เปิดมุมมองนักวิชาการคดีเงินกู้ 191 ล้านบาท ย้ำประชาธิปไตยต้องทำให้พรรคการเมืองเติบโตเข้มแข็ง

วันที่ 21 ก.พ.2563 วันนี้เวลา 15.00 น. ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญไดประชุมเพื่อลงมติคำร้องคดียุบพรรคอนาคตใหม่ กรณีเงินกู้ 191 ล้านบาท ตามที่ กกต.ยื่นคำร้องขอให้ศาลรัฐธรรมนูญพิจารณาวินิจฉัยเพื่อมีคำสั่งยุบพรรคอนาคตใหม่ ล่าสุดผศ.ดร.ธำรงศักดิ์ เพชรเลิศอนันต์ นักวิชาการประวัติศาสตร์การเมืองไทย กล่าวถึงแนวคิดของการมีพรรคการเมืองและการยุบพรรคการเมืองในประเทศไทยว่า การยุบพรรคการเมืองมาจากฐานแนวความคิดว่าด้วยพรรคการเมืองต้องมีกฎหมายจัดตั้งรองรับและมีกฎเกณฑ์บังคับว่าด้วยการดำเนินงานทางการเมืองในการจัดตั้งพรรคการเมืองมีอีกแนวทางหนึ่งคือ เป็นการเกิดขึ้นตามธรรมชาติ เป็นการรวมตัวของกลุ่มคนที่มีแนวทางหรือวัตถุประสงค์ที่จะผลักดันทางการเมืองหรือนโยบายทางการเมืองในแบบเดียวกัน จึงรวมตัวกันมาสร้างพรรคการเมือง

เพราะฉะนั้นพรรคการเมืองในกลุ่มประเทศประชาธิปไตยในหลายประเทศหรือประเทศที่พัฒนาแล้วจะเป็นพรรคการเมืองที่รวมตัวกันเอง แต่จะมีกฎหมายว่าด้วยกฎหมายแพ่ง กฎหมายอาญาของประเทศนั้นๆ เป็นตัวควบคุม และพรรคการเมืองที่ไม่ได้รับการสนับสนุนก็ยังอยู่ต่อไป เพียงแต่ว่าอาจไม่สามารถเป็นแรงผลักดันทางการเมืองได้ แต่พรรคการเมืองไทยตั้งแต่เริ่มต้นของการสร้างประชาธิปไตยอยู่ในกรอบที่ถูกบอกว่าจะต้องมีการจดจัดตั้งตามกฎหมายพรรคการเมือง ที่ผ่านมากระบวนการของการยกเลิกพรรคการเมืองมีไม่ค่อยมาก การยุบพรรคการเมืองที่เกิดขึ้นในช่วง 80 ปีที่ผ่านมาส่วนใหญ่เป็นการยุบพรรคในแบบของการเกิดรัฐประหาร เมื่อมีการรัฐประหารเกิดขึ้นในอดีตก็จะมีการสั่งให้ยุบพรรคการเมืองทุกพรรค

ผศ.ดร.ธำรงศักดิ์ กล่าวว่า กฎหมายพรรคการเมืองของประเทศไทยมีครั้งแรกในช่วงก่อนปี 2500 หลังจากนั้นจึงเกิดพรรคการเมืองอย่างเป็นทางการ แต่ก่อนหน้านั้นมีพรรคการเมืองเกิดขึ้นแล้วโดยไม่มีกฎหมาย แนวคิดของประชาธิปไตยช่วง 2475 คือการให้พรรคการเมืองเกิดขึ้นเองจากการรวมตัวกัน แต่แนวคิดของว่าด้วยพรรคการเมืองหลังการรัฐประหารคือการพยายามกำกับควบคุมและยุบพรรคการเมืองโดยการรัฐประหาร เพราะมันมีการรัฐประหารบ่อยมากในอัตราเฉลี่ยทุกๆ 6 ปีครึ่ง แนวทางของการยุบพรรคการเมืองหลักๆในช่วงนั้นก็คือการรัฐประหาร

ผศ.ดร.ธำรงศักดิ์ เพชรเลิศอนันต์ นักวิชาการประวัติศาสตร์การเมืองไทย

ช่วงหลัง 20 ปีที่ผ่านมา การยุบพรรคการเมืองกลายเป็นกระบวนการเพราะพรรคการเมืองทำผิดกฎเกณฑ์ตามกฎหมายพรรคการเมือง หรือมีความผิดในทางกฎหมายบางอย่างที่พระราชบัญญัติพรรคการเมืองกำหนดไว้ มันก็เลยกลายเป็นว่าหลายพรรคถูกยุบ โดยเฉพาะพรรคที่มี ส.ส.มาก เป็นพรรคขนาดใหญ่ อย่างเช่นการยุบพรรคไทยรักไทย พลังประชาชน หรือไทยรักษาชาติ ดังนั้น ถ้าเรามองในรอบ 8-9 ทศวรรษของการเมืองไทย การยุบพรรคการเมืองมี 2 แบบด้วยกัน คือ ยุบด้วยการรัฐประหาร และยุบเพราะมีความผิดทางการเมือง

ในทางทฤษฎีการเมือง การที่เราจะสร้างประชาธิปไตยต้องทำให้พรรคการเมืองเติบโตเข้มแข็ง ถ้าพรรคการเมืองเข้มแข็ง ประชาธิปไตยก็เข้มแข็ง ดังนั้น สิ่งที่เราจะเห็นตลอดมาคือรัฐประหารจะพยายามทำให้พรรคการเมืองอ่อนแอและสลายตัว ออกแบบให้พรรคการเมืองมีขนาดเล็กหรือขนาดกลาง หรือทำให้ ส.ส.ไม่ต้องขึ้นกับพรรคการเมือง เพื่อทำให้ประชาธิปไตยอ่อนแอ พลังประชาชนไม่สามารถไปต่อสู้คัดค้านอำนาจของกลุ่มเผด็จการหรือคณะรัฐประหารได้

