สามารถอยู่ที่ออสเตรเลียได้ต่อไป และวีซ่าจะถูกยกเลิก พร้อมกันนั้น จะทำให้เขาโดนขับออกจากประเทศโดยทันที และไม่สามารถแข่งขันในออสเตรเลียน โอเพ่นในปีนี้ได้แล้ว โดยผู้จัดจะดันเอา Lucky Loser ขึ้นมาเล่นแทน

ในมุมของผู้พิพากษา ระบุว่าคดีนี้จะพิสูจน์เพียงว่า รัฐมนตรีกระทรวงตรวจคนเข้าเมืองมีอำนาจหรือไม่ ที่จะเพิกถอนวีซ่าของใครก็ได้โดยทันที และได้ข้อสรุปว่า รัฐมนตรีสามารถยกเลิกวีซ่าของใครก็ได้ โดยไม่จำเป็นต้องอธิบายถึงเหตุผล ดังนั้นการเพิกถอนวีซ่าของรัฐมนตรีอเล็กซ์ ฮอว์ก จึงเป็นสิ่งที่ชอบธรรม และถูกต้องตามหลักกฎหมาย

19) สำหรับดราม่าทั้งหมด ก็สิ้นสุดลงตรงนี้ โนวัค ยอโควิช ไม่สามารถสร้างสถิติแกรนด์แสลม 21 สมัยที่ออสเตรเลียได้ ต้องไปลุ้นเอาในรายการหน้า คือเฟรนช์ โอเพ่น ในเดือนพฤษภาคมที่จะถึงนี้ ท่ามกลางการเฉลิมฉลองของชาวออสเตรเลียจำนวนมาก

ขณะที่เรื่องนี้ มีความกังวลใจในสเต็ปต่อไปว่าอาจจะทวีความขัดแย้งระหว่างประเทศเซอร์เบีย กับประเทศออสเตรเลียในระดับที่รุนแรงขึ้น ในภายภาคหน้าก็เป็นได้