โมเดลรับมือราคาประหยัด พาประเทศผ่านวิกฤติโควิด-19 แบบเวียดนาม

หากพูดเรื่องการติดเชื้อโควิด-19 ของเวียดนาม เราแทบไม่ค่อยได้ยินกันมากเท่าไหร่ เมื่อเทียบกับประเทศอื่นๆในอาเซียน สถานการณ์โควิด-19 ในประเทศเพื่อนบ้านเราอย่างเวียดนามที่มีพรหมแดนติดกับจีนแต่สามารถจัดการกับควิด-19 ได้เป็นอย่างดี เวียดนามมีวิธีการรับมืออย่างไร Workpoint today ถอดความสำเร็จในการรับมือโรคระบาดของเวียดนามมาให้ทราบกัน

• เวียดนามไม่พบผู้เสียชีวิตจากโควิด-19 แม้แต่คนเดียว

ข้อมูลจนถึงวันที่ 30 เมษายน เวียดนามยังไม่เคยพบผู้เสียชีวิตเลยจากโควิด-19 เลยแม้แต่คนเดียว และมีเคสที่พบผู้ติดเชื้อเพียงแค่ 270 เคสเท่านั้น สิ่งที่นานาชาติเห็นตรงกันว่าเวียดนามสามารถเอาชนะโควิด-19 ได้ก็คือ มาตรการการรับมือของเวียดนามที่มีความรวดเร็วและเข้มข้น หากเทียบกับประเทศอื่นในอาเซียนการติดเชื้อที่เวียดนามถือว่าอยู่ในระดับต่ำ ตอนนี้รัฐบาลจะเริ่มคลายมาตรการต่าง ๆ ให้โรงเรียนกลับมาเปิดได้แล้ว โดยเน้นย้ำประชาชนให้ความสำคัญกับความปกติใหม่ (New Normal) เช่น การใส่หน้ากากอนามัย เว้นระยะห่างทางสังคม หลีกเลี่ยงพื้นที่ที่มีคนแออัด

ความปกติใหม่ในเวียดนาม

• วิธีการรับมือแบบเข้มข้นและรวดเร็วหลังการระบาดในจีน

เวียดนามเป็นประเทศที่ตื่นตัวกับโควิด-19 มากและรับมือได้ทันท่วงที เวียดนามห้ามเครื่องบินจีนเข้าเวียดนามตั้งแต่ 1กุมภาพันธ์ ในขณะนั้น นายกรัฐมนตรของเวียดนาม เหงียน ซวน ฟุก ย้ำให้ประชาชนเวียดนามจริงจังกับการต่อสู้กับโรคระบาด เพราะเวียดนามรู้ดีว่าระบบสาธารณะสุขของประเทศ ไม่สามารถรองรับได้หากมีการแพร่ระบาดเกิดขึ้นอย่างกว้างขวางในประเทศ และประกาศเลยว่าให้ความสำคัญกับการเอาชนะโควิด-19 มากกว่าการเติบโตทางเศรษฐกิจ

ย้อนกลับไปเมื่อวันที่ 28 มกราคม 2563 ตอนนั้นเวียดนามตรวจเจอ 2 เคสแรก รัฐบาลเวียดนามเริ่มประกาศแผนที่จะรับมือหากเกิดการแพร่ระบาดเป็นวงกว้างและวางแผนล่วงหน้าในกรณีที่มีผู้ติดเชื้อหลายพันคน

สัปดาห์ถัดมา เวียดนาม เดินหน้ามาตรการที่เข้มข้นต่อเนื่อง และในหลายๆครั้งก็ขัดกับคำแนะนำจากองค์การอนามัยโลก (WHO) เช่น การแบนสายการบินต่างชาติเข้าประเทศและการบังคับให้ประชาชนสวมใส่หน้ากากอนามัย

ช่วงต้นเดือนมีนาคม เวียดนามพบเคสซุปเปอร์สเปรดเดอร์ (Super spreader) หรือคนที่จะแพร่เชื้อต่อในวงกว้าง ที่กลางกรุงฮานอย จึงประกาศใช้กฏหมายเข้มงวดทันที หลังพบผู้ติดเชื้อมากกว่า 20 คน มีการตั้งจุดตรวจแบบรวดเร็ว เปิดใช้แอพพลิเคชั่นตามรอยผู้ติดเชื้อทันที มีการแจ้งเตือนหากมีผู้ติดเชื้อโควิด-19 อยู่ในพื้นที่ และประกาศเส้นทางการเดินทางของผู้ติดเชื้ออย่างละเอียดลงในโซเชียลมีเดียและหนังสือพิมพ์ท้องถิ่นเพื่อเปิดเผยข้อมูลให้กับประชาชน

• เน้นการตรวจและสืบสวนโรค

เวียดนามรู้ว่าหากมีการติดเชื้อในวงกว้างระบบสาธารณะสุขของประเทศอาจรับมือไม่ไหว จึงโฟกัสไปที่การตรวจหาเชื้อแทน โดยเน้นการตรวจและการสวบสวนโรคเหมือนกับที่เคยใช้กับโรคซารส์เมื่อ 17 ปีก่อน ที่ผ่านมาเวียดนามทำการตรวจหาเคสไปแล้วทั้งสิ้น 261,004 เคส และสั่งให้กลุ่มเสี่ยงกักตัวนับหมื่นคน

ทางกระทรวงสาธารณะสุขของเวียดนามวางหลักในการรับมือกับโควิด-19 เอาไว้ 4 ขั้นตอนด้วยกัน

ขั้นตอนแรก หากพบผู้ติดเชื้อโควิด-19 ให้ทำการแยกตัวและนำตัวไปรักษาในโรงพยาบาล

ขั้นตอนที่สอง เตรียมสถานที่กักกัน หากมีผู้ติดเชื้อเพิ่มขึ้น

ขั้นตอนที่สาม ให้ประชาชนกักตัวที่บ้านและออกนอกบ้านให้น้อยที่สุด

ขั้นตอนที่สี่ ประกาศล็อกดาวน์ ปิดหมู่บ้าน เมืองและร้านค้าต่างๆ

อีกหนึ่งหลักที่เวียดนามทำอย่างเข้มข้นคือการตรวจหาผู้ที่อยู่ในวงของผู้ติดเชื้อ โดยพบว่าที่เวียดนาม หากมีการคอนเฟิร์มว่ามีผู้ติดเชื้อ 1 คน จะมีการสืบสวนโรคต่อไปอีกประมาณ 800 คนใน 1 เคส ถือว่าเป็นค่าเฉลี่ยนที่เยอะมากที่สุดในโลก เพราะเวียดนามจะตรวจสอบต่อทั้งในกลุ่มเสี่ยงชั้นแรก ชั้นสอง ชั้นสาม และชั้นสี่ นี่คือหนึ่งปัจจัยที่น่าสนใจของเวียดนามที่สามารถควบคุมการแพร่ระบาดได้ดี นอกจากนี้เวียดนามยังมีความสามารถผลิตเครื่องมือการตรวจโรคของตัวเองในราคาประหยัด รวมทั้งยังส่งออกไปยังยุโรปและสหรัฐอเมริกาด้วย

• กระแสชาตินิยมมีส่วนทำให้ประชาชนร่วมมือกับรัฐในการควบคุมโรค

นอกจากมาตรการของรัฐบาลแล้ว การเมืองก็มีส่วน ‘การขับเคลื่นกระแสชาตินิยม’ ในช่วงการระบาดของไวรัสยังมีส่วนส่งผลต่อความสำเร็จนี้ของเวียดนาม ด้วยการปกครองที่มีพรรคคอมมิวนิสต์เวียดนาม (CPV) เป็นศูนย์กลาง การปลุกเร้ากระแสชาตินิยมผ่านประวัติศาสตร์การรุกรานของต่างชาติ จึงทำให้ประชาชนมีแนวโน้มที่จะให้ความร่วมมือกับรัฐเป็นอย่างดี ทาเคชิ คาซาอิ ผู้อำนวยการองค์การอนามัยโลก (WHO) ประจำภูมิภาคแปซิฟิกตะวันตกเคยกล่าวว่า หัวใจความสำเร็จของเวียดนามอยู่ที่การจูงใจสาธารณชนให้ความร่วมมือกับรัฐที่ทำได้ดีมาก เขากล่าวว่า “ผมคิดว่านี่คือเหตุผลว่าทำไมเวียดนามถึงยังคงตัวเลขผู้ติดเชื้อในระดับต่ำไว้ได้”

ที่ผ่านมาเวียดนามเคยนำพาประชาชนผ่านสงครามมาหลายรูปแบบทั้งสงครามจริงๆ หรือสงครามโรคติดต่ออย่าง ซารส์ และไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ ในสงครามครั้งนี้เวียดนามต้องต่อสู้กับสงครามโรคโควิด-19 โดยรัฐบาลเปรียบเทียบว่าในสงครามครั้งนี้ หมอ พยาบาลและบุคลากรทางการแพทย์เปรียบได้กับ ‘ทหาร’ และหน่วยงานควบคุมการแพร่ระบาดเป็น ‘ผู้บัญชาการสูงสุด’

ที่ผ่านมาสื่อต่างประเทศหลายสำนัก รายงานตรงกันว่าที่เวียดนามสามารถควบคุมการแพร่ระบาดของโควิด-19ได้เป็นอย่างดี เพราะเอาจริงเอาจัง รับมือรวดเร็วและมีลักษณะที่เฉพาะตัว แต่อย่างไรก็ตามมีการตั้งข้อสังเกตุว่าตัวเลขนี้คือตัวเลขที่แท้จริงหรือไม่เพราะเป็นการรายงานออกมาจากทางการเวียดนามเพียงทางเดียวเท่านั้น

อย่างไรก็ตามวียดนามไม่พบผู้ติดเชื้อจากภายในประเทศมาเป็นระยะหนึ่งแล้ว จนกระทั่ง 3 พฤษภาคมที่ผ่านมา มีรายงานว่าเวียดนามพบผู้ติดเชื้อโควิด-19 เพิ่มขึ้น 1 ราย ซึ่งเป็นการพบผู้ติดเชื้อครั้งแรกในรอบ 9 วัน ติดจากการเดินทางมาจากต่างประเทศชาวอังกฤษ