รากวิธีคิดเราจะต้องเปลี่ยนให้กลายเป็นไม่ต้องมีกฎหมายพรรคการเมือง แต่พรรคการเมืองเกิดขึ้นตามธรรมชาติ เป็นสิทธิขั้นพื้นฐานของประชาชนที่จะรวมตัวกันเป็นพรรคการเมือง และสร้างพรรคการเมืองขึ้นมา ส่วนพรรคการเมืองนั้นจะสามารถเติบโตเป็นตัวแทนของประชาชนได้หรือไม่ก็ว่ากันไป เราควรทำให้การเกิดขึ้นของพรรคการเมืองเป็นทฤษฎีการเกิดตามธรรมชาติ ยกเลิกการมีกฎหมายพรรคการเมือง เพราะตอนนี้กลายเป็นว่ากฎหมายพรรคการเมืองเป็นการออกแบบมาโดยคณะรัฐประหารเพื่อจำกัดบทบาทของภาคประชาชน กฎหมายพรรคการเมืองออกแบบมาเพื่อไม่เพียงจำกัด แต่ยังกำจัดตัวแทนของประชาชนด้วย

กรณีของพรรคอนาคตใหม่ ผศ.ดร.ธำรงศักดิ์ กล่าวว่า การเกิดขึ้นของพรรคอนาคตใหม่ทำให้เกิดความหวัง ความฝันที่คนไทยจำนวนมากไม่เคยคิดว่าจะมีความหวังและความฝันเช่นนี้ เพราะอนาคตใหม่ได้ฉีกวิธีการของการเป็นพรรคการเมือง จากเดิมคนจะรู้สึกว่าพรรคการเมืองมีขึ้นเดี๋ยวก็ล้มหายตายจาก พรรคการเมืองเป็นของผู้มีอิทธิพลต่อการกำหนดทิศทางของพรรคการเมือง เป็นเจ้าใหญ่นายโตแล้วก็ได้เป็นรัฐมนตรี พอเจ้าของคนนั้นไม่อยู่พรรคการเมืองก็ล้มหายตายจากไป แต่พรรคอนาคตใหม่ในรอบสองปีที่ผ่านมามันสร้างความตื่นตะลึงและความฝันให้กับคนรุ่นใหม่ๆ จำนวนมาก คนอายุ 40 ลงมาในพื้นที่ทั้งประเทศเท่าที่ตนเดินทางไปสัมผัสด้วย เริ่มรู้สึกว่าตนเองควรลงสนามทางการเมืองเพื่อสร้างความเปลี่ยนแปลงในจังหวัดในท้องถิ่นของตัวเอง จากเดิมคนเหล่านี้จะรู้สึกว่าอย่าไปยุ่งกับการเมือง เพราะต้องใช้เงินมากต้องเข้าไปในระบบของการทุจริต

แต่ตอนนี้คนรุ่นใหม่เริ่มรู้สึกว่าการใช้นโยบายเลือกตั้งโดยไม่ซื้อเสียงทำให้หลายคนอยากเข้าร่วมกับพรรคอนาคตใหม่ เพราะเท่ากับเป็นการเปลี่ยนวิถีทางของการเลือกตั้ง โดยเฉพาะการเลือกตั้งในท้องถิ่น ที่ผ่านมาอย่างน้อยๆต้องมีเงินจำนวนหนึ่ง แต่ตอนนี้การเลือกตั้งที่ไม่ซื้อเสียงทำให้คนรู้สึกว่าใช่ ถ้าเราลงสนามเลือกตั้งแล้วไม่ได้รับเลือกก็ไม่เจ็บตัว เพราะเราคืออาสาสมัครทางการเมืองที่อยากเปลี่ยนแปลงสังคม จังหวัด ประเทศของตัวเอง นี่คือสิ่งสำคัญของพรรคอนาคตใหม่ ก็คือการสร้างความฝัน ความหวัง มันมี hope เมื่อไหร่สังคมขาด hope คนก็จะอยู่อย่างตายด้าน

และสิ่งที่สำคัญในระดับประเทศ ตนคิดว่าพรรคอนาคตใหม่หลังการเลือกตั้งปี 62 ที่ผ่านมาจากการจัดตั้งรัฐบาล การออกแบบของคณะรัฐประหารจะออกแบบให้พรรคการเมืองมีขนาดกลางและเล็ก เพื่อที่เวลาจัดตั้งรัฐบาลจะได้ตีเกราะเคาะกะละ พรรคต่างๆจะได้วิ่งเข้ามาต่อรองเจรจาแบ่งสรรปันส่วนอำนาจกันในตำแหน่งรัฐมนตรี แต่พรรคอนาคตใหม่เป็นหนึ่งในพรรคที่บอกว่า “ไม่”

“ผมคิดว่านี่กลายเป็นพลังอย่างมากเลยที่ทำให้เกิดความรู้สึกว่าเราสามารถที่จะสร้างการเมืองที่ดีกว่าจากที่ผ่านมาในแบบของการเมืองแบบรัฐประหารได้แล้ว เราสามารถที่จะเดินไปบนการสร้างประเทศชาติให้เจริญ ให้ศิวิไลซ์ ให้มั่งคั่ง ไม่ใช่แค่เน้นความมั่นคง แต่ผมคิดว่าพรรคอนาคตใหม่กำลังมุ่งเน้นสร้างความมั่งคั่งความเจริญให้กับคนทั้งประเทศ ให้กับประเทศชาติ และให้กับประชาชน” ผศ.ดร.ธำรงศักดิ์กล่าว