เลือกตั้ง 62 l ส.ส.พึงมี คืออะไร ทำความเข้าใจใน 3 นาที

หลายคนน่าจะพอรู้มาบ้างแล้วว่า ในการเลือกตั้งปี 2562 นี้ เรากาบัตรได้แค่ 1 ใบ เลือกทั้ง ส.ส.เขต และ ส.ส.บัญชีรายชื่อ รวมทั้งสิ้น 500 คน  การได้มาซึ่ง ส.ส.เขต 350 คน ไม่ได้ซับซ้อนอะไร  ผู้สมัครคนไหนได้คะแนนสูงสุดในเขตนั้นก็จะได้เป็น ส.ส.เขต

      แต่สำหรับการนับคะแนนของ ส.ส.บัญชีรายชื่อ อีก 150 คน อาจเข้าใจยากสักหน่อย  เพราะก่อนที่เราจะรู้ว่าพรรคการเมืองแต่ละพรรคได้ ส.ส.บัญชีรายชื่อ กี่คน เราต้องรู้ก่อนว่าพรรคนั้นๆ ได้ ส.ส.พึงมี เท่าไหร่

https://www.facebook.com/WorkpointNews/videos/2314074252206519/?v=2314074252206519

แล้ว ส.ส.พึงมี คืออะไร

ส.ส.พึงมี คือ จำนวน ส.ส. รวมที่แต่ละพรรคการเมือง (พึง) จะมีได้  เป็นผลลัพธ์จากระบบจัดสรรปันส่วนผสม  โดยระบบที่ว่านี้จะนำคะแนนเสียงของคนที่ออกไปใช้สิทธิ์เลือกตั้งทั้งหมด (นับเฉพาะบัตรดี) มาหารด้วยจำนวน ส.ส. ในสภา 500 คน

      สมมติว่าการเลือกตั้งครั้งนี้  นับบัตรดีได้ทั้งหมด 40 ล้านใบ ก็จะนำตัวเลข 40 ล้านนี้ มาหารด้วยจำนวน ส.ส. 500 คน  ได้ผลลัพธ์เท่ากับ 80,000

      ตัวเลข 80,000 หมายความว่าผู้สมัคร 1 คน จะเป็น ส.ส. ได้ต้องมีเสียงสนับสนุนจากประชาชนอย่างน้อย 80,000 เสียง  หรือพรรคการเมืองจะได้ที่นั่งในสภา 1 ที่นั่ง ก็ต้องได้เสียงจากประชาชน 80,000 เสียงเช่นกัน

      ดังนั้น  ถ้าทั่วประเทศมีคนเลือกพรรค A ทั้งหมด 8 ล้านคน  ก็ต้องนำคะแนนโหวต 8 ล้านเสียง ไปคำนวณหาว่าพรรค A พึงจะมี ส.ส. ได้กี่คน  โดยนำตัวเลข 8,000,000 มาหารด้วย 80,000  ได้เท่ากับ 100  ส.ส.พึงมี ของพรรค A จึงเท่ากับ 100 คน

นำ ส.ส. พึงมี ไปคำนวณหา ส.ส.บัญชีรายชื่อ

ตอนนี้เรารู้แล้วว่าพรรค A ได้ ส.ส.พึงมี ทั้งหมด 100 คน  แต่ก่อนที่จะรู้จำนวน ส.ส.บัญชีรายชื่อ เราต้องรู้ก่อนว่าพรรค A ชนะ ส.ส.เขต มาแล้วกี่คน

ยกตัวอย่างเช่น

• พรรค A ชนะ ส.ส.เขต แล้ว 50 คน  พรรค A มี ส.ส.พึงมีได้ 100 คน  พรรค A ก็จะได้ ส.ส.บัญชีรายชื่อ เพิ่มอีก 50 คน
• ถ้าพรรค A ชนะ ส.ส.เขต แล้ว 80 คน  ก็จะได้ ส.ส.บัญชีรายชื่อ เพิ่มอีก 20 คน  รวมเป็น 100 คน
• แต่ในกรณีที่พรรค A ได้ ส.ส.เขต แล้ว 100 คนพอดี  ก็จะไม่ได้ ส.ส.บัญชีรายชื่อ เพิ่ม
• หรือถ้าพรรค A ได้ ส.ส.เขต เกินจำนวน ส.ส.พึงมี แล้ว  เช่น  ได้ ส.ส.เขต 120 คน ก็จะได้ ส.ส. ทั้งหมด 120 คน ตามที่ชนะจริง  ไม่ได้ ส.ส.บัญชีรายชื่อ เพิ่มอีก

      ด้วยวิธีการคำนวณแบบนี้จึงเป็นไปได้ยากที่พรรคใดพรรคหนึ่งจะชนะเลือกตั้งแบบถล่มทลาย มี ส.ส. เกินครึ่งสภาเช่นในอดีต  แต่อีกด้านหนึ่งระบบจัดสรรปันส่วนผสมก็ช่วยให้พรรคการเมืองขนาดกลางและขนาดเล็กมีโอกาสได้ ส.ส. เพิ่มขึ้น  และคะแนนเสียงของประชาชนจะไม่ ‘หล่นน้ำ’ ไปฟรีๆ

      จึงเป็นเหตุผลด้วยว่าทำไมขั้วการเมืองต่างๆ ถึงแตกพรรคย่อยออกมารองรับคะแนนเสียง  เพื่อช่วงชิง ส.ส. ให้ได้มากที่สุด  เพราะในการเลือกตั้งครั้งนี้คะแนนของพรรคที่ได้อันดับสองอันดับสามในแต่ละเขต  จะมีค่ามากกว่าการเลือกตั้งครั้งก่อนๆ