นอกจากการเจรจาเพื่อสันติภาพในยูเครน ที่มีแต่ผู้แทนสหรัฐฯ กับรัสเซียเข้าร่วม โดยไม่มีผู้แทนยูเครนแม้แต่คนเดียวอยู่ในวงประชุม

อีกประเด็นหนึ่งที่กำลังได้รับความสนใจคือข้อเสนอของประธานาธิบดีโดนัลด์ทรัมป์ที่เคยประกาศกับยูเครนว่าถ้าต้องการให้สหรัฐฯสนับสนุนยูเครนในสงครามรัสเซียต่อยูเครนจะต้องเอาแร่ธาตุหายากมาแลกเปลี่ยน

แม้ว่ายูเครนจะปฏิเสธข้อเสนอนี้ และบนโต๊ะประชุมเพื่อหาทางยุติสงครามยูเครน ในมิวนิก เมื่อวานนี้ (18 ก.พ.) ยังไม่มีข้อสรุปอะไรเกี่ยวกับแร่หายากในยูเครนที่ประธานาธิบดีทรัมป์ต้องการ

แต่ก็ไม่ได้หมายความว่านี่เป็นการล้มเลิกความตั้งใจของสหรัฐฯที่อยากจะครอบครองทรัพยากรธรรมชาติมูลค่ามหาศาลที่ยูเครนมีอยู่

แร่หายากที่เรากำลังพูดถึงกันอยู่นี่คืออะไร ทำไมประธานาธิบดีทรัมป์ถึงอยากได้ เราหาคำตอบมาให้เข้าใจง่ายที่สุดในโพสต์นี้

.

แร่หายากคืออะไร?

‘แร่หายาก’ (Rare Earth) หรือบางคนอาจเรียกว่าธาตุหายาก หรือ แร่ธาตุหายาก ทั้ง 3 คำนี้ในภาษาไทยคือสิ่งๆ เดียวกัน เป็นทรัพยากรที่มีอยู่ตามธรรมชาติ หรือจะพูดให้ใกล้ตัวอีกนิด หลายคนน่าจะเคยรู้จัก หรืออาจจะเคยท่องตารางธาตุสมัยเรียนมัธยม แร่เหล่านี้ก็คือแร่ที่อยู่ในตารางธาตุที่หลายคนเคยท่องกัน

ส่วนคำว่า ‘หายาก’ ไม่ได้หมายความว่า แร่เหล่านี้จะหายากตามชื่อ หรือมีน้อยแบบที่ถูกเรียก เพียงแต่แร่ธาตุกลุ่มนี้ ไม่ใช่แร่ที่ขุดพบแล้วเป็นแร่บริสุทธิ์ที่สามารถเอามาใช้ได้เลย ต้องผ่านการสกัดหรือถลุงออกมาเพื่อให้ได้แร่ที่ต้องการก่อน ซึ่งกระบวนการในการสกัดก็ค่อนข้างซับซ้อน และที่สำคัญ แร่เหล่านี้ไม่ได้อยู่รวมกันเป็นกลุ่มก้อนเหมือนแร่อื่นๆ เช่น ทองคำหรือดีบุก ซึ่งสามารถทำเหมืองขุดขึ้นมาได้ทีละเยอะๆ แต่แร่หายากพวกนี้จะกระจายกันอยู่ตามพื้นที่ต่างๆ อธิบายง่ายๆ คือ ‘ยาก’ ที่ว่านี้ก็คือยากที่จะได้มา

ปัจจุบัน แร่หายากในโลกมีอยู่ 17 ชนิด ประกอบด้วย สแกนเดียม (Sc) อิตเทรียม ( Y ) และกลุ่มแร่ธาตุแลนทาไนด์อีก 15 ชนิด คือ แลนทานัม (La) ซีเรียม (Ce) เพรซีโอดิเมียม (Pr) นีโอดิเมียม (Nd) โพรมีเทียม (Pm) ซาแมเรียม (Sm) ยูโรเพียม (Eu) แกโดลิเนียม (Gd) เทอร์เบียม (Tb) ดิสโพรเซียม (Dy) โฮลเมียม (Ho) เออร์เบียม (Er) ทูเลียม (Tm) อิตเทอร์เบียม (Yb) และลูทีเชียม (Lu)

ขุมทรัพย์มูลค่ามหาศาล

แน่นอนว่าพอเป็นแร่ที่ได้มายากราคาของแร่เหล่านี้ก็เลยแพงไปตามต้นทุนการผลิตประกอบกับพวกมันมีความต้องการในตลาดสูงมากเลยยิ่งทำให้ราคาแร่ยิ่งแพงมากขึ้นไปอีก

ดังนั้น ประเทศไหนที่มีทรัพยากรธรรมชาติที่เป็นแร่หายากทั้ง 17 ชนิดนี้อยู่ จึงถือได้ว่าเป็น มีขุมทรัพย์มีค่า ทั้งในแง่มูลค่าที่เป็นตัวเงิน และอาจรวมไปถึงอำนาจต่อรองอยู่ในมือ

แร่หายากสำคัญอย่างไร

อ่านมาถึงตรงนี้เชื่อว่า หลายคนน่าจะมีคำถามว่า ทำไมแร่หายากพวกนี้ถึงมีความสำคัญขนาดนั้น คำตอบของคำถามนี้ อธิบายอย่างง่ายๆ ได้ว่า แร่หายากทั้ง 17 ชนิดนี้มีความจำเป็นอย่างมากในหลายอุตสาหกรรมโดยเฉพาะอย่างยิ่งในการผลิตพวกอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ที่เราใช้กันอยู่ในชีวิตประจำวันเช่นโทรศัพท์มือถือโทรทัศน์กล้องถ่ายรูปคอมพิวเตอร์อุปกรณ์ที่ต้องใช้เซมิคอนดักซ์เตอร์ต่างๆไปจนถึงยุทโธปกรณ์หรือแม้แต่การพัฒนาขีปนาวุธก็ต้องใช้แร่เหล่านี้เป็นส่วนประกอบ

คงพอเห็นภาพความสำคัญของแร่หายากกันบ้างแล้วยิ่งเทคโนโลยีในโลกทุกวันนี้มีความก้าวหน้าพัฒนาไปมากแค่ไหนก็เท่ากับว่าแร่หายากก็มีความต้องการมากขึ้นไปเรื่อยๆ

ยูเครนมีแร่อะไร ทำไมทรัมป์อยากได้

อย่างที่กล่าวตั้งแต่ตอนต้นว่าแร่หายากคือแร่ที่ไม่ได้อยู่รวมตัวกันเป็นกลุ่มก้อนแต่กระจัดกระจายไปตามพื้นที่ต่างๆดังนั้นการค้นพบแร่ยากจึงต้องขึ้นอยู่กับที่ตั้งของประเทศนั้นๆซึ่งเรื่องนี้อาจเป็นโชคดีของยูเครนที่ตั้งอยู่ในบริเวณที่มีแร่หายากอยู่เป็นจำนวนมาก

เทียบจากข้อมูลของสหภาพยุโรปที่มีการระบุชื่อแร่ธาตุที่มีความสำคัญไว้ 34 ชนิด ปรากฏว่า ในยูเครนมีแหล่งแร่ธาตุเหล่านั้นอยู่ถึง 22 ชนิดเลยทีเดียว

โดยแร่สำคัญที่พบมากในยูเครน ก็อย่างเช่น ‘ลิเธียม’ ซึ่งเป็นส่วนประกอบสำคัญในการผลิตแบตเตอรี่ สำนักงานธรณีวิทยาแห่งยูเครนระบุว่า ยูเครนมีลิเธียมสำรองอยู่ประมาณ 500,000 เมตริกตันถือเป็นแหล่งสำรองลิเธียมที่ใหญ่ที่สุดแห่งหนึ่งในยุโรป

นอกจากนี้ยังมี ‘ยูเรเนียม’ ซึ่งเป็นธาตุกัมมันตภาพรังสี ที่ใช้เป็นแหล่งเชื้อเพลิงหลักสำหรับเครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์ โดยข้อมูลของสมาคมนิวเคลียร์โลกระบุว่า ยูเครนเป็นแหล่งแร่ยูเรเนียมที่ใหญ่ที่สุดในยุโรป มีจำนวนมากกว่า 107,000 เมตริกตัน

ไม่ใช่แค่นั้น ในยูเครนยังมี ‘กราไฟต์’ ซึ่งเป็นอีกหนึ่งส่วนประกอบสำคัญที่ใช้ในแบตเตอรี่รถยนต์ไฟฟ้า รวมถึงเซมิคอนดักเตอร์และเครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์ ก่อนหน้าจะมีสงครามกับรัสเซีย ยูเครนเคยเป็น 1 ใน 10 ผู้ผลิตกราไฟต์รายใหญ่ที่สุดของโลก โดยเหมืองกราไฟต์ขนาดใหญ่ที่สุดของยูเครน ซึ่งตั้งอยู่ในภูมิภาคคิโรโวฮรัด ทางตอนกลางของประเทศ คาดว่ามีกราไฟต์อยู่มากถึง 500 ล้านเมตริกตัน

อีกแร่ธาตุล้ำค่าที่ยูเครนมีอยู่ในมือคือ ‘ไทเทเนียม’ ซึ่งเป็นส่วนประกอบสำคัญสำหรับอุตสาหกรรมการบินและอวกาศ  ยูเครนถูกจัดให้เป็นประเทศที่มีไททาเนียมสำรองมากที่สุดในโลก จากการสำรวจของสำนักงานสำรวจธรณีวิทยาของสหรัฐฯ มีการคาดการณ์ว่า ยูเครนน่าจะมีไทเทเนียมสำรองอยู่ถึง 8.4 ล้านเมตริกตัน

อีกทั้งยังมี ‘เบริลเลียม’ ซึ่งเป็นแร่หายากที่เป็นส่วนประกอบสำคัญในการผลิตคอมพิวเตอร์ โทรศัพท์มือถือ อุปกรณ์ถ่ายภาพทางการแพทย์ รวมถึงส่วนประกอบรถยนต์ เครื่องบิน มีการคาดการณ์ว่ายูเครนมีแร่ชนิดนี้อยู่ในประเทศถึง 5,512 เมตริกตัน

ทั้งหมดนี้ น่าจะพอทำให้เห็นภาพว่าทำไม ประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์​ ถึงต้องการทรัพยากรแร่ธาตุของยูเครนโดยเฉพาะอย่างยิ่งในขณะที่สหรัฐฯก็ต้องการลดการพึ่งพาและลดอำนาจของจีนการได้ครอบครองทรัพยากรธรรมชาติสำคัญที่ยูเครนมีอยู่อาจทางเลือกที่ดีที่สุดที่สหรัฐฯจะนำมาใช้ต่อรองเพื่อผลประโยชน์ของตัวเอง