ความฝันอยากเห็นไทยเป็นชาตินวัตกรรมของ ‘ดร.กริชผกา’ ผอ. คนใหม่ของ NIA

มีคำหลายคำที่มักถูกใช้บ่อยๆ แต่ว่ามีน้อยคนที่จะรู้และเข้าใจความหมายที่แท้จริง ถ้าให้ยกตัวอย่างคำเหล่านั้น หนึ่งในตัวอย่างดูเหมือนจะต้องมีคำว่า ‘นวัตกรรม’ อยู่ด้วย ในยุคสมัยหนึ่ง ‘นวัตกรรม’ เป็นคำที่ถูกหยิบยกขึ้นมาพูดถึงบ่อยๆ เวลาพูดเรื่องการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม และประเทศไทยก็ให้ความสำคัญกับ ‘นวัตกรรม’ จนถึงกับก่อตั้ง ‘สำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ’ ขึ้น

แต่จริงๆ แล้วคำว่านวัตกรรมมีความหมายว่าอะไร และสำคัญขนาดไหนกับประเทศไทย คุยกับ ‘ดร.กริชผกา บุญเฟื่อง’ ผู้อำนวยการสำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ (องค์การมหาชน) หรือ NIA ผู้อำนวยการฯ คนล่าสุดที่พึ่งเข้ารับตำแหน่งในสัปดาห์ที่ผ่านมา แต่เป็นผู้โลดแล่นอยู่ในวงการวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และนวัตกรรมไทยมามากกว่า 20 ปี

[ นวัตกรรม = สิ่งใหม่ ว้าว และมีประโยชน์ ]

จาก Oxford Languages ผู้จัดทำพจนานุกรมภาษาไทยของ Google อธิบายคำว่า ‘นวัตกรรม’ ว่าแปลว่า สิ่งที่ประดิษฐ์คิดค้นขึ้นใหม่ หรือเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม ซึ่งอาจเป็นเทคโนโลยี ความคิด หรือผลิตภัณฑ์ เป็นต้น

ส่วน ดร.กริชผกา บุญเฟื่อง ผู้อำนวยการสำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ (องค์การมหาชน) หรือ NIA คนปัจจุบันนั้นอธิบายความหมายของคำนี้ว่า “เอาง่ายๆ (นวัตกรรม) คือ สิ่งไหนที่มันใหม่ สิ่งไหนทำให้เราเห็นแล้วเราว้าว แล้วเป็นสิ่งที่มีประโยชน์ สิ่งนี้คือนวัตกรรม” คือ คำตอบของ ผอ.คนใหม่ของ NIA เมื่อเราถามหา ‘นิยาม’ ของคำว่า ‘นวัตกรรม’ 

ดร.กริชผกา อธิบายว่า หลายคนมักสับสนคำว่า นวัตกรรม กับคำว่า เทคโนโลยี คิดว่าเป็นสิ่งเดียวกัน แต่จริงๆ แล้วไม่ใช่ เพราะคำว่า ‘นวัตกรรม’ นั้นหมายถึงสิ่งที่แปลกใหม่กว่าที่เคยมีมาและสร้างประโยชน์ให้กับผู้คน อาจจะเป็นหรือไม่เป็นเทคโนโลยีก็ได้ นอกจากนั้น นวัตกรรมยังเป็นสิ่งที่อยู่รอบตัวเราและสามารถสัมผัสได้ ไม่ใช่แค่สิ่งที่จะต้องคิดค้นขึ้นจากห้องแล็บเท่านั้น

ตั้งแต่ลืมตาตื่นขึ้นมาจนนอนหลับ เราทุกคนก็อยู่กับ ‘นวัตกรรม’ ตลอดเวลา ไม่ว่าจะเป็นสมาร์ทโฟน เป็นช่องทางการสื่อสาร เป็นการขึ้นรถไฟฟ้า เป็นการสั่งอาหารทางออนไลน์ เป็นการออกไปวิ่งตอนเช้า หรือเวลาป่วยเข้าโรงพยาบาล นาฬิกาสุขภาพและรองเท้าที่ใส่ ยาที่กิน อุปกรณ์ที่ใช้ ระบบที่ดำเนินการ 

ทุกๆ ขั้นตอนของชีวิตล้วนแต่ประกอบขึ้นจาก ‘นวัตกรรม’ ทั้งสิ้น เราสัมผัสกับนวัตกรรมโดยไม่รู้ตัวว่าจริงๆ แล้ว ‘นวัตกรรม’ เป็นส่วนหนึ่งของชีวิตเราเรียบร้อยแล้ว

[ ‘นวัตกรรม’ กับปากท้องและอนาคต ]

ดร.กริชผกา ยอมรับว่า คนไทยส่วนใหญ่อาจยังไม่ได้ให้ความสำคัญกับ ‘นวัตกรรม’ มากนัก ส่วนหนึ่งอาจเป็นเพราะชีวิตหลายคนยังคงต้องโฟกัสกับการทำงานหาเลี้ยงชีพ และไม่ได้มีเวลาเพียงพอที่จะให้ความสำคัญกับ ‘นวัตกรรม’ ใดเป็นพิเศษ แต่จริงๆ แล้ว ‘นวัตกรรม’ ใกล้ชิดกับชีวิตความเป็นอยู่ของเรามากกว่านั้น และยังสามารถสร้างงาน สร้างรายได้ และสร้างอาชีพให้กับทุกได้ด้วย

ยกตัวอย่างเช่นถ้าเราเป็นพ่อค้าแม่ค้า ทำอาชีพค้าขาย เราก็ไม่สามารถขายของแบบเดิมตลอดไปได้ เพราะเมื่อไรมีอะไรมาดิสรัป มีของใหม่กว่ามาขาย เราก็จะขายได้น้อยลงหรือขายไม่ได้เลย หรือในอีกทางหนึ่งนวัตกรรมก็สามารถช่วยเพิ่มโอกาสและความเป็นไปได้

หลายคนอาจจะนึกไม่ออกว่า ‘นวัตกรรม’ จะช่วยอะไรร้านก๋วยเตี๋ยวเนื้อตุ๋นที่ตุ๋นด้วยหม้อเดิมมาเป็นร้อยปีได้ แต่ ‘แอปพลิเคชันส่งอาหาร’ ก็เป็นนวัตกรรม เช่นเดียวกับ ‘โมเดลแฟรนไชส์’ ที่หลายธุรกิจเลือกใช้ก็เป็นนวัตกรรม รวมถึงนวัตกรรมยังเพิ่มโอกาสในการส่งเนื้อตุ๋นออกไปขายในพื้นที่ไกลๆ ด้วยแพ็คเกจจิ้งสูญญากาศ และสามารถช่วยร้านหาช่องทางใหม่ๆ ในการตุ๋นให้ใช้พลังงานน้อยลงและตุ๋นได้เร็วขึ้น นวัตกรรมจึงเพิ่มโอกาสเติบโตที่หลากหลายให้กับธุรกิจ

ทำให้แม้แต่บริษัทห้างร้านขนาดใหญ่จึงต้องให้ความสำคัญกับ ‘นวัตกรรม’ คิดค้น ออกแบบ และผลิตสินค้าใหม่ๆ ออกสู่ท้องตลอดเสมอ เพื่อรองรับต่อการเปลี่ยนแปลง เพราะของใหม่ๆ ว้าวๆ และมีประโยชน์ จึงมีความสำคัญกับ อนาคตของเราทุกคน

[ ฝันเห็นไทยเป็นชาตินวัตกรรม ฝันเห็นคนไทยมีนวัตกรรมในหัวใจ ] 

เพราะ ‘นวัตกรรม’ เป็นส่วนหนึ่งของชีวิตและวนเวียนอยู่รอบตัวเรา รวมถึงมีความสำคัญอย่างยิ่งในการช่วยพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม ความฝันของ ดร.กริชผกา ในฐานะผู้อำนวยการสำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ จึงเป็นการนำ ‘นวัตกรรม’ เข้าไปในหัวใจคนไทย และเปลี่ยนไทยสู่ ‘ชาตินวัตกรรม’ ให้ได้

“นวัตกรรมเป็นสิ่งที่อยู่รอบตัวเราและเป็นสิ่งที่คนไทยทุกคนสามารถสัมผัสได้ เราถึงอยากให้ ‘นวัตกรรม’ มัน touch your heart มันอยู่ในหัวใจของเรา เราทำให้ประเทศไทยเป็นชาตินวัตกรรมได้ อยากให้คนไทยทุกคนรู้ว่านวัตกรรมมันสำคัญกับชีวิตเรายังไงบ้าง”

ที่ผ่านมา แม้ว่านวัตกรรมจะอยู่ในทุกช่วงเวลาของชีวิต แต่ไม่ได้เข้ามาอยู่ในหัวใจของเรา ทำให้แม้จะมีนวัตกรรมอยู่รอบๆ ตัว แต่ก็ยากที่จะมองเห็น ต่างจากการมีอยู่ในหัวใจ เพราะถ้าสามารถเข้าไปอยู่ในหัวใจได้แล้ว ไม่ว่าจะยังไงเราก็จะดูออกว่า สิ่งรอบตัวเราอันนั้นคือนวัตกรรม อันนี้เกิดจากนวัตกรรม

“อยากให้นวัตกรรมกลายเป็นสิ่งที่เราทุกคนสังเกต ตระหนักถึงและรับรู้ว่ามันมีประโยชน์ยังไงกับเรา เพราะถ้าเราทำแบบนั้นได้ คนไทยทุกคนจะอยากแสวงหาสิ่งใหม่ๆ อยากรับรู้สิ่งใหม่ๆ และทุกคนจะอยากให้ประเทศไทยเป็นชาติแห่งนวัตกรรม เมื่อประเทศไทยเป็นชาติแห่งนวัตกรรม แปลว่าผลิตภาพในเชิงเศรษฐกิจและสังคมต้องดีขึ้นแน่นอน”

โดย ผอ. ของ NIA ยกตัวอย่างประเทศที่ประสบความสำเร็จจากการให้ความสำคัญกับนวัตกรรม อย่าง ‘เกาหลีใต้’ ที่อดีตเคยมีปัญหาทางด้านเศรษฐกิจเช่นเดียวกับประเทศไทย ก่อนเมื่อ 10 กว่าปีก่อน เขาจะสามารถทำให้นวัตกรรมกลายเป็นส่วนหนึ่งของเศรษฐกิจประเทศได้ ในขณะที่ประเทศไทยมีภาคอุตสาหกรรมที่เก่งไม่แพ้ชาติอื่น แต่ยังไม่ได้ดึงทุกภาคส่วนมาผนึกกำลังกัน

เริ่มต้นจากทำให้ประชาชนต้องมีทัศนคติต่อนวัตกรรมในเชิงบวก เข้าใจว่านวัตกรรมสามารถช่วยเหลือประชาชนได้ยังไงบ้าง ตั้งแต่เพิ่มความสะดวกสบาย ใช้ชีวิตง่ายขึ้น สนุกขึ้น ไปจนถึงสามารถช่วยนำเงินเข้าสู่กระเป๋า สร้างธุรกิจ และวางรากฐานชีวิต 

“นวัตกรรมจะไม่ได้แค่ touch your heart อย่างเดียวเท่านั้น แต่ยัง touch your pocket ด้วย เพิ่มเงินเข้ากระเป๋าด้วย”

[ นวัตกรรมเพื่ออุตสาหกรรม กระจายคุณค่าสู่คนไทย ]

‘ดร.กริชผกา’ อธิบายว่า เป้าหมายต่อไปของ NIA คือการทำงานขับเคลื่อนระดับประเทศ แต่สำนักงานฯ NIA มีเจ้าหน้าที่ 100 คน ลูกจ้าง 50 คน รวมแล้ว 150 คน ดังนั้น สิ่งสำคัญที่สุดที่จะทำให้ประเทศเดินไปได้ คือ ‘พันธมิตร’ หรือการมีส่วนร่วมของทุกคน ไม่ใช่แค่รัฐบาล เอกสาร ภาคประชาชน และภาคสังคม “ระบบนวัตกรรมของประเทศขับเคลื่อนได้ด้วยทุกคน”

ฉะนั้น สำคัญที่สุดในการขับเคลื่อนประเทศด้วยนวัตกรรมจะต้องตอบโจทย์ทางเศรษฐกิจและสังคม โดยต้องตอบโจทย์ในทาง ‘อุตสาหกรรม’ ได้ NIA จะเน้น Technology-based innovation หรือนวัตกรรมที่เอาตัวเทคโนโลยีนวัตกรรมไปใช้ในทางอุตสาหกรรมให้มากขึ้น

และผลประโยชน์ไม่ได้อยู่แค่กับบริษัทใหญ่ๆ อย่างเดียว แต่หมายถึง ‘ห่วงโซ่คุณค่า’ (value chain) ที่มีธุรกิจขนาดใหญ่ กลาง ย่อม และเล็กด้วย เมื่อเน้นนวัตกรรมในทางอุตสาหกรรมก็จะช่วยสร้างงาน สร้างรายได้ กระจายรายได้สู่ SMEs ทั่วทุกภูมิภาค ร้อยเรียงทุกภาคส่วนเพื่อให้ระบบนวัตกรรมของประเทศเข้มแข็งในหลากหลายอุตสาหกรรม ไม่ว่าจะเป็นอุตสาหกรรมยานพาหนะไฟฟ้า อุตสาหกรรมอาหาร อุตสาหกรรมเกษตร ฯลฯ

แผนต่อไปของ NIA ประกอบด้วย 3 ข้อหลักๆ คือ 

1) มุ่งเน้นนวัตกรรมเพื่อ ‘ภาคอุตสาหกรรม’ มากขึ้น เพราะภาคอุตสาหกรรมจะเป็นตัวขับเคลื่อนเศรษฐกิจของประเทศ

2) มุ่งเน้นการแก้ไขเชิงนโยบาย ปรับปรุงระเบียบข้อบังคับให้เอื้อต่อการคิดค้นและพัฒนานวัตกรรมใหม่ๆ มากขึ้น

3) มุ่งเน้นกระจายการพัฒนาและการส่งเสริมด้านนวัตกรรมให้เข้าถึงภูมิภาคมากขึ้น และสามารถตอบสนองความต้องการของภาคธุรกิจได้จริงๆ

นอกจากนั้น ยังมองหาโอกาสที่จะดึงหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับนวัตกรรมในหลากหลายมิติ อาทิ กรมทรัพย์สินทางปัญญา สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรม (สกสว.)  หรือ สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมการลงทุน (BOI) ไปจนถึงมหาวิทยาลัยต่างๆ มาร่วมกันจัดอีเว้นท์ขนาดใหญ่ระดับชาติหรือระดับนานาชาติ ที่จะสามารถเรียงร้อยเรื่องราว ‘นวัตกรรม’ ตั้งแต่ขั้นตอนค้นพบปัญหา ทำวิจัยศึกษา จนกระทั่งทำสินค้าออกขายและการส่งเสริมการลงทุน 

เพื่อเป้าหมายสร้างอิมแพคในระดับชาติ โชว์ศักยภาพคนไทย สร้างความเข้าใจเรื่องนวัตกรรม และส่งเสริมต่อยอดได้ด้วย

“การมุ่งเน้นอุตสาหกรรมรายเซ็กเตอร์จะทำให้เห็นผลจริง ๆ ว่า นวัตกรรมสามารถยกระดับได้ยังไงบ้าง และนวัตกรรมทำให้คนไทยรวยขึ้น ดีขึ้นอย่างไร หรือง่ายๆ คุณมีเงินในกระเป๋ามากขึ้นอย่างไร คุณใช้ชีวิตมีความสุขมากขึ้นอย่างไร สังคมลดความเหลื่อมล้ำอย่างไร นวัตกรรมต้องตอบสิ่งเหล่านี้ให้ได้ ถ้ามันตอบสิ่งเหล่านี้ได้ มันจะอยู่ในหัวใจคนไทยทุกคน”