จีนเร่งข้อตกลง RCEP ขัดขาสหรัฐฯ ภายในยุคทรัมป์

=====================

1️⃣ ทรัมป์ไม่เคยสนใจอาเซียน

=====================

รัฐบาลสหรัฐฯ ภายใต้ประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ ไม่ได้ให้ความสำคัญกับอาเซียน เห็นได้ชัดจากการที่ล่าสุดประธานาธิบดีทรัมป์ ไม่เข้าร่วมการประชุมสุดยอดอาเซียนในวันนี้ (14 พ.ย.) ซึ่งถือเป็นปีที่ 3 ติดต่อกันแล้วที่ประธานาธิบดีทรัมป์ไม่เข้าร่วมการประชุมสุดยอดอาเซียนด้วยตัวเอง และส่งให้เจ้าหน้าที่ที่มีอำนาจรองลงมาทำหน้าที่แทน

นายโรเบิร์ต โอไบรเอน ที่ปรึกษาความมั่นคงแห่งชาติสหรัฐฯ ซึ่งเข้าร่วมประชุมแทนประธานาธิบดีทรัมป์ระบุว่า ประธานาธิบดีทรัมป์รู้สึกเสียใจที่ไม่สามารถเข้าร่วมประชุมกับ 10 ชาติสมาชิกอาเซียนได้ แต่ก็ย้ำถึงความสำคัญของภูมิภาคอาเซียนที่สหรัฐฯ จะต้องเดินหน้าทำงานร่วมกัน โดยเฉพาะในช่วงที่มีการระบาดของโรคโควิด-19

ประธานาธิบดีทรัมป์เข้าร่วมการประชุมสุดยอดอาเซียนครั้งสุดท้ายเมื่อปี 2560 ก่อนจะส่งตัวแทนเข้าประชุมในการประชุม 2 ครั้งที่ผ่านมา รวมทั้งในครั้งล่าสุดที่กำลังจัดขึ้นด้วย โดยในการประชุมเมื่อปีที่แล้วซึ่งจัดขึ้นที่กรุงเทพฯ รัฐบาลสหรัฐฯ เคยนัดหมายว่า จะจัดประชุมนัดพิเศษกับชาติสมาชิกอาเซียนที่สหรัฐฯ แต่สุดท้ายการประชุมดังกล่าวถูกระงับไปเนื่องจากเกิดภาวะโรคระบาด

ท่าทีของรัฐบาลสหรัฐฯ ในสมัยประธานาธิบดีทรัมป์ที่ดูเหมือนจะไม่ให้ความสำคัญกับอาเซียน ทำให้จีนพยายามเข้ามามีบทบาทในภูมิภาคแทน โดยเฉพาะในการประชุมครั้งนี้ที่ต้องจับตาการลงนามความตกลงหุ้นส่วนเศรษฐกิจระดับภูมิภาค (RCEP) ซึ่งจีนเป็นผู้ผลักดันหลัก

=========================

2️⃣ จีนเร่ง RCEP ก่อนหมดยุคทรัมป์

=========================

ความตกลง RCEP ประกอบชาติสมาชิก 15 ประเทศได้แก่ จีน ญี่ปุ่น เกาหลีใต้ ออสเตรเลีย นิวซีแลนด์ และ 10 ชาติสมาชิกอาเซียน โดยที่แต่เดิมอินเดียมีแผนจะเข้าร่วมด้วยแต่ถอนตัวเมื่อปีที่แล้ว

หากการลงนามประสบความสำเร็จ ซึ่งคาดว่าจะมีการลงนามในวันอาทิตย์ (15 พ.ย.) ข้อตกลงนี้จะเป็นข้อตกลงการค้าที่ใหญ่ที่สุดในโลก โดยจะมีขนาดประชากรของประเทศสมาชิกทั้งหมดรวมกันคิดเป็นเกือบ 1 ใน 3 ของประชากรโลก และมีขนาดเศรษฐกิจราว 30% ของจีดีพีโลก

