สรุปสถานการณ์ ทำไมฮ่องกงต้องประท้วง กฎหมายความมั่นคง

ชาวฮ่องกงหลายพันคนรวมตัวประท้วงกันอีกครั้งในวันอาทิตย์ที่ผ่านมา โดยถือเป็นการชุมนุมระลอกแรกหลังจากที่การประท้วงที่ยาวนานกว่า 6 เดือนในครั้งก่อนต้องหยุดไปเพราะสถานการณ์โรคระบาดโควิด-19

ทำไมชาวฮ่องกงต้องออกมาประท้วงกันอีกคำรบ ในสถานการณ์ที่โรคระบาดโควิด-19 ยังไม่สามารถควบคุมได้สนิท ทีมงาน Workpoint Today สรุปมาให้ฟังใน 11 ข้อ

1. เมื่อวันอาทิตย์ที่ 24 พ.ค. ที่ผ่านมา เกิดการประท้วงขึ้นอีกระลอกหนึ่งในฮ่องกง โดยผู้ชุมนุมหลายพันคนตั้งใจที่จะเดินขบวนจากย่านคอสเวย์เบย์ ซึ่งเป็นย่านช้อปปิ้งที่ใหญ่ที่สุดในฮ่องกง ไปยังย่านหว่านไจ๋ โดยการเดินประท้วงเริ่มต้นขึ้นในช่วงประมาณบ่ายโมงของวันอาทิตย์

แม้การชุมนุมจะเป็นไปอย่างสงบ แต่ก็ถือเป็นการละเมิดกฎ social distancing ที่ห้ามการรวมตัวมากกว่า 8 คน ตำรวจฮ่องกงจึงต้องเข้าควบคุมสถานการณ์ การปะทะกันระหว่างผู้ชุมนุมและตำรวจ ส่งผลให้มีผู้ถูกจับอย่างน้อย 180 คน ตำรวจบาดเจ็บ 4 นาย และมีผู้ชุมนุมอย่างน้อย 6 คนต้องเข้าโรงพยาบาล

2. สาเหตุที่ทำให้ชาวฮ่องกงต้องออกมาประท้วงกันครั้งนี้ ต้องย้อนกลับไปเมื่อวันพฤหัสฯ ที่ผ่านมา (21 พ.ค.) ซึ่งทางการจีนประกาศว่าจะผ่านกฎหมายความมั่นคงแห่งชาติฉบับใหม่มาบังคับใช้ในฮ่องกง โดยร่างกฎหมายฉบับดังกล่าวจะถูกส่งให้สภาประชาชนแห่งชาติจีน (National People’s Congress) พิจารณาในสัปดาห์นี้ ซึ่งหลายฝ่ายมองว่าหากร่างกฎหมายนี้ผ่านเข้าสู่การพิจารณาของสภาฯ จริง ก็จะผ่านออกมาบังคับใช้อย่างแน่นอน เนื่องจากมองว่าสภาฯ แห่งนี้เป็นเพียงสภาตรายางของรัฐบาลจีน

3. แม้ในขณะนี้รายละเอียดของร่างกฎหมายความมั่นคงฉบับดังกล่าวยังไม่แน่ชัด 100% แต่ก็พอจะรู้รายละเอียดคร่าวๆ ว่าเนื้อหาเป็นการห้ามกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับการแบ่งแยกดินแดน การล้มล้างอำนาจการปกครองของรัฐบาลกลาง การก่อการร้าย หรือการกระทำใดๆ ที่ส่งผลให้กองกำลังต่างชาติเข้ามาแทรกซแซงกิจการในฮ่องกง โดยกฎหมายความมั่นคงจะส่งผลให้การกระทำดังกล่าวข้างต้นผิดกฎหมายได้

4. นอกจากเรื่องเนื้อหาของร่างกฎหมายแล้ว อีกจุดหนึ่งที่ทำให้ชาวฮ่องกงไม่พอใจมากๆ ก็คือ หากกฎหมายดังกล่าวออกมาบังคับใช้จริง รัฐบาลจีนอาจจะสามารถตั้งองค์กรหรือสถาบันต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการรักษาความมั่นคงแห่งชาติขึ้นในเกาะฮ่องกงได้ อีกทั้งยังกลัวว่ารัฐบาลจีนแผ่นดินใหญ่จะใช้กฎหมายฉบับนี้และสถานบันต่างๆ ที่จะตั้งขึ้นใหม่ มาริดรอนสิทธิและเสรีภาพของชาวฮ่องกง

5. จากเหตุผลทั้ง 2 อันข้างต้น คนฮ่องกงจึงมองว่า หากปล่อยให้มีการผ่านกฎหมายดังกล่าวออกมาบังคับใช้ ก็จะถือเป็นการละเมิดสิทธิในการปกครองตนเองของฮ่องกง และยังเป็นการทำลายระบบ “หนึ่งประเทศ สองระบบ” ที่เป็นหลักการซึ่งใช้มาตั้งแต่อังกฤษส่งมอบเกาะฮ่องกงคืนให้จีนในปี 1997 ด้วย

6. การออกกฎหมายความมั่นคงฉบับดังกล่าวมาบังคับใช้ในฮ่องกงยังถูกมองว่าเป็นการละเมิด “กฎหมายพื้นฐาน” (Basic Law) ที่เปรียบเสมือนเป็นกฎหมายรัฐธรรมนูญของฮ่องกงด้วย โดยหนึ่งในหลักการที่ถูกบัญญัติไว้ใน Basic Law ของฮ่องกงก็คือ ฮ่องกงมีอำนาจในการออกกฎหมายมาบังคับใช้เอง โดยที่รัฐบาลจีนแผ่นดินใหญ่ไม่สามารถเข้ามายุ่มยามในส่วนนี้ได้

7. แต่ประเด็นเกี่ยวกับกฎหมายความมั่นคงในฮ่องกงก็เป็นปัญหาเสมอมา โดยในมาตรา 23 ของ Basic Law ได้ระบุเอาไว้ว่า ให้รัฐบาลฮ่องกง “บังคับใช้กฎหมายที่เป็นการป้องกันการก่อกบฏ การแบ่งแยกดินแดน การปลุกระดม และการโค่นล้มรัฐบาลกลางของจีน” แต่กระนั้นตลอด 23 ปีที่ผ่านมานับแต่อังกฤษส่งมอบฮ่องกงคืนให้จีน ทางรัฐบาลฮ่องกงเองยังไม่สามารถผ่านกฎหมายความมั่นคงดังกล่าวออกมาได้

8. โดยในปี 2003 รัฐบาลฮ่องกงในขณะนั้นพยายามจะผ่านกฎหมายความมั่นคงออกมา แต่ปรากฏว่าโดนชาวฮ่องกงจำนวนมากต่อต้าน และกลายเป็นการประท้วงที่ใหญ่ที่สุดครั้งหนึ่งในฮ่องกง การประท้วงครั้งนั้นส่งผลให้รัฐบาลฮ่องกงไม่สามารถผ่านกฎหมายความมั่นคงออกมาได้ และไม่เคยหยิบประเด็นนี้ขึ้นมาอีก

9. แต่รัฐบาลจีนแผ่นดินใหญ่ต้องการให้มีการออกกฎหมายความมั่นคงดังกล่าวออกมา โดยเฉพาะอย่างยิ่งจากสถานการณ์ในปีที่แล้ว ซึ่งชาวฮ่องกงชุมนุมประท้วงต่อเนื่องยาวนานกว่า 6 เดือน โดยมีจุดเริ่มต้นจากการประท้วงกฎหมายส่งผู้ร้ายข้ามแดน

10. ทั้งนี้ รัฐบาลกลางจากจีนแผ่นดินใหญ่วางแผนที่จะใช้ช่องว่างของ Basic Law ในการบังคับใช้กฎหมายความมั่นคงฉบับใหม่นี้ในฮ่องกง โดยจะนำเนื้อหาของร่างกฎหมายฉบับดังกล่าว ไปใส่ไว้ในภาคผนวก 3 ของ Basic Law ซึ่งจะส่งผลให้เนื้อหาที่เขียนลงไปถูกบังคับใช้ในฮ่องกง

11. รัฐบาลจีนแผ่นดินใหญ่วางแผนจะนำร่างกฎหมายความมั่นคง ส่งให้สภาประชาชนแห่งชาติจีนพิจารณาในสัปดาห์นี้ ต้องติดตามสถานการณ์กันต่อไปว่า สภาฯ จะผ่านกฎหมายฉบับดังกล่าวออกมาบังคับใช้หรือไม่ และในระหว่างนั้น ชาวฮ่องกงจะออกมาประท้วงและส่งเสียงไม่ให้เห็นด้วยให้ดังกว่าเดิมได้หรือเปล่า

เรียบเรียงโดย กฤดิกร เผดิมเกื้อกูลพงศ์