โครงการ ‘เพร็พพระองค์โสมฯ’ ต้นแบบการให้บริการเพร็พเพื่อป้องกันก่อนสัมผัสเชื้อ HIV

โครงการ ‘เพร็พพระองค์โสมฯ’ หรือ ‘Princess PrEP’  เป็นโครงการที่สภากาชาดไทยจัดทำขึ้นเพื่อเทิดพระเกียรติพระเจ้าวรวงศ์เธอพระองค์เจ้าโสมสวลี กรมหมื่นสุทธนารีนาถ ในวโรกาสที่เจริญพระชนมายุครบ 5 รอบ เมื่อวันที่ 13 กรกฎาคม 2560 โดยได้รับพระอนุญาตจากกรมหมื่นสุทธนารีนาถให้เปลี่ยนชื่อกองทุนลดการติดเอดส์จากแม่สู่ลูกฯ เป็นกองทุนลดการติดเอดส์ เพื่อให้สามารถใช้เงินกองทุนมาช่วยลดการติดเอดส์ในประชากรกลุ่มอื่นๆ ได้ด้วย อันรวมถึงการให้ยาเพร็พแก่ผู้ที่มีพฤติกรรมเสี่ยงสูงต่อการติดเชื้อเอชไอวี ในโครงการ ‘เพร็พพระองค์โสมฯ’

โครงการ ‘เพร็พพระองค์โสมฯ’ ได้เริ่มดำเนินการตั้งแต่เดือนมกราคม 2559 โดยมี ศูนย์วิจัยโรคเอดส์ สภากาชาดไทย ร่วมกับโครงการ LINKAGES โดยองค์กร FHI 360 และองค์การเพื่อการพัฒนาระหว่างประเทศแห่งสหรัฐอเมริกา (USAID) ภายใต้การสนับสนุนจากแผนฉุกเฉินของประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกาเพื่อบรรเทาปัญหาเอดส์ (PEPFAR) ให้การสนับสนุนค่าตรวจทางห้องปฏิบัติการ และพัฒนาศักยภาพเจ้าหน้าที่ศูนย์สุขภาพชุมชนเพื่อสามารถให้บริการเพร็พฟรี เพื่อป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีแก่ ชายที่มีเพศสัมพันธ์กับชาย สาวประเภทสอง พนักงานบริการหญิง และผู้ใช้สารเสพติด ที่มารับบริการในศูนย์สุขภาพชุมชน 9 แห่ง ในพื้นที่หลัก 6 จังหวัด ได้แก่ สมาคมฟ้าสีรุ้งแห่งประเทศไทย (กรุงเทพฯ อุบลราชธานี และสงขลา) มูลนิธิเพื่อนพนักงานบริการ (กรุงเทพฯ และชลบุรี) มูลนิธิซิสเตอร์ (ชลบุรี) องค์กรแคร์แมท (เชียงใหม่) และ มูลนิธิเอ็มพลัส (เชียงใหม่ และเชียงราย) โดยมีเจ้าหน้าที่สุขภาพชุมชนที่ได้รับการอบรมความรู้ และได้รับการควบคุมคุณภาพตามมาตรฐานจากเจ้าหน้าที่ของศูนย์วิจัยโรคเอดส์ สภากาชาดไทย นอกจากนี้ เจ้าหน้าที่สุขภาพชุมชนเหล่านี้ยังมีศักยภาพเป็นผู้ให้บริการตรวจเอชไอวีและบริการเพร็พอย่างมืออาชีพได้อีกด้วย ผ่านกระบวนการการให้บริการด้านเอชไอวีที่นำและดำเนินการโดยกลุ่มประชากรหลักดังกล่าว หรือที่เรียกว่า Key Population-Led Health Services หรือ KPLHS ซึ่งเป็นที่รู้จักกันทั่วโลก ตลอดระยะเวลากว่าสามปีที่โครงการเพร็พพระองค์โสมฯ ได้ดำเนินงานมา มีผู้ได้รับเพร็พฟรีจากโครงการทั้งสิ้น 5,098 ราย จนถึงวันที่ 30 กันยายน 2562 ซึ่งนับได้ว่าเกินครึ่งของผู้รับเพร็พคนไทยทั้งประเทศในปัจจุบัน

จากที่กล่าวข้างต้น “โครงการเพร็พพระองค์โสมฯ” (Princess PrEP) จึงเป็นต้นแบบในการให้บริการเพร็พเพื่อป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีก่อนการสัมผัสเชื้อโดยชุมชนและเพื่อชุมชนในประชากรที่มีพฤติกรรมเสี่ยง  ซึ่งเป็นพระภารกิจหนึ่งที่ พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี กรมหมื่นสุทธนารีนาถ ได้ทรงดำเนินการจนทั่วโลกให้การยอมรับ นับเป็นความสำเร็จอย่างยิ่ง

โครงการเอดส์แห่งสหประชาชาติประจำประเทศไทยขอแสดงความยินดีอย่างยิ่งต่อความก้าวหน้าในหลาย ๆ ด้าน กล่าวคือ บรรลุนโยบายการใช้เพร็พเป็นมาตรการสำคัญเพื่อยุติเอดส์ของประเทศไทยและระบบประกันสุขภาพแห่งชาติได้จัดบริการเพร็พเข้าไปสู่ชุดสิทธิประโยชน์เพื่อเอื้อประโยชน์ให้กับประชาชนด้วยแล้ว นับเป็นอีกความก้าวหน้าสำคัญของประเทศไทย เพื่อจะยุติปัญหาเอดส์ภายในปี 2573 โดยเริ่มโครงการนำร่องเริ่มต้นปี 2563  

กระทรวงสาธารณสุขมีนโยบายในการขยายและพัฒนารูปแบบการให้บริการเพร็พ (PrEP)  ให้มีประสิทธิภาพ โดยการจัดระบบบริการให้ประชากรที่มีพฤติกรรมเสี่ยงได้เข้าถึงบริการ มีการพัฒนาศักยภาพหน่วยบริการในการจัดบริการเพร็พ ปรับรูปแบบบริการที่มีอยู่ให้สอดคล้องกับความต้องการของกลุ่มเป้าหมาย และการเชื่อมโยงระบบส่งต่อบริการภายในโรงพยาบาลกับคลินิกบริการยาต้านไวรัส คลินิกฝากครรภ์ คลินิกโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อย่างครอบคลุม  การรณรงค์และสื่อสารประชาสัมพันธ์ให้กลุ่มผู้รับบริการทราบข้อมูลและหน่วยที่ให้บริการเพร็พ รวมทั้งสร้างความเข้าใจที่ถูกต้องเกี่ยวกับยาเพร็พไม่ใช่เรื่องน่าอายแต่ในทางกลับกันเป็นผู้ที่รักสุขภาพ