ศูนย์พิษวิทยารามาธิบดี เตือนอย่ากิน ‘ไส้กรอก’ ไม่รู้ที่มา พบเด็กป่วยด้วยภาวะ ‘เมทฮีโมโกลบิน’ แล้ว 6 คน

ศูนย์พิษวิทยารามาธิบดี (Ramathibodi Poison Center) ประกาศเตือนอย่ากิน ‘ไส้กรอก’ แหล่งที่ไม่แน่ชัด/ไม่น่าเชื่อถือ พบเด็กป่วยด้วยภาวะเมทฮีโมโกลบินแล้ว 6 คน พร้อมเผยภาพตัวอย่างไส้กรอกที่เด็กกินแล้วป่วย

วันที่ 28 ม.ค. 2565 ศูนย์พิษวิทยารามาธิบดี ได้โพสต์ข้อความผ่านเพจเฟซบุ๊ก Ramathibodi Poison Center เตือนภัยเรื่อง ‘ไส้กรอก’ ที่ไม่รู้แหล่งที่มาที่ไป โดยระบุว่า

“ALERT เตือนเฝ้าระวัง !! **อย่ากินไส้กรอกจากแหล่งที่ไม่แน่ชัดหรือไม่น่าเชื่อถือ** สัปดาห์ที่ผ่านมา มีเด็กป่วยด้วยภาวะ เมทฮีโมโกลบิน (Methemoglobin) จำนวน 6 ราย ใน 5 จังหวัด (เชียงใหม่ 2 ราย, เพชรบุรี 1 ราย, สระบุรี 1 ราย, ตรัง 1 ราย, กาญจนบุรี 1 ราย) โดยทั้งหกราย มีประวัติกินไส้กรอกซึ่งไม่มียี่ห้อ ไม่มีเอกสารกำกับ อาการของผู้ป่วยคือ คลื่นไว้ เวียนศีรษะ อาจหมดสติได้ เหนื่อย หายใจเร็ว เขียว ระดับออกซิเจนที่วัดปลายนิ้วต่ำ ในขณะนี้ยังไม่มีรายใดที่รุนแรงถึงแก่ชีวิต”

ศูนย์พิษวิทยารามาธิบดี ได้อธิบาย ภาวะ Methemoglobin ว่า เป็นภาวะที่ฮีโมโกลบินในเม็ดเลือดแดงถูกออกซิไดช์โดยสารออกซิแดนท์ต่างๆ กลายเป็น methemoglobin ทำให้สูญเสียความสามารถในการขนส่งออกซิเจน และสีของเม็ดเลือดจะเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลดำ ผู้ป่วยจะมีอาการของการขาดออกซิเจนเช่น มึนศีรษะ เวียนศีรษะ อ่อนเพลีย หายใจเร็ว เขียว หากรุนแรงจะมีอาการหอบเหนื่อยมาก เลือดเป็นกรด ความดันโลหิตต่ำและเสียชีวิตได้ โดยสารออกซิแดนท์ที่อาจมีการเติมในไส้กรอก หรืออาหารแปรรูปคือสารตระกูลไนเตรท และไนไตรท ซึ่งเป็นวัตถุกันเสีย

“ประกาศกระทรวงสาธารณสุข ฉบับที่ 281 (พ.ศ. 2547) ได้กำหนดปริมาณที่อนุญาตให้ใช้โซเดียมไนไตรทและโซเดียมไนเตรทในอาหารได้ไม่เกิน 125 และ 500 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม ตามลำดับ กรณีที่ใช้ทั้งโซเดียมไนไตรต์และโซเดียมไนเตรตให้มีปริมาณรวมกันได้ไม่เกิน 125 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม ในการผลิตที่ไม่ได้มาตรฐานอาจมีการเติมสารไนเตรท-ไนไตรท เยอะกว่าปกติ หรืออาจผสมไม่ดีทำให้มีบางส่วนมีปริมาณสารสูงเกินกว่าที่ควรได้”

“โปรดเฝ้าระวังการบริโภคไส้กรอกจากแหล่งที่ไม่แน่ชัด/ไม่น่าเชื่อถือ โดยเฉพาะในเด็กเนื่องจากเด็กจะไวต่อสารกลุ่มนี้มากกว่าผู้ใหญ่ หากมีอาการผิดปกติ ควรไปตรวจที่รพ. หากทาง รพ. สงสัยภาวะ methemoglobinemia สามารถปรึกษา ศูนย์พิษวิทยารามาธิบดีได้ที่ 1367 ตลอด 24 ชั่วโมง ขณะนี้ทางศูนย์​ฯ​ ประสานกองระบาดวิทยา​ กรมควบคุมโรค​ และสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) เพื่อดำเนินการสืบค้นแหล่งที่มาของการระบาดเพิ่มเติมแล้ว”

นอกจากนี้ ยังให้ความรู้เพิ่มเติมด้วยว่า “ปกติร่างกายคนเราได้รับสารออกซิแดนต์ในขนาดน้อยๆจากแหล่งต่างๆอยู่แต่ไม่เกิดปัญหาเพราะร่างกายสามารถเปลี่ยน methemoglobin กลับเป็นฮีโมโกลบินปกติได้ แต่หากมีปริมาณ methemoglobin สูงมากๆ (ได้รับสารออกซิแดนท์เยอะเกินไป) ร่างกายจะเปลี่ยน methemoglobin คืนเป็นฮีโมโกลบินปกติไม่ทัน นำไปสู่ภาวะขาดออกซิเจน

ในเด็กความสามารถในการเปลี่ยน methemoglobin กลับเป็นฮีโมโกลบินปกติจะน้อยกว่าในผู้ใหญ่ เด็กจึงเกิด methemoglobin ได้ง่ายกว่า การตรวจเบื้องต้นจะพบว่าระดับออกซิเจนที่วัดปลายนิ้วจะต่ำอาจต่ำ 80-85% ได้ แต่เมื่อเจาะตรวจ arterial blood gas จะพบว่าระดับออกซิเจนอยู่ในระดับปกติ เรียกความแตกต่างของการพบระดับออกซิเจนที่ต่างกันจากการตรจทั้งสองวิธีว่า oxygen saturation gap ซึ่งอาจพบในภาวะอื่นได้ด้วย ในที่ๆ ตรวจ arterial blood gas ไม่ได้ สามารถทำ bedside test โดยเจาะเลือดจากหลอดเลือดดำของผู้ป่วยมาพ่นออกซิเจน 2 LPM นาน 2 นาที ในคนปกติเลือดจะเปลี่ยนเป็นสีแดงเมื่อได้รับออกซิเจน แต่หากเป็นผู้มี methemoglobin เลือดจะยังคงเป็นสีดำ การตรวจยืนยันจำเพาะ สามารถระดับ methemoglobin ด้วย co-oximeter (ในเครื่อง arterial blood gas บางรุ่นจะพัฒนาการตรวจส่วนนี้เข้าไปด้วย)

การรักษา คือหยุดการได้รับสาร, ให้ออกซิเจน และในรายที่รุนแรงอาจพิจารณาใช้ยา methylene blue (มีในระบบยาต้านพิษ) ในผู้ป่วยบางรายอาจมีเม็ดเลือดแดงแตกรุนแรงจากการได้รับสารออกซิแดนท์ร่วมด้วยต้องมีการติดตามระดับเกลือแร่ ให้สารน้ำและเลือดทนแทน

ต่อมา Ramathibodi Poison Center  ได้โพสต์ภาพตัวอย่าง “ไส้กรอก” พร้อมข้อความดังนี้

ภาพจาก Ramathibodi Poison Center

“ภาพไส้กรอกที่น้องๆ ที่ป่วยด้วยภาวะ​ Methemoglobinemia​ กิน 3 ภาพจาก​ 3 จังหวัด​ เชียงใหม่​ สระบุรี​ เพชรบุรี​ (รูปสุดท้ายคือหั่นมาทอดแล้ว)​ หน้าตาเหมือนกัน​เลย!! ดูภายนอกไม่ต่างกับไส้กรอกปกติ ไม่มียี่ห้อ​ ไม่มีวัน-สถานที่ผลิต​ ไม่ลงวันหมดอายุ ไม่มีส่วนประกอบและข้อมูล​โภชนาการ​ ที่สำคัญไม่มี​ อย. เหมือนกันขนาดนี้ก็เป็นไปได้ว่าอาจจะมีที่มาจากแหล่งเดียวกัน ซึ่งยังไม่รู้​ว่าจะมีผลิตภัณฑ์​อื่นที่มีการปนเปื้อนสูงอีกไหม​ ฉะนั้นเพื่อความปลอดภัยเลือกซื้อของที่มีฉลากครบถ้วนมีที่มาชัดเจนกันนะครับ”

“ขอบคุณ​ภาพจากรพ.หน้างานทุกทีมครับ ได้ส่งภาพให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องในการระงับและสืบค้นการระบาดแล้ว ปล. สีของไส้กรอก​ แฮม​ เบคอนหรือลูกชิ้นไม่ได้บอกว่า มีไนเตรทไนไตรทมากหรือน้อย… การปิ้งย่างทอด ก็ไม่ได้ทำให้สารหายไป”