ความได้เปรียบของข้อตกลง RCEP คือเรื่องกำแพงภาษีระหว่างชาติสมาชิก ขณะเดียวกันอีกจุดเด่นของข้อตกลง RCEP คือด้วยความที่เป็นข้อตกลงของจีนซึ่งไม่ได้ให้ความสำคัญกับเรื่องการเมือง สิทธิแรงงานหรือสิ่งแวดล้อมมากเท่ากับข้อตกลงของสหรัฐฯ

แต่ข้อตกลง RCEP ใช้เวลาเจรจากันไม่ต่ำกว่า 8 ปี ซึ่งสะท้อนให้เห็นว่า ข้อตกลงนี้มีประเด็นในรายละเอียดจำนวนมากที่ชาติสมาชิกเห็นไม่ตรงกัน สอดคล้องกับความเห็นของนายโมฮัมเหม็ด อาซมิน อาลี รัฐมนตรีอุตสาหกรรมและการค้าระหว่างประเทศของมาเลเซีย ที่ถึงขั้นนิยามว่า ข้อตกลง RCEP แลกมาด้วยเลือด หยาดเหงื่อและน้ำตาตลอด 8 ปีของการเจรจากัน

===========================

3️⃣ ทำไมต้องปิดดีล RCEP ก่อนไบเดน

===========================

เป็นที่รับรู้กันว่า แนวนโยบายของนายโจ ไบเดน จะมีส่วนคล้ายนโยบายอดีตประธานาธิบดีบารัค โอบามา ที่ให้ความสำคัญกับเอเชีย ซึ่งแม้ในการรณรงค์หาเสียงก่อนเลือกตั้ง นายไบเดนจะสงวนท่าทีไม่พูดถึงความร่วมมือกับเอเชียมากนัก เพื่อรักษาฐานเสียงชาวอเมริกัน

การกลับมาให้ความสนใจเอเชียของไบเดน จะยังคงเน้นเรื่องการเข้ามาคานอิทธิพลของจีนเหมือนรัฐบาลทรัมป์ แต่จะไม่ใช่วิธีการสร้างสงครามการค้าแบบประธานาธิบดีทรัมป์ โดยนายไบเดนอาจอาศัยการสร้างความร่วมมือทางการค้ากับชาติต่างๆ เหมือนที่อดีตประธานาธิบดีโอบามาผลักดันความตกลงหุ้นส่วนเศรษฐกิจภาคพื้นแปซิฟิก (TPP) ซึ่งรัฐบาลทรัมป์ประกาศถอนตัว และมีการเปลี่ยนแปลงชื่อและรายละเอียดข้อตกลงเป็น CPTPP ในเวลาต่อมา

รายงานระบุว่า ทีมงานของนายไบเดนอาจไม่ใช่วิธีกลับไปเข้าร่วม CPTPP แต่อาจเดินหน้าสร้างข้อตกลงใหม่ๆ กับชาติเอเชีย ขณะเดียวกันก็น่าจะมีเงื่อนไขปกป้องผลประโยชน์ชาวอเมริกัน ซึ่งเป็นจุดเด่นของรัฐบาลทรัมป์ด้วย

ดังนั้นก่อนจะถึงจังหวะเปลี่ยนผ่านสู่รัฐบาลไบเดน ซึ่งมีแนวโน้มกลับมาเอเชียพร้อมกับข้อตกลงใหม่ๆ เพื่อคานอำนาจทางเศรษฐกิจของจีน นี่เป็นจังหวะที่ดีที่สุดแล้วที่จีนจะต้องเร่งความตกลง RCEP ที่ตัวเองผลักดันให้ลุล่วงให้ได้ เพื่อเป็นปราการสำคัญป้องกันการรุกคืบของรัฐบาลสหรัฐฯ