เปิดประวัติกีฬาเอเชียนเกมส์ : ขี่ม้า

ชาวมองโกลหนึ่งในชาติพันธุ์ที่ผูกพันกับม้ามายาวนาน

ม้าเป็นสัตว์ชนิดหนึ่งที่มีความผูกพันกับมนุษย์มาอย่างยาวนาน นับตั้งแต่ยุคที่มนุษย์เริ่มสร้างอารยธรรม ม้าก็ถือเป็นเครื่องมือหนึ่งที่สำคัญในการพาอาณาจักรต่างๆ ไปสู่ความรุ่งโรจน์ เช่น จักรวรรดิมองโกล, จักรวรรดิติมูร์, หรือจักวรรดิโมกุล นอกจากนี้ม้ายังถือเป็นทรัพยากรทีมีค่าและเป็นที่ต้องการของคนในทุกระดับชั้น

จนเมื่อเวลาล่วงเลยผ่านไป ความสำคัญของม้าในการเป็นพาหนะในกรเดินทาง หรือในการสงครามก็ได้ลดบาทบาทลง เนื่องจากการพัฒนาขึ้นของเทคโนโลยี จึงทำม้าเป็นสัตว์ที่ถูกใช้ในเชิงกีฬาเป็นส่วนใหญ่ โดยในปี 1900 กีฬาขี่ม้าได้รับการบรรจุเข้าในการแข่งขันกีฬาโอลิมปิก และในปี 1982 กีฬาขี่ม้าก็ได้รับการบรรจุในศึกเอเชียนเกมส์ครั้งที่ 9 ที่กรุงนิวเดลี ประเทศอินเดีย

ในประเทศไทยกีฬาขี่ม้าเริ่มแพร่หลาย จนในปี 1976 มีการก่อตั้งสมาคมขี่ม้าขึ้น โดยพลเอกกฤช ปุณณกันต์และคณะ ที่กองพลทหารม้า สนามเป้า เขตพญาไท กรุงเทพ ชื่อสมาคมนักขี่ม้าสมัครเล่นแห่งประเทศไทย (Thailand Amature Equestrian Association) และในปี1977 สมาคมนักขี่ม้าสมัครเล่น ได้เข้าร่วมเป็นสมาชิกสมาคมโอลิมปิกแห่งประเทศไทย

ต่อมาคือในปี 1993 สมาคมได้เปลี่ยนชื่อเป็น “สมาคมขี่ม้าแห่งประเทศไทย” (Thailand Equestrian Federation) และปี 1994 สมาคมฯ ได้ส่งนักกีฬาเข้าแข่งขันกีฬาเอเชียนเกมส์ครั้งที่ 12 ที่เมืองฮิโรชิม่า ประเทศญี่ปุ่น สามารถคว้าเหรียญทองแดงมาได้ และในปี 1996 ทางสมาคมฯ ได้ส่งนักกีฬาขี่ม้าเข้าร่วมแข่งกีฬาเอเชี่ยนเกมส์ ครั้งที่ 13 ที่จังหวัดสระบุรี โดยทีมชาติไทยได้เหรียญทอง เหรียญเงิน และเหรียญทองแดง อย่างละ 1 เหรียญ และล่าสุดในปี 2014 พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าสิริวัณณวรีนารีรัตน์ เป็นตัวแทนประเทศไทยเข้าร่วมการแข่งขันกีฬาขี่ม้าประเภทศิลปะบังคับม้าประเภททีม พร้อมด้วย เฉลิมฉาน ยศวิริยะพาณิชย์ , ภคินี พันธาวา , รวิสรา เวชากร ที่เมืองอินชอน ประเทศเกาหลีใต้

โดยกีฬาขี่ม้าในการแข่งขันเอเชียนเกมส์ 2018 ครั้งนี้จะแข่งขันด้วยกัน 3 ประเภทคือ ประเภทศิลปะบังคับม้า, ประเภทกระโดดข้ามเครื่องกีดขวาง และประเภทอีเวนติ้ง

การแข่งขันประเภทศิลปะบังคับม้า (Dressage) : การแข่งขันผู้เข้าแข่งขันจะไดรับแบบทดสอบที่กำหนดว่า จะต้องทำท่าอะไรบ้าง ในเวลาที่กำหนดให้ เรียกว่าคะกนนจากท่าบังคับ จะมีคะแนนเต็มข้อละ 10 คะแนน สมมุติ 20 ข้อ คือ 200 คะแนน ส่วนที่ 2 คือ คะแนนสะสม ดูจากภาพรวมการแสดงออกของม้าและการขี่เป็นหลัก ตรงนี้มี 4 ข้อตายตัว ข้อละ 10 คะแนน เป็น 40 คะแนน รวมคะแนน 2 ส่วนเป็นคะแนนทั้งหมด 240 คะแนน แพ้ชนะดูจากคะแนนที่ได้รับในแต่ละข้อรวมกัน คะแนนสูงสุด (ใกล้ 240 มากที่สุด) คือผู้ชนะ

นางสาวเสียงซอ เลิศรัตนชัย นักกีฬาขี่ม้าทีมชาติไทย

การแข่งขันประเภทกระโดดข้ามเครื่องกีดขวาง (Show jumping) : ในกีฬาประเภทนี้ คะแนนทุกคนที่ได้รับก่อนการแข่งขันคือ 0 คะแนน ถ้านักกีฬาสามารถกระโดดข้ามเครื่องกีดขวางได้ทุกเครื่องโดยไม่ทำไม้ขวางตก ภายในเวลาที่กำหนดไว้ (วัดระยะทางไว้แล้ว) ก็จะมีคะแนนเป็น 0 คะแนน นั่นคือ คะแนนที่ดีที่สุด เพราะปกติไม่ใช่ว่าทุกคนจะสามารถผ่านแบบทดสอบได้โดยไม่มีข้อผิดพลาด สมมติว่าเข้าแข่งขัน 10 คนไม่พลาดเลย 3 คน อีก 7 คนที่เหลือพลาดในแต่ละเครื่องแตกต่างกันออกไป ก็จะมีคะแนนแตกต่างลดกลั่นกันไป โดยจะมีคะแนนติดลบ เช่น -3, -4 หรือ -8 ฉะนั้นการที่ได้คะแนน 0 จึงถือเป็นคะแนนที่ดีที่สุด

ปัจจัยต่อไปที่เกี่ยวข้องในกีฬาประเภทนี้คือ “เวลา” โดยจากจุดเริ่มต้นถึงจุดสิ้นสุด มีระยะทาง 300 เมตร ถ้ากำหนดให้ใช้ความเร็ว 300 ม./ นาที (60 นาที) นั่นหมายความว่านักกีฬาจะต้องทำเวลาจากจุดเริ่มต้นจนถึงจุดสิ้นสุดให้ได้ภายในเวลา 60 วินาที ถ้าเกินกว่านั้นจะโดนตัดคะแนนวินาทีละ 0.25 คะแนน

และในกรณีที่คะแนนของผู้แข่งขันเท่ากัน จะมีการตัดสินโดยการกระโดดรอบชิงชนะเลิศอีกครั้งหนึ่งโดยผู้ออกแบบสนามจะกำหนด จำนวนเครื่องกระโดดให้น้อยลง และเพิ่มทิศทางการเคลื่อนที่ให้ยากขึ้น ซึ่งความสูง และความกว้าง ก็จะเพิ่มขึ้นด้วย ในรอบนี้นอกจากจะต้องไม่มีคะแนนเสียแล้วคนที่เวลาเร็วที่สุดคือผู้ชนะ ซึ่งการดวลกันเช่นนี้จะสร้างความตื่นเต้นเร้าใจให้ผู้ชมเป็นอย่างมาก

การแข่งขันประเภทอีเว้นติ้ง (Eventing) : การแข่งขันประเภทนี้ถือเป็นการแข่งขันขี่ม้าที่สนุกเร้าใจที่สุด เพราะการแข่งแบบอีเว้นติ้ง จะแข่ง 3 แบบด้วยกัน คือ 1.การบังคับม้า 2.ข้ามภูมิประเทศ 3. กระโดดข้ามเครื่องกีดขวาง ในการแข่งขันวันแรกจะเป็นการแข่งขันศิลปะการบังคับม้า ซึ่งเป็นกากรแข่งขันที่ไม่หนักมากนัก วันที่สองของการแข่งขันจะเป็น การแข่งขันข้ามภูมิประเทศ เป็นการแข่งขันความเร็ว และความทรหด โดยแบ่งอกเป็น 4 เฟส คือ

เฟส A : Roads and Tracks

ผู้แข่งขันจะต้องขี่ม้าไปตามเส้นทางที่กำหนดให้ในภูมิประเทศเป็นระยะทาง ประมาณ 3-6 กิโลเมตร ขึ้นอยู่กับเกรดของผู้แข่งขัน นักกีฬาสามารถใช้ฝีเท้าวิ่งเรียบหรือโขยกสั้นก็ได้ แต่จะต้องระลึกไว้เสมอว่ายังมีการแข่งขันรออยู่อีก 3 เฟส

เฟส B : Steeplechase

เป็นการแข่งขันในลู่วิ่ง ซึ่งมีเครื่องกีดขวางตั้งไว้เป็นระยะประมาณ 6-8 เครื่อง ผู้แข่งขันจะต้องผ่านเฟสให้ได้ในเวลาที่กำหนดคือ 640 เมตร / นาที

เฟส C : Roads and Tracks

ในเฟสนี้จะมีระยะทางยาวกว่าในเฟส A เพื่อเป็นการผ่อนคลายม้า หลังจากที่ต้องใช้ความเร็วมาใน เฟส B ปกติระยะทางประมาณ 5-8 กิโลเมตร ในความเร็วที่กำหนดให้เท่ากับ เฟส A

เฟส D : ข้ามภูมิประเทศ

เป็นการขี่ม้าวิบากในภูมิประเทศ มีระยะทางประมาณ 4-8 กิโลเมตร ซึ่งจะมีเครื่องกีดขวางตามธรรมชาติเป็นระยะ ตามเส้นทางที่ผู้ออกแบบสนามได้กำหนดไว้ จำนวนเครื่องกีดขวางมีประมาณ 30 หรือมากกว่า ขึ้นอยู่กับเกรดของการแข่งขัน

นางสาวสายลับ เลิศรัตนชัย นักกีฬาขี่ม้าทีมชาติไทย

สำหรับการลงสู้ศึกของทัพนักกีฬาขี่ม้าทีมชาติไทยในศึกเอเชียนเกมส์ 2018 ครั้งนี้ ทางสมาคมได้ประกาศรายชื่อนักกีฬาออกมาแล้วทั้งสิ้น 12 คน จาก 3 ประเภทคือ

ประเภทศิลปะบังคับม้า (Dressage) ประกอบด้วย นายเฉลิมฉาน ยศวิริยะพาณิชย์, นางสาวภัคจิรา ธงภักดิ์, นางสาวอารีย์ณัฏฐา ชวตานนท์ และนางสาวอภิษฎา บรรณกิจโศภน

ประเภทกระโดดข้ามเครื่องกีดขวาง (Show jumping) ประกอบด้วย นางสาวจารุพร ลิมปิชาติ, นางสาวสายลับ เลิศรัตนชัย, นางสาวเสียงซอ เลิศรัตนชัย และนายอเล็กซานเดอร์ ไท ดูเวอร์เนท์เดวิส

ประเภทอีเว้นติ้ง (Eventing) ประกอบด้วย นายกรธวัช สำราญ, จ่าสิบเอกปรีชา ขุนจัน, พันเอกเฟื่องวิชชุ์ อนิรุทธเทวา, นางสาวอารีย์ณัฏฐา ชวตานนท์ และร้อยโทสมใจ แสนหอม (สำรอง)

โดยทางนายนารา เกตุสิงห์ เลขาธิการสมาคมกีฬาขี่ม้าแห่งประเทศไทยกล่าวว่า ทางสมาคมตั้งความหวังลุ้นเหรียญอย่างน้อย 2 เหรียญ โดยที่ผ่านได้นำนักกีฬาไปเก็บตัวฝึกซ้อมในแถบยุโรปอย่างเข้มข้น ซึ่งทางสมาคมคาดหวังว่าการเก็บตัวในครั้งนี้จะช่วยลดความประหม่า และสร้างสมาธิให้กับนักกีฬาได้ โดยคู่แข่งที่น่ากลัวล้วนแต่เป้นชาติมหาอำนาจในเอเชียนเกมส์ทั้งสิ้นคือ ญี่ปุ่น, เกาหลีใต้ และกาตาร์ ด้านจารุพร ลิมปิชาติ หนึ่งในนักกีฬาชุดนี้กล่าวว่า ดีใจที่ได้เป็นส่วนหนึ่งของทีมชาติอีกครั้งและแม้ว่าก็ต้องเจอกับคู่แข่งที่ยาก แต่ก็จะพยายามทำให้เต็มที่ โดยตั้งเป้าหมายอย่างน้อยที่สุดคือต้องอยู่ในอันดับบนของตารางคะแนนให้ได้

อย่าลืมติดตามรับชม เอเชียนเกมส์ 2018 ระหว่างวันที่ 18 ส.ค.-2 ก.ย. นี้ ถ่ายทอดสดทางช่องเวิร์คพอยท์ หมายเลข 23 และช่องทางออนไลน์บนเฟซบุ๊ก Workpoint Entertainment และยูทูบ WorkpointOfficial