ย้อนดูชัดๆ หลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า เกิดขึ้นตั้งแต่เมื่อไหร่

เมื่อวานนี้ (17 ต.ค. 62) พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี ชี้แจงในการประชุมสภาผู้แทนราษฎรว่า ตนไม่ได้พูดถึงโครงการ “30 บาท รักษาทุกโรค” ในที่ประชุม UN แต่พูดถึง “หลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า” ซึ่งรัฐบาลของตนได้ทำต่อมาจากสมัยที่แล้ว

แต่ในความเป็นจริง ไม่ว่าจะเรียก “30 บาท รักษาทุกโรค” หรือ “หลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า” ก็คือนโยบายเดียวกัน ซึ่งมีจุดเริ่มต้นสำคัญมาจากแนวคิดของ นพ.สงวน นิตยารัมภ์พงศ์

ย้อนกลับไปเมื่อปี 2543 ร่างพระราชบัญญัติหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ ฉบับแรก ถูกร่างขึ้นจากความร่วมมือของภาคประชาชนและกลุ่มนักวิชาการ โดยที่ต่อมา พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร ได้นำแนวคิดดังกล่าวของ นพ.สงวน ไปใช้เป็นนโยบายหาเสียงของพรรคไทยรักไทย ในชื่อโครงการ “30 บาท รักษาทุกโรค”

หลังจากที่พรรคไทยรักไทยชนะเลือกตั้ง ในปี 2544 รัฐบาลทักษิณ ก็เริ่มทดลองทำโครงการ “30 บาท รักษาทุกโรค” ใน 6 จังหวัด ได้แก่ ปทุมธานี สมุทรสาคร นครสวรรค์ ยโสธร พะเยา และยะลา ก่อนจะขยายเพิ่มอีก 15 จังหวัด ในระยะเวลา 2 เดือน แล้วจึงขยายสิทธิ์จนครอบคลุมทั่วทั้งประเทศ

ปี 2545 คนไทยทุกคนมีสิทธิ์เข้าถึงการรักษาพยาบาล ภายใต้ พ.ร.บ.หลักประกันสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ.2545 และมีการตั้งสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) ขึ้น เพื่อเป็นตัวแทนของประชาชนในกำหนดสิทธิประโยชน์การรักษาและต่อรองกับหน่วยบริการ

ภาพจากเฟซบุ๊ก คุณหญิงสุดารัตน์ เกยุราพันธุ์ Sudarat Keyuraphan

เมื่อไปใช้สิทธิ์รักษา ประชาชนต้องยื่น “บัตรประกันสุขภาพถ้วนหน้า” ซึ่งมีสีเหลือง ชาวบ้านจึงเรียกกันติดปากว่า “บัตรทอง” และคุ้นชินกับชื่อๆ นี้มาจนถึงปัจจุบัน เพราะสั้นและจำง่าย ส่วนการให้ผู้ป่วยร่วมจ่ายค่ารักษาพยาบาล 30 บาทนั้น เกิดจากแนวคิดที่ว่า ต้องการให้ชาวบ้านรู้สึกมีศักดิ์ศรี เพราะไม่ได้มาขอหมอรักษาฟรีๆ

อย่างไรก็ตาม ในสมัยรัฐบาล พล.อ.สุรยุทธ์ จุลานนท์ ได้ประกาศให้ยกเลิกการเก็บเงิน 30 บาทจากผู้ป่วย ก่อนที่รัฐบาลนายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ จะยกเลิกการใช้บัตรทอง แล้วให้ประชาชนยื่นบัตรประชาชนใบเดียวแทนในปี 2553

จนมาถึงรัฐบาล น.ส.ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร ประกาศให้ประชาชนกลับมาร่วมจ่าย 30 บาท แต่มีเสียงคัดค้านจากภาคประชาสังคม จึงต้องมีการกำหนดข้อยกเว้นไว้สำหรับคนที่ไม่ประสงค์จ่ายค่าบริการ

ปัจจุบันผ่านมากว่า 17 ปีแล้ว ที่คนไทยมีหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า โดยได้รับสิทธิประโยชน์ด้านการรักษาและป้องกันโรคเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ

ขณะที่ล่าสุด เมื่อ 23 ก.ย. 62 พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา ได้กล่าวในที่ประชุมสมัชชาสหประชาชาติ (UN) ว่าความสำเร็จด้านสาธารณสุขของไทยมีพื้นฐานจากระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า ที่ครอบคลุมคนไทยเกือบร้อยเปอร์เซ็นต์