สถาบันวัคซีนฯ แจง จองวัคซีนต้องชั่งนํ้าหนักประโยชน์กับความเสี่ยง

สถาบันวัคซีนฯ แจง เหตุไม่จองวัคซีนโควิดผ่าน ‘โคแวกซ์’ เพราะต้องชั่งน้ำหนักระหว่างประโยชน์และความเสี่ยงที่ประเทศจะได้รับ เผยเสี่ยงได้วัคซีนช้า หรือเสียเงินจองฟรี ชี้อนาคตหากมีการปรับเงื่อนไขที่ไทยได้ประโยชน์ก็ยังทำข้อตกลงกันได้

วันที่ 6 ก.พ. 2564 นพ.นคร เปรมศรี ผู้อำนวยการสถาบันวัคซีนแห่งชาติ กล่าวถึงการเข้าร่วมโครงการโคแวกซ์ของประเทศไทยว่า  COVAX Facility (โคแวกซ์) เป็นโครงการที่มีเป้าหมายเพื่อแจกจ่ายวัคซีนโควิด-19 ให้กับประเทศยากจน โดยในอาเซียนมีประเทศที่ได้รับวัคซีนฟรี ได้แก่ กัมพูชา อินโดนีเซีย ลาว เมียนมา ฟิลิปปินส์ และเวียดนาม ส่วนประเทศไทย บรูไน สิงคโปร์ และมาเลเซียนั้น ไม่อยู่ในเกณฑ์ที่จะได้รับวัคซีนฟรี หากจะเข้าร่วมโครงการต้องนำเงินไปร่วมลงขันในการจัดหาวัคซีนโควิด-19  ซึ่งประเทศไทยมีแผนร่วมจัดหาวัคซีนโควิด-19 กับโคแวกซ์ตั้งแต่ต้น  และได้ส่งหนังสือแสดงเจตนารมณ์เข้าร่วมตั้งแต่ช่วงต้นของโครงการ  โดยกระทรวงสาธารณสุขจัดตั้งคณะทำงานเฉพาะที่ประกอบด้วยผู้เชี่ยวชาญในหลายด้าน เป็นความร่วมมือจากหลายฝ่ายทั้งในและนอกกระทรวงสาธารณสุข ทั้งด้านวิชาการ กฎหมาย การเงิน ขึ้นมาเพื่อพิจารณาเงื่อนไขการทำข้อตกลงกับโคแวกซ์

นพ.นคร กล่าวต่อว่า การทำข้อตกลงจองวัคซีนโควิด-19 ไม่ว่าจะเป็นการทำข้อตกลงผ่านโคแวกซ์หรือการทำข้อตกลงโดยตรงกับผู้ผลิต จำเป็นต้องพิจารณาข้อมูลและบริบทหลายๆ ด้านประกอบกัน เนื่องจากในขณะนั้นวัคซีนโควิด-19 ของทุกบริษัทยังอยู่ระหว่างการพัฒนาทั้งสิ้น ยังไม่ทราบว่าวัคซีนชนิดใดจะประสบความสำเร็จ และยังไม่มีข้อมูลประสิทธิภาพและความปลอดภัยของวัคซีนที่มากเพียงพอ เสียเงินค่าจองไปแล้วอาจไม่ได้รับวัคซีนหากการพัฒนาล้มเหลว การตัดสินใจทำข้อตกลงจึงอยู่บนพื้นฐานของการชั่งน้ำหนักระหว่างประโยชน์และความเสี่ยงที่ประเทศจะได้รับ ทั้งนี้ เมื่อพิจารณาเงื่อนไขการจองวัคซีนผ่านโคแวกซ์พบว่า การจองจะต้องมีค่าธรรมเนียมดำเนินการ โดยคิดเพิ่มจากราคาวัคซีน ซึ่งจองแบบเลือกผู้ผลิตไม่ได้มีค่าธรรมเนียม 1.6 USD /โดส ขณะที่การจองแบบเลือกผู้ผลิตได้นั้น คิดค่าจองเพิ่มอีก 3.5 USD/โดส นอกจากค่าธรรมเนียม 1.6 USD/โดส และค่าประกันความเสี่ยง 0.4 USD/โดส

ผู้อำนวยการสถาบันวัคซีนแห่งชาติ กล่าวอีกว่า แม้จะเลือกทำสัญญาจองซื้อแบบเลือกผู้ผลิตได้ แต่ไม่มีอิสระในการเลือกที่แท้จริง โดยโคแวกซ์จะเปิดโอกาสให้ผู้ซื้อตัดสินใจได้ 2 รอบ ในรอบแรกโคแวกซ์จะเสนอรายชื่อผู้ผลิตที่โคแวกซ์มีข้อตกลงแล้วมาให้ ซึ่งไม่ใช่รายชื่อผู้ผลิตที่มีทั้งหมดในโลก หากผู้ซื้อไม่สนใจผู้ผลิตในรายการที่เสนอ จะต้องรอการประกาศตัวเลือกในรอบต่อไป ซึ่งทำให้ได้วัคซีนช้าลง และหากเลือกผู้ผลิตที่มีชื่อในรายการ โคแวกซ์จะนำเงินที่ผู้ซื้อจ่ายไปจองวัคซีนกับผู้ผลิตก่อน แล้วผู้ซื้อจึงจะมีสิทธิเลือกในรอบที่ 2 ว่า จะทำสัญญากับผู้ผลิตรายนั้นหรือไม่ ซึ่งถ้าตัดสินใจไม่ทำสัญญาไม่ว่าด้วยเหตุผลใดๆ จะต้องเสียค่าใช้จ่ายล่วงหน้าที่จ่ายไปแล้วทั้งหมด และไม่ได้เงินคืน แม้ว่าการเลิกสัญญาจะเกิดจากการพัฒนาวัคซีนไม่สำเร็จ นอกจากนี้ การซื้อวัคซีนจะต้องซื้อตามราคาจริงจากผู้ผลิต ต้องยอมรับทุกเงื่อนไข ไม่มีอำนาจต่อรองใดๆ ทั้งสิ้น รวมทั้งยังต้องรับผิดชอบค่าใช้จ่ายอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง เช่น ค่าขนส่งวัคซีน ค่าใช้จ่ายในการขึ้นทะเบียนวัคซีนในประเทศ รวมถึงภาษีด้วย

นพ.นคร กล่าวด้วยว่า การทำความตกลงซื้อวัคซีนโควิด-19 จากผู้ผลิตโดยตรงนั้นมีความยืดหยุ่นมากกว่า สามารถกำหนดจำนวนวัคซีนที่จะซื้อได้ สามารถต่อรองราคา ซึ่งหากซื้อเป็นจำนวนมากราคาก็ถูกลง และยังสามารถต่อรองเงื่อนไข ขอบเขตความรับผิดชอบได้ตามสมควร นอกจากนี้ การซื้อวัคซีนผ่านโคแวกซ์ยังกำหนดให้ซื้อขั้นต่ำไม่น้อยกว่า 10 % ของจำนวนประชากร ซึ่งหากต้องการวัคซีนรวดเร็ว ผู้ซื้อต้องยอมรับเงื่อนไขและความรับผิดชอบตามที่ผู้ผลิตเสนอด้วย อย่างไรก็ตาม ประเทศไทยยังคงเจรจากับโคแวกซ์อย่างต่อเนื่อง หากมีการปรับเงื่อนไขรวมถึงข้อเสนอที่ประเทศจะได้ประโยชน์ ก็อาจจะมีการทำข้อตกลงผ่านโคแวกซ์ได้