ใกล้หมดยุคทอง? ธุรกิจบริษัทที่ปรึกษา ตัวเลขเติบโตทั้งอุตสาหกรรมลดลง

สื่อเศรษฐกิจชั้นนำระดับโลก The Economist วิเคราะห์ว่า ตอนนี้อาจกำลังเข้าสู่ช่วง ‘สิ้นสุดยุคทอง’ ของเหล่าบริษัทที่ปรึกษาระดับโลกแล้วหรือไม่

ยุคทองที่ว่าคือ ยุคที่บริษัทที่ปรึกษาได้รายได้เป็นกอบเป็นกำ จากองค์กรธุรกิจต่างๆ ที่พยายามเร่งแปลงธุรกิจของตัวเองเปลี่ยนผ่านเข้าสู่การเป็นดิจิทัล ไปจนถึงการเปลี่ยนผ่านองค์กรให้ล้อไปกับกระแส ESG (สิ่งแวดล้อม สังคม และธรรมาภิบาล)

ส่งผลให้รายได้ของเหล่าบริษัทที่ปรึกษาเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะบริษัทท็อปๆ ของโลก อาทิ Bain & Company, Boston Consulting Group (BCG), McKinsey รวมถึงกลุ่ม ‘บิ๊กโฟร์’ บริษัทตรวจสอบบัญชียักษ์ใหญ่ อย่าง Deloitte, EY, KPMG, PwC ที่มีส่วนธุรกิจที่ปรึกษา เป็นต้น

ภาพรวมของธุรกิจบริษัทที่ปรึกษามีรายได้เติบโตในปี 2021 เฉลี่ย 20% และปี 2022 เฉลี่ยอยู่ที่ 13%

แต่หลังจากนั้นการเติบโตก็มีการชะลอตัวลงในปี 2023 โดยมีการเติบโตลดลงประมาณ 5% อ้างอิงจากการประมาณการของ Kennedy Research Reports

สาเหตุที่รายได้และการเติบโตลดลง เพราะบรรดาบริษัทต่างๆ ต้องรับมือกับภาวะเงินเฟ้อ และความไม่แนนอนทางเศรษฐกิจ ทำให้การจ้างบริษัทที่ปรึกษา หรือตั้งโครงการต่างๆ ที่ต้องมีการว่าจ้างบริษัทที่ปรึกษามีจำนวนลดลง

นอกจากนี้ปริมาณธุรกิจที่ทำการควบรวมกิจการน้อยลง ส่งผลให้ความต้องการใช้บริการบริษัทที่ปรึกษาลดลงตามไปด้วย

เมื่อธุรกิจใช้บริการบริษัทที่ปรึกษาลดลง ก็มีผลต่อบริษัทที่ปรึกษาบางแห่งที่ก่อนหน้านี้มีการจ้างงานพนักงานมาจำนวนมากเพื่อรองรับกับความต้องการของลูกค้า แต่ไปมาหลายคนจ้างมาแล้วไม่มีงานให้ทำ

มีการยกตัวอย่างบริษัท Bain และ Deloitte ที่จ่ายเงินให้พนักงานที่เพิ่งเรียนจบใหม่บางส่วน (ธุรกิจนี้มักจะไปว่าจ้างมองหาคนทำงานหัวกะทิตั้งแต่ในรั้วมหาวิทยาลัย) ให้เลื่อนวันเริ่มงานออกไปก่อน

แม้กระทั่งพนักงานที่ทำงานเป็นที่ปรึกษามือใหม่ในบริษัทหลายแห่งบ่นว่ามีงานน้อยเกินกว่าจะได้ทำ ทำให้โอกาสในการทำงานของพวกเขาต้องหยุดชะงัก รวมทั้งมีรายงานว่า บริษัทบิ๊กโฟว์ยักษ์ใหญ่ได้ลดจำนวนทีมที่ปรึกษาลง หรือเมื่อปีที่แล้วที่ Accenture ระบุว่าจะมีการเลย์ออฟพนักงาน 19,000 คน

ในอดีตธุรกิจบริษัทที่ปรึกษาเคยผ่านช่วงวิกฤตมาแล้วหลายต่อหลายครั้ง รวมไปถึงยุคฟองสบู่ดอทคอม และวิกฤตการเงินโลก แต่ประเมินว่าหนนี้การฟื้นตัวจะมีความซับซ้อนกว่า เพราะบริษัทที่ปรึกษายักษ์ใหญ่ทั้งหมดตั้งอยู่ในสหรัฐอเมริกาและยุโรป เคยได้รับประโยชน์จากกระแสโลกาภิวัฒน์ที่มีมานานหลายสิบปี ส่งผลให้บริษัทเหล่านี้ขยายสาขาออกไปทั่วโลก เช่น Deloitte ซึ่งเป็นบริษัที่ใหญ่ที่สุดในกลุ่มบริษัที่สร้างรายได้จากงานที่ปรึกษา มีสำนักงานตั้งอยู่กว่า 150 ประเทศ

แต่ความสัมพันธ์ตึงเครียดและสงครามการค้าระหว่างจีนกับชาติตะวันตก ก็กระทบกับธุรกิจบริษัทที่ปรึกษาด้วย อาทิ กรณีของ McKinsey แม้เรื่องนี้จะดูคลุมเครือ แต่มีรายงานว่า Urban China Initiative ซึ่งเป็นกลุ่มคลังสมองที่ก่อตั้งโดย Mckinsey ได้ให้คำแนะนำแก่รัฐบาลจีนในปี 2015 ช่วยกำหนดแผน Made in China 2025 ที่ใจความคือการพยายามลดการพึ่งพาเศรษฐกิจจากต่างประเทศ และเน้นสร้างองค์ความรู้และการวางตำแหน่งประเทศจีนให้อยู่ในระดับแนวหน้าของภาคส่วนอุตสาหกรรมต่างๆ ตั้งแต่ยานยนต์ไฟฟ้าไปจนถึงปัญญาประดิษฐ์ (AI)

แม้ว่า Mckinsey จะปฏิเสธว่าไม่ได้เขียนรายงาน Made in China 2025 ดังกล่าว แต่เมื่อเดือนที่แล้ว ส.ส.สหรัฐ บางคนได้เรียกร้องให้รัฐบาลอเมริการะงับสัญญาใดๆ ที่มีกับ Mckinsey

ขณะที่ถ้ามาดูในฝั่งจีน The Economist ระบุว่าตอนนี้จีนเริ่มที่จะบีบบริษัทที่ปรึกษาต่างชาติให้ออกจากตลาด และยังมีเจ้าหน้าที่ในสำนักงานเซี่ยงไฮ้ของ Bain ถูกทางการจีนสอบสวนเมื่อปีที่แล้ว โดยไม่ทราบสาเหตุ

รวมทั้งยังมีรายงานว่ารัฐบาลจีนกำลังตรวจสอบงานตรวจสอบของ PwC ที่ บริษัท Evergrande ซึ่งเป็นบริษัทพัฒนาอสังหาริมทรัพย์ของจีนที่ล้มละลาย โดยรัฐบาลจีนมองปัญหาของบริษัทอสังหาฯนี้ และตั้งคำถามถึงความไม่โปร่งใสที่รายได้ของบริษัทสูงเกินจริง ซึ่งกรณีนี้ก็อาจส่งผลกระทบต่อธุรกิจที่ปรึกษาของ PwC ในจีน

นอกจากจีนแล้ว ยังมีเคสที่ฝ่ายการเมืองในสภานิติบัญญัติของอเมริกาเคลื่อนไหวที่อาจส่งผลกระทบกับบริษัทที่ปรึกษาใหญ่ๆ และรายเล็กด้วย อย่างกรณีที่คณะกรรมาธิการในสภาพยายามจะเรียกผู้บริหารของ BCG, Mckinsey และบริษัทที่ปรึกษาขนาดเล็ก Teneo มาให้ข้อมูลรายละเอียดงานของบริษัทที่ปรึกษาเหล่านี้ที่มีต่อกองทุนความมั่งคั่งแห่งชาติของซาอุดิอาระเบีย (Public Investment Fund)

เนื่องจากคณะกรรมาธิการกำลังตรวจสอบความพยายามของซาอุดิอาระเบียในการสร้าง ‘ซอฟต์พาวเวอร์’ ในสหรัฐอเมริกา เช่น การลงทุนในกีฬาต่างๆ อาทิ กอล์ฟ ซึ่ง Mckinsey และ BCG กล่าวว่า พนักงานของพวกเขาในซาอุฯ อาจถูกจำคุกหากบริษัทเปิดเผยสิ่งที่ทำเพื่อลูกค้า ซึ่งบริษัทที่ปรึกษาเองก็ต้องรักษาสถานภาพความสัมพันธ์กับลูกค้าที่เป็นประเทศร่ำรวยจากน้ำมันในกลุ่มอ่าวอาหรับ เพราะถือเป็นลูกค้าสำคัญ และประเทศกลุ่มนี้ก็ต้องการกระจายความมั่งคั่งและขยายเศรษฐกิจของตัวเอง

อีกหนึ่งจุดคือ กระแสตื่นตัว ESG ความยั่งยืน และประเด็นสิ่งแวดล้อมในหลายบริษัทที่ตอนนี้เริ่มกระตือรือล้นลดลง เพราะมาถึงจุดที่หลายบริษัทในต่างประเทศดำเนินการเรื่องนี้กันไปมากแล้ว ไม่กี่ปีมานี้บริษัทที่ปรึกษาใหญ่ๆ ได้งานที่ปรึกษาด้านความยั่งยืน และทำรายได้จากเรื่องนี้กันไปมาก

อย่างไรก็ตามนักวิเคราะห์ยังมองไม่ออกว่าการเติบโตในส่วนของงานที่ปรึกษาด้านความยั่งยืนจะเติบโตในอัตราเท่าเดิมหรือไม่ ประเด็นนี้ยังไม่ชัดเจน

ในส่วนงานที่ปรึกษาด้านช่วยธุรกิจเพื่อเปลี่ยนผ่านสู่เทคโนโลยีนั้นยังดำเนินไปและสร้างรายได้ เพราะล่าสุดมีเรื่อง AI โดยเฉพาะ Generative AI ที่ทำให้บทบาทบริษัทที่ปรึกษายังไปได้อยู่

แต่ท้ายสุดระยะยาวเมื่อธุรกิจต่างๆ เริ่มคุ้นเคยกับ Generative AI เรื่องนี้ก็อาจจะกลายเป็นเพียงผลประโยชน์ระยะสั้นของบริษัทที่ปรึกษาก็เป็นได้

อ้างอิงจาก The Economist