เมื่อ ‘ว้า‘ ไม่ต่างจากรัฐอิสระ ยาเสพติด–สารพิษแม่น้ำกก แก้ ‘ว้า‘ ต้องหาทางคุยจีน

ชื่อของ ‘ว้า‘ กลับมาอีกครั้ง หลังอดีตนายกรัฐมนตรีทักษิณ ชินวัตร ประกาศเปิดหน้าชนว้าแดง โดยชี้ว่าเป็นแหล่งผลิตยาเสพติดเกือบ 100% จนทำให้ประเทศไทยประสบปัญหายาเสพติดตอนนี้

แต่ปัญหาว้า ไม่ใช่ปัญหาใหม่ กลับกันนี่เป็นต้นตอที่ไม่ใช่แค่เรื่องยาเสพติดที่ถูกพูดถึงมานานแล้วว่า ไทยมีส่วนส่งเสริมให้การผลิตยาเสพติดของว้าเติบโตมาจนถึงปัจจุบัน ผ่านข้อสังเกตเรื่องการส่งไฟฟ้าข้ามฝั่งเมียนมา

นอกจากนี้ กรณีของว้ายังเกี่ยวข้องกับเรื่อง ‘เหมืองรัฐฉาน‘ ที่เป็นต้นตอทำให้แม่น้ำกกและแม่น้ำสายปนเปื้อนสารพิษ และกรณีอื่นๆ ด้วย เช่นการล้ำแดน เป็นต้น

วันนี้ สำนักข่าวทูเดย์ จะรวบรวมปัญหาที่ไทยกำลังเผชิญกับว้า และแนวทางแก้ปัญหาที่ไม่ได้ง่ายอย่างที่คิด เพราะว้าคือกองกำลังชาติพันธุ์ที่แข้มแข็งที่สุดในเมียนมา ที่มีทั้งความใกล้ชิดกับจีน และมีช่องโหว่จากไทยช่วยอยู่ด้วย

ใครๆ ก็รู้ ‘ว้า‘ ที่มายาเสพติด

นายทักษิณ ชินวัตร อดีตนายกรัฐมนตรี และที่ปรึกษาประธานอาเซียน ปาฐกถา ในหัวข้อ “ยาเสพติดอาชญากรรมข้ามชาติ มุมมอง และความท้าทาย ในการแก้ไขปัญหาอย่างยั่งยืน” เมื่อวานนี้ (27 พ.ค.) โดยชี้ว่า ตอนนี้การผลิตยาเสพติด แทบจะ 100% อยู่ที่ว้าแดง ซึ่งเป็นเขตติดต่อสามเหลี่ยมทองคำ รัฐฉาน

กลุ่มว้านั้น เป็นกองกำลังชาติพันธุ์ในเมียนมา ที่ถูกมองว่ามีความเข้มแข็งที่สุด คาดว่า กองทัพสหรัฐว้า (UWSA) มีทหารประจำการ 30,000 นาย และมีกำลังสำรองอีก 20,000 นาย พร้อมอาวุธครบมือไม่ต่างจากองทัพสมัยใหม่ โดยมีทุนสำคัญมาจากการผลิตและค้ายาเสพติด

เคยมีการประเมินว่า การค้ายาเสพติดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เฉพาะยาบ้าเพียงอย่างเดียว น่าจะมีมูลค่าสูงถึง 60,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ ต่อปี หรือเกือบ 2 ล้านล้านบาท ใหญ่กว่าตัวเลขเศรษฐกิจของบางประเทศ และเชื่อว่า เม็ดเงินส่วนนี้จำนวนไม่น้อย ตกไปอยู่ในมือของว้า

พื้นที่หลักที่ว้าดูแลอยู่ เรียกว่า ‘ว้าเหนือ‘ ซึ่งอยู่ติดชายแดนจีน กับ ‘ว้าใต้‘ ซึ่งติดกับชายแดนไทย ตั้งแต่จังหวัดเชียงใหม่ถึงจังหวัดแม่ฮ่องสอน

ว้าพยายามวางตัวเป็นกลางในสงครามกลางเมืองเมียนมา และมีความใกล้ชิดกับจีน จนทำให้ทุกฝ่ายไม่กล้าทำอะไรกับว้า

อดีตนายกฯ ทักษิณเสนอว่า คิดว่าอีกไม่กี่เดือน คือราว 1-2 เดือนนี้ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ จะต้องไปพบปะกับเพื่อนบ้านทั้งหมด เพื่อผนึกกำลังกัน จัดการให้ว้าแดงให้เลิกผลิตยาเสพติด

และหากฝ่ายเมียนมาจัดการเองไม่ได้ อดีตนายกฯ ทักษิณเสนอให้ไทยดำเนินการเองด้วยวิธีที่สากลยอมรับได้ เพราะเป็นศัตรูของไทย

“ถ้าคุณยังผลิต คุณคือศัตรูของประเทศไทย เราไม่ควรจะมีความปรานีกับศัตรู นี่เป็นสิ่งที่ผมคิดว่า ความชัดเจนต้องเกิด” อดีตนายกฯ ทักษิณ กล่าว

การผลิตและค้ายาเสพติดของว้าไม่ใช่เรื่องใหม่ อาจเรียกได้ว่า นี่เป็นความเคลื่อนไหวคู่ขนานที่มาพร้อมกับการเกิดขึ้นของว้าก็ได้ เช่นชื่อของ ‘เหว่ย เซียะ กัง‘ เป็นต้น และที่สำคัญ ความเคลื่อนไหวที่เกี่ยวข้องกับการผลิตยาเสพติด ยังมีออกมาอย่างต่อเนื่อง โดยที่ไทยมีส่วนเอื้อต่อกำลังผลิตยาเสพติดของว้าด้วย

เมื่อปลายปีที่แล้ว นายรังสิมันต์ โรม สส.บัญชีรายชื่อ พรรคประชาชน ตั้งกระทู้ถามในสภา เรื่องการตรวจสอบข้อเท็จจริงกรณีการส่งไฟฟ้าไปยังประเทศเพื่อนบ้าน ที่ อ.แม่สาย จ.เชียงราย โดยเปิดเผยว่า การไฟฟ้าส่วนภูมิภาค (กฟภ.) อ.แม่สาย เป็นคู่สัญญาขายไฟฟ้าแก่บริษัท อัลลัวร์ กรุ๊ป ที่รับสัมปทานไฟฟ้าจากรัฐบาลเมียนมา ไฟฟ้าบางส่วนถูกขายต่อให้บริษัท หงปัง ที่เป็นเครือข่ายกลุ่มว้าแดง ไปใช้ผลิตยาเสพติด

สส.รังสิมันต์ โรม ตั้งข้อสังเกตว่า เป็นไปได้มากว่า ยาบ้าที่มีมากขึ้นและราคาถูกมากในประเทศไทยมาจากการใช้ไฟฟ้าที่ กฟภ.แม่สาย ขายให้กลุ่มว้าแดงนำไปผลิตยาบ้า แล้วนำกลับมาขายในประเทศไทย

‘ว้า‘ ไม่ใช่แค่ยาเสพติด อย่าลืมปมสารน้ำเป็นพิษ ‘เหมืองแม่น้ำกก‘

การจุดประเด็นยาเสพติดเชื่อมโยงว้า ยังเกิดขึ้นในเวลาเดียวกับที่ ว้ากำลังถูกจับตาถึงบทบาทดูแลเหมืองแร่ในรัฐฉาน ซึ่งน่าจะเป็นสาเหตุที่ทำให้น้ำในแม่น้ำกกและแม่น้ำสายปนเปื้อนสารพิษตอนนี้

มูลนิธิสิทธิมนุษยชนไทใหญ่ ออกแถลงการณ์เมื่อวันที่ 15 พ.ค. พร้อมภาพถ่ายดาวเทียมที่ชี้ว่า กำลังมีการทำเหมืองแรร์เอิร์ธ (แร่หายาก) เกิดขึ้น 2 พื้นที่ในเมืองยอน ทางตอนใต้ของเมืองสาด รัฐฉาน ตรงข้าม อ.แม่อาย จ.เชียงใหม่ ห่างจากชายแดนไทยประมาณ 25 กิโลเมตร

มูลนิธิสิทธิมนุษยชนไทใหญ่ กังวลว่า สารพิษตกค้างจากเหมืองแร่ดังกล่าว จะปนเปื้อนแหล่งน้ำที่ไหลลงสู่แม่น้ำกก อาจส่งผลต่อสุขภาพของประชาชนกว่าล้านคนที่อาศัยอยู่ท้ายน้ำสองฝั่งชายแดน

มูลนิธิสิทธิมนุษยชนไทใหญ่ ให้ข้อมูลว่า ที่ตั้งของเหมืองแร่หายากในเมืองยอนนั้น อยู่ภายใต้การควบคุมของกองทัพเมียนมาและกองทัพว้า

สำนักข่าวชายขอบ เปิดเผยบทสัมภาษณ์นายจายหอแสง ผู้ประสานงานมูลนิธิสิทธิมนุษยชนไทใหญ่ เมื่อวันที่ 20 พ.ค. ที่ผ่านมาว่า กองกำลังว้าไม่สนใจอะไร และเหมืองแร่อยู่ในพื้นที่อิทธิพลของทหารว้า การเข้าพื้นที่เหล่านี้คนแปลกหน้าเข้าไม่ได้ ทุกแห่งต้องมีทหารว้าคุมหนาแน่น มีความพยายามทำเหมืองแร่ที่ลับๆ ที่ห่างจากถนนใหญ่

นายภูมิธรรม​ เวชยชัย​ รองนายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม​ เปิดเผยเมื่อวันที่ 26 พ.ค. ที่ผ่านมาว่า ทางเมียนมายอมรับว่าเป็นปัญหาจริง และจะช่วยกันแก้ไข เพราะเกิดจากพื้นที่ต้นน้ำ​ในฝั่งประเทศเมียนมา

‘ว้า‘ หอกข้างแคร่ แก้ไม่ง่าย เพราะคล้ายรัฐอิสระ

ปฏิเสธไม่ได้แล้วว่า ว้ากำลังเป็นหอกข้างแคร่ของไทย ทั้งเรื่องยาเสพติด เหมืองในรัฐฉาน หรือแม้กระทั่งด้านความมั่นคงจากกรณีทหารว้าล้ำแดนไทยก่อนหน้านี้

แต่การจัดการกับว้าไม่ใช่เรื่องง่าย เพราะอย่างที่บอกว่า ว้ามีกองกำลังทหารเข้มแข็ง ทั้งกำลังพลและยุทโธปกรณ์ มีเงินทุนหนาจากการค้ายาเสพติด

ขณะเดียวกัน ท่าทีที่เป็นกลางของว้า ทำให้ว้ามีพันธมิตรเป็นทั้งกองกำลังกลุ่มชาติพันธุ์ ที่มีบทบาทเป็นฝ่ายต่อต้านรัฐบาลทหารเมียนมา หรือแม้กระทั่งรัฐบาลทหารเมียนมาเอง ก็มีความใกล้ชิดกับว้า

พูดง่ายๆ ว่า สถานะของว้า ใกล้เคียงกับการเป็นรัฐอิสระมากขึ้นทุกทีแล้ว

ความท้าทายใหญ่ที่สุด อาจหนีไม่พ้นความใกล้ชิดระหว่างว้ากับรัฐบาลจีน โดยก่อนหน้านี้เมื่อเดือน ก.พ. ว้าได้จัดประชุมใหญ่วางเป้าหมายกระตุ้นเศรษฐกิจ ผ่านระเบียงเศรษฐกิจเมียนมา–จีน และการเปิดให้นักลงทุนเข้าไปลงทุนในเขตปกครองของว้า

ความใกล้ชิดระหว่างว้าและจีน ยังเกี่ยวข้องกับสงครามกลางเมืองในเมียนมา ที่ว้าดูเหมือนจะทำหน้าที่ช่วยปกป้องผลประโยชน์ และรักษาความสงบให้จีนในพื้นที่ชายแดนติดกับเมียนมาด้วย

รายงานระบุว่า เมื่อเดือน ต.ค. ปีที่แล้ว มีรายงานว่า ผู้แทนของว้า หารือกับผู้แทนระดับสูงของจีน นำโดย เติ้ง ซีจวิน ผู้แทนพิเศษด้านกิจการเอเชียของกระทรวงการต่างประเทศจีน ซึ่งเป็นบุคคลที่ทางการจีนแต่งตั้งให้ดูแลเมียนมาโดยเฉพาะ

เอกสารที่หลุดออกมาหลังการพูดคุยระบุว่า ฝ่ายจีนได้เรียกร้องให้ว้า ช่วยจำกัดอิทธิพลของกองกำลังโกก้าง ที่จับอาวุธต่อสู้กับรัฐบาลทหารเมียนมา ผ่านการไม่ส่งอาวุธช่วย รวมถึงไม่ส่งอาวุธช่วยกองกำลังกลุ่มชาติพันธุ์ และฝ่ายต่อต้านกลุ่มอื่นๆ ที่มีฐานปฏิบัติการในพื้นที่ภาคใต้ของเมียนมาด้วย

พลังของว้าเรื่องยาเสพติดยังแข็งแกร่งมาก อดีตนายกฯ ทักษิณให้ข้อมูลว่า วันนี้ว้าแดงรวยมากและมีเครื่องมือทุกอย่าง ที่เราจับได้เยอะเพราะเราเข้มแข็งขึ้น และที่เขามีการผลิตเยอะขึ้น เพราะเขาซื้อเครื่องมือมาจากจีนซึ่งเป็นของดีหมด วันนี้เรากลับจีนต้องร่วมมือกันอย่างจริงจัง สกัดกั้นให้ได้ เพราะถือว่านี่คือศัตรูของประเทศไทย

ดังนั้น การเจรจากับจีน อาจเป็นอีกหนึ่งหนทางที่รัฐบาลไทยจำเป็นต้องทำ หากจะจัดการปัญหาที่มาจากว้า

และที่สำคัญ การจัดการปัญหายาเสพติดข้ามแดน ที่เชื่อมโยงกับว้า จะต้องดำเนินการกับเจ้าหน้าที่ไทยอย่างเข้มงวดด้วย เพื่อไม่ให้เกิดความหละหลวมในการปฏิบัติหน้าที่ เหมือนอย่างที่อดีตนายกฯ ทักษิณ ย้ำว่า การปราบปรามยาเสพติดครั้งนี้ ต้องไม่ใช่ไฟไหม้ฟาง แต่จะต้องทำต่อเนื่อง และต้องขอตำรวจชายแดน ทหาร และกรมศุลกากรต้องเอาจริงเอาจัง อย่าให้เข้าสุภาษิต “เข้าเกียร์ว่าง..ได้ตังค์ใช้”

ขณะที่ สส.รังสิมันต์ โรม ให้สัมภาษณ์ในวันนี้ (28 พ.ค.) ที่มองว่า ว้าไม่ได้มความเกรงใจประเทศไทย

“ถามว่าว้าหยุดไหมก็ไม่หยุด พวกว้าเขารู้สึกว่า ประเทศไทยจะไปทำอะไรเขาได้ เขาไม่ได้คิดว่ารัฐบาลไทยมีน้ำยาที่จะไปดำเนินการอะไร ดังนั้นการที่จะต้องทำอย่างใดอย่างหนึ่งกับว้าเป็นเรื่องเร่งด่วน ความจำเป็น แต่คำถามคือจะใช้มาตรการอะไรที่จะไปดำเนินการ” สส.รังสิมันต์ กล่